«قرآن و زن»
موضوع جایگاه زن در جامعه از نگاه اسلام و تفاوت‌های میان زن و مرد همواره از بحثهای مهم و مورد توجه است؛ از آن حیث که برخی تحت تاثیر تفاسیر مختلف از آیات مرتبط با این موضوع در قرآن معتقدند که آیات قرآن همواره سوگیری‌های مردانه دارند و زن موجودی درجه دوم و تحت اراده مرد است. اما آمنه ودود در کتاب «قرآن و زن» تلاش کرده است نشان دهد که از نگاه قرآن، مرد ذاتا ترجیحی بر زن ندارد.
آمنه ودود، مولف آمریکایی کتاب «قرآن و زن» که خود در بیست‌سالگی به اسلام گرویده در این کتاب کوشیده تا از طریق بازخوانی متن قرآن مطابق با فهم و انتظارات زنان در دنیای جدید به تفسیری نو از برخی مفاهیم و احکام اسلامی درباره زنان دست یابد زیرا به زعم او بی‌عدالتی در مواجهه با زن در تاریخ سنت اسلامی، نشات گرفته از این واقعیت است که زنان سهمی در فهم و تفسیر قرآن نداشتهاند و در نتیجه، همه مفاهیم و احکام اسلامی برآمده از قرآن مطابق با نیازها و دغدغههای مردان شکل گرفته است.
ودود پژوهش درباره قرآن و زن را از سال 1986 آغاز کرد؛ در روزگاری که به گفته خودش از اهمیت قرائتی تماما زنانه از قرآن غافل بوده و نمیدانسته که چطور می‌شود چنین قرائتی را ارائه کرد. از این‌رو یکی از اهداف او در این پژوهش به دست دادن معیاری مشخص برای ارزیابی این است که وضعیت موجود زنان در فرهنگ مسلمانان تا چه حد بیانگر جایگاه زن در جامعه از نگاه اسلام می‌تواند باشد.
«چرا این کتاب در بررسی موضوع جنسیت فقط متمرکز بر قرآن است و نقش سنت در این بین چه می‌شود؟»
این سوالی است که به گفته ودود همواره توسط مسلمانان بارها از او پرسیده شده و وی دو پاسخ صریح برای آن دارد و عنوان می‌کند: «یکی این که این کتاب ... درباره زن در اسلام نیست بلکه دقیقا درباره همان چیزی است که در عنوانش آمده است، یعنی قرآن و زن به عنوان یک مفهوم. اگر چه این کتاب بخشی از یک دغدغه مهمتر درباره فهم اسلام و زن است، اما از میان نظامهای فکری در اندیشه اسلامی بر نظامی خردگرایانه تاکید دارد. پیش از آن که دو ویژگی زن و جنسیت با هم درآمیزند و تصویر کاملی را به دست دهند، هریک از این دو باید جداگانه توضیح داده شوند. از این رو برای بررسی موضوع زن و جنسیت، تمرکز خود را روی قرآن محدود میکنیم تا به کارایی مطلوب دست یابیم.»
و پاسخ دوم که به تعبیر نویسنده مناقشه‌انگیزتر است این است که «با این که من نقش پیامبر را هم در مورد وحی، آن گونه که در اسلام فهم می‌شود، و هم درشکل‌گیری فقه و قوانین اسلامی بر پایه سنت پیامبر یا رفتار معیارین او، می‌پذیرم، برای قرآن اهمیت بیشتری قائلم؛ و این با فهم متعارف از مصونیت قرآن در مقایسه با تعارضات و اختلافات تاریخی درباره منابع حدیثی سازگار است. به‌علاوه، من هرگز نمیپذیرم که برابری میان زن و مرد که در قرآن دیده می‌شود از جانب پیامبر [ص] نسخ شده باشد. اگر چنین تعارضی وجود داشته باشد، من جانب قرآن را میگیرم.»
ودود برای تالیف این کتاب از ترجمه «محمد مارمادوک پیکتال» و در چند مورد از ترجمه «یوسف علی» از قرآن استفاده کرده، هر چند اعتراف می‌کند که در مواردی خود دست به تغییراتی جزئی در ترجمه زده است. کتاب در فصل اول مروری است بر برخی مسائلی که لازمه تحلیلی مشروط از خلقت انسان است. نویسنده درفصل دوم نگاهی به نقشهای مختلفی که بعضی ازشخصیت‌های مهم زن در قرآن داشتهاند، دارد. او ضمن این فصل تاثیر این نقشها را بر تلقی از نقشها و عملکردهای «مناسب» زنان درجوامع اسلامی تحلیل کرده است و طی آن اشارات جامعه شناختی قرآن به زن عرضه شده است. در فصل سوم کتاب میان تاکید قرآن بر مساوات و برابری به هنگام گفت‌وگو درباره آخرت و هدف کلی آن که همان انصاف و عدالت است، ارتباط برقرار شده است. و بالاخره مولف درفصل چهارم تحلیلی فلسفی از جنسیت ارائه می‌کند تا از این طریق توان بالقوه قرآن را در غلبه بر ساده‌انگاری بیش ازحد تفاسیر سنتی که استعداد زن را سرکوب کردهاند را نشان دهد.
کتاب «قرآن و زن؛ بازخوانی متن مقدس از منظر یک زن» برای نخستین باردرسال 1393 توسط موسسه انتشارات حکمت با ترجمه اعظم پویازاده و معصومه آگاهی در هزار نسخه به بهای 12 هزار تومان روانه بازار شده است.
نگاهی به رابطه عبد و مولا
کتاب «نگاهی به رابطه عبد و مولا» تألیف حجت‌الاسلام و المسلمین علیرضا پناهیان از سوی انتشارات بیان معنوی منتشر و روانه بازار نشر شد.
کتاب «نگاهی به رابطه عبد و مولا» عنوان ششمین و جدیدترین اثر مکتوب حجت‌الاسلام و المسلمین علیرضا پناهیان است.
این کتاب دارای هفت فصل «درک رابطه عبد با مولا، ثمره معرفت نفس»، «برخی آثار رابطه عبد با مولا»، «رشد رابطه عبد و مولا در گرو (امر و اطاعت)»، «عبدپروری مولا»، «چند راهکار دیگر برای رشد رابطه عبد و مولا»، «شرایط عبودیت در حدیث (عنوان بصری)» و «فهرست‌ها» است.
کتاب «نگاهی به رابطه عبد و مولا» به برخی سوالات نظیر «کدام معرفت و شناخت نسبت به نفس است که زمینه‌ساز شناخت خدا می‌شود؟»، «انسان زمانی که برای اربابش می‌دود بهتر می‌دود یا زمانی که برای خودش می‌دود؟»، «ارتباط با خدا چگونه برقرار می‌شود؟»، «مهمترین جلوه محبت مولا به عبد چیست؟»، «اولین راه برای اینکه حسّ پرستش در وجود انسان زنده شود چیست؟»، «ابهام چگونه عبد را تربیت می‌کند؟»، «چرا باید از هفت سالگی بچه‌ام را به نماز دعوت کنم، در حالی که هنوز خودش نمی‌تواند بفهمد و انتخاب کند؟»، «رابطه با مولا یعنی چه؟ یک عبد چگونه می‌تواند با مولای خود رابطه داشته باشد؟»، «اگر عبد با مولا رابطه داشته باشد یعنی چه حسی دارد؟» و«چرا امیرالمومنین(ع) این‌قدر در مناجات خودش از «جهنم» با خدا سخن می‌گفت؟»، پاسخ داده است.
در پشت جلد این کتاب آمده است:
سال‌های پیش یک روز به همراه بچه کوچکم از خانه بیرون آمدیم. چون این بچه مدتی بود بیرون نیامده بود، انگار همه چیز برایش تازگی داشت و مشغول تماشای اطراف بود و در همین حال دست خودش را در هوا چرخاند تا دست مرا بگیرد.
چون همه چیز برایش تازگی داشت، نمی‌خواست چشم از آنها بردارد. ولی دستش را هم مدام به دنبال دست من می‌چرخاند تا طبق معمول دست مرا بگیرد. کمی دستم را عقب کشیدم تا ببینم چکار می‌کند. بعد از مدتی، با کمی نگرانی برگشت نگاه کرد و جای دستم را پیدا کرد و دستش را به دستم رساند و باز مشغول تماشا شد. در آن لحظه خیلی از خدا خجالت کشیدم. گفتم من که وابستگی و احتیاجاتم به خدا از این بچه خیلی بیشتر است، ای کاش من هم هر روز صبح که از خانه بیرون می‌آمدم دستم را می‌گرداندم تا دستم را به خدا بدهم، بعد مشغول تماشا بشوم.
انتشارات «بیان معنوی» کتاب «نگاهی به رابطه عبد و مولا» تألیف حجت‌الاسلام و المسلمین علیرضا پناهیان را در 259 صفحه و با قیمت 7500 منتشر و روانه بازار نشر کرده است.
