آزاده کرماجی شنبه ۱۵ شهريور ۱۳۹۳ - ۰۹:۰۰

«مرحوم دکتر چمران دست‌نوشته‌های عجیبی از خودش به‌جا گذاشته، حوادث عظیمی رو آفریده، تاثیر تعیین کننده‌ای در تاریخ داشته... ولی اینها مهم‌ترین کار او نیست؛ مهم‌ترین کار او، آدم‌هایی ا‌ست که ساخته و اون آدم‌ها رو نمیشه در اینجا جمع‌آوری و آرشیو کرد.»

 

پاراگراف بالا از بندهای ابتدایی کتاب «مرد رویاها» اثر سیدمهدی شجاعی است که به شرح دوره‌ای از زندگی شهید دکتر مصطفی چمران می‌پردازد. این کتاب به صورت یک فیلمنامه 13 قسمتی نگارش یافته و همچون دیگر فیلمنامه‌های سیدمهدی شجاعی توانسته جایگاه خوبی را در میان آثار وی به دست آورد. «بدوک»، «چشم خفاش»، «کمین» و «مسافر کربلا» از جمله فیلمنامه‌های نوشته‌شده توسط شجاعی است و وجود فیلمنامه‌های دیگر در کارنامه شجاعی و همچنین نام وی روی جلد کتاب سبب می‌شود تا بتوان به «مرد رویاها» اعتماد کرد. «مرد رویاها» به دوره‌ای از زندگی شهید چمران اشاره دارد که کمتر مورد توجه نویسندگان و خوانندگان قرار گرفته است. زندگی در آمریکا، مصر و لبنان 3‌دوره از زندگی مبارزاتی دکتر مصطفی چمران است که به قلم شجاعی در برابر دیدگان خواننده به تصویر کشیده شده است؛ دوره‌هایی که هرکدام دارای ویژگی‌هایی بوده که زندگی چمران را متمایز و او را به مرد خدا تبدیل کرده است. گفتنی است علاوه بر این 3‌مقطع زمانی به هم پیوسته، نویسنده با استفاده از توانایی‌های قلمش، گریزی به دوران کودکی و نوجوانی چمران زده و سختی‌هایی را که در رسیدن به موفقیت تحمل کرده، به مخاطب نشان می‌دهد. «پیرمردی بدون بالاپوش در گوشه خیابان زیر برف کز کرده. نوجوانی به هنگام عبور، چشمش به پیرمرد می‌افتد و پاهایش سست می‌شود. نوجوان پالتویش را در می‌آورد و به نحوی که دیده نشود، به سمت پیرمرد می‌رود و از پشت آن را روی دوش پیرمرد می‌اندازد و به سرعت دور می‌شود؛ با یک تا پیراهن. پیرمرد برمی‌گردد اما روی نوجوان را نمی‌بیند.

 

چمران: من به اون پالتو احتیاج داشتم، پالتوی دیگه‌ای هم نداشتم. اون شب سرمای سختی خوردم و چند روز بستری شدم. ولی خوشحال بودم از اینکه تونستم رضایت خدا رو به دست بیارم.

 

پروانه(دختری که چمران با او ازدواج می‌کند): ولی این شیوه‌ای نیست که بشه باهاش یه عمر زندگی کرد.

 

چمران: این اون شیوه‌ای هست که من دوست دارم باهاش یه عمر زندگی کنم و این اون چیزیه که برای تو قابل پذیرش نیست

 

همچنین در «مرد رویاها»، به دوران جوانی چمران که دانشجوی فیزیک پلاسما در آمریکا است، پرداخته شده؛ دانشجویی که در کنار تحصیل علم دست از ظلم‌ستیزی برنداشته و مبارزه علیه رژیم پهلوی را در کشوری که خود را مهد دموکراسی و حقوق بشر می‌داند، در برنامه‌های خود قرار می‌دهد.

 

ادبیات «مرد رویاها» که بسیار دلنشین و گیرا است، حکایت از توانمندی نویسنده در خلق موقعیت‌های داستانی دارد و خواننده را به یاد آثار قبلی این نویسنده چون «کمی دیرتر» یا «کشتی پهلو گرفته» می‌اندازد.

 

چمران که روحی آسمانی دارد در برابر نابرابری‌ و ظلم سکوت نمی‌کند و حرف خود را به هر نحوی که بتواند به گوش جان‌های خفته می‌رساند. اقدامات مصطفی چمران در برابر ستم و تجاوز رژیم پهلوی، موجب عصبانیت مسوولان ایرانی در آمریکا می‌شود که با توجه به حمایت رسانه‌ای ایالات متحده از شاه ایران و با مد‌نظر داشتن تطمیع رسانه‌های آمریکایی از سوی ایران، آنها اخبار مخالفت ایرانیان در برابر سیاست‌های شاه ایران را پوشش نمی‌دهند و همین اتفاق موجب می‌شود مصطفی به همراه دوستانش مدل اعتراض را عوض ‌کند. او و دوستانش در یک راهپیمایی 50 کیلومتری از شهر بالتیمور تا مرکز اسلامی شهر واشنگتن، به سیاست‌های شاه ایران و در بند نمودن مخالفان این سیاست‌ها در زندان‌های ساواک اعتراض می‌کنند که با بازخورد رسانه‌ای بسیار گسترده‌ای روبه‌رو می‌شود و حتی مردم شهرهای مختلف که این گروه در حال گذر از آن است نیز آنها را مورد تشویق قرار می‌دهند و برای‌شان موفقیت آرزو می‌کنند. چمران، بیشتر اوقات در فعالیت‌های سیاسی شرکت می‌کند و این رفتار او مورد توجه اساتید و دوستانش نیز قرار گرفته است و به وی توصیه می‌کنند دست از این رفتار بکشد و به زندگی و کارش توجه بیشتری بکند. او با توجه به توانایی علمی بسیار بالا با یک پیشنهاد کاری خوب و پردرآمد رو‌به‌رو می‌شود اما تصمیم می‌گیرد به مصر سفر کند و آنجا آموزش نظامی ببیند. در این کتاب، شجاعی با استفاده از نحوه نگارش فیلمنامه، روایتی تصویری را در ذهن مخاطب خلق می‌کند و مخاطب را در خلق تصاویر ذهنی یاری می‌رساند.

 

ادبیات «مرد رویاها» که بسیار دلنشین و گیرا است، حکایت از توانمندی نویسنده در خلق موقعیت‌های داستانی دارد و خواننده را به یاد آثار قبلی این نویسنده چون «کمی دیرتر» یا «کشتی پهلو گرفته» می‌اندازد. همچنین استفاده از تکه‌های زبانی مختص شخصیت‌ها، به داستان واقعیت بیشتری بخشیده و این حس را در خواننده به وجود می‌آورد که با یک چمران واقعی رو‌به‌رو است. توجه به جزئیات و استفاده از حالات و لحظاتی که می‌تواند در قرابت خواننده با متن تاثیر داشته باشد از دیگر نکات کلیدی و برجسته این کتاب است که مخاطب را با حال و هوای عرفانی چمران بیشتر آشنا می‌کند.

 

چمران پس از سفر به مصر و با کمک‌های جمال عبدالناصر، دوره‌های نظامی بویژه جنگ‌های نامنظم را در پادگانی در مصر می‌گذراند. سپس به دلایل سیاسی که در کتاب به آن اشاره شده، مصر را به مقصد آلمان ترک می‌کند و از آنجا، بعد از آشنایی با امام موسی صدر راهی لبنان می‌شود. چمران در لبنان، با کمک سیدموسی صدر به تأسیس جنبش «امل» (مخفف عبارت افواج مقاومت لبنان) مبادرت می‌کند و نوجوانان و جوانان لبنانی بخصوص شیعیان را با آموزش‌های مختلف برای مبارزه در برابر نیروهای رژیم صهیونیستی آماده می‌کند. شجاعی در این کتاب با هنرمندی ویژه‌ای که خاص قلم اوست، توانسته تصویری از چمران را به رخ مخاطب بکشد که بسیار گیرا و جلب توجه کننده است. شجاعی با اشاره به مبارزه مسلحانه علیه رژیم پهلوی و مخالفت چمران با این روش به علت اینکه امام خمینی(ره) با این سیاق مخالف است، نشان می‌دهد چمران، به پیروی از رهبر انقلاب در جریان مبارزات باور عمیق دارد. او چمرانِ شیعه، پیرو ولی فقیه، مبارز، مطیع دستورات الهی، راضی به قَدَر الهی و در یک کلام چمران میانه‌رو را نشان داده و تمام جوانب او را برای مخاطب روایت کرده است؛ چمرانی که تاب دیدن گریه و اشک کودکان شیعه را ندارد، خود را مقصر می‌داند و در پیشگاه الهی ناله می‌کند. متن این کتاب دارای جذابیت‌های بسیاری است که مخاطبان با سلیقه‌های گوناگون را جذب خواهد کرد. شرح زندگی و ازدواج اول چمران با پروانه، عارف بودن و مناجات‌های شبانه‌اش، مبارزات وی، همکاری با امام موسی صدر و همچنین روایت بخش‌هایی از زندگی چمران از دوران کودکی و نوجوانی یک روایت منسجم و زیبا را خلق کرده که مخاطب با آن ارتباط برقرار می‌کند. کتاب «مرد رویاها» دریچه‌ای تازه از شخصیت شهید دکتر مصطفی چمران، این مبارز انقلابی را پیش روی خواننده باز می‌کند که از سوی انتشارات نیستان در 525 صفحه و با قیمت 25000 تومان روانه بازار نشر شده است.



شارژ سریع موبایل