نگاهی به آثار نوشته شده با موضوع خاطرات رزمندگان دفاع مقدس به بهانه چاپ کتاب "بلوغ پشت خاکریز"، خاطرات ایمان کفایی مهر.
چند سالی است بر تعداد کتاب هایی که با موضوع دفاع مقدس روانه بازار کتاب می شود افزوده شده و در این بین خاطرات به جا مانده از رزمندگان سهم بیشتری داشتند. اینکه موضوع دفاع مقدس در آثار نوشتاری مورد توجه باشد اتفاق خیلی خوبی است؛ هم به جهت اینکه تاریخ از زوایای مختلف ثبت می شود و هم به جهت آشنایی نسلی که آن دوران را درک نکرده..
انتشارات سوره مهر از پیش قدم های این عرصه بوده و تا به حال کتاب های زیادی با موضوع ادبیات پایداری چاپ کرده که در اکثر موارد هم فروش بالایی داشته و بارها تجدید چاپ شده. به خصوص زمانی که با توجه رهبری و تقریظ ایشان در کتاب ها همراه بوده؛ دا، پایی که جا ماند، لشکر خوبان و... از نمونه هایی هستند که با بیان خاطراتی جذاب و خواندنی خیلی زود با استقبال مواجه شدند و بعد از موفقیت در فروش، آیتم های نمایشی کوتاهی هم از آنها ساخته و از تلویزیون پخش شد.
بُرشی از تاریخ دفاع مقدس
بلوغ پشت خاکریز از تازه های خاطرات دفاع مقدس است؛ داستان در مورد حضور نوجوانی به نام ایمان کفایی مهر است که سال 66 وقتی تنها 14 سال دارد تمام تلاشش را برای رفتن به جبهه می کند و نهایتا موفق می شود و تا پایان جنگ در جبهه می ماند.
کلیت کتاب خوب است اما با توجه به آثار ماندگار و قوی که در این زمینه نوشته شده توقع از آثار بعدی بالاتر می رود تا ضمن به تصویر کشیدن حقایق، جذابیت لازم را برای خواننده داشته باشد؛ اتفاقی که در اینجا چندان به ثمر ننشسته و کشش لازم را برای همراهی خواننده تا انتهای داستان ایجاد نمی کند.
ضمن اینکه برای آشنایی با کفایی مهر توضیح کاملی داده نشده و این یک تکه گم شده است که تا پایان داستان به دنبالش می گردیم. در واقع تنها چیزی که می دانیم این است که این کتاب خاطرات نوجوانی به نام ایمان کفایی مهر است که زمان جنگ در جبهه حضور داشته و در حال حاضر مدیر کل یکی از وزارتخانه هاست اما کجا؟ نامی برده نمی شود.
بلوغ پشت خاکریز ضعف هایی دارد که شاید نتواند خواننده ای که آثار پیشین و قوی حوزه دفاع مقدس را خوانده تا انتهای داستان جذب کند اما نکات مثبتی هم دارد.
حسن شیردل نویسنده کتاب در جایی گفته بود: "خاطرات آقای کفایی مهر خاطره ای است که جنس رفتاری خیلی خاصی دارد به طوری که وقتی از او سؤال کردم یادت می آید کجا به بلوغ فکری رسیدی؟ گفت پشت خاکریز... یعنی بلوغی فکری ما، دریافت های ما، فهمیدن زندگی و تمام این مسائل از پشت خاک ریز متولد شده است و تا امروز با آن درگیر هستم."
با این حال خاطرات این کتاب که حاصل ۱۶ ساعت مصاحبه است برشی است از تاریخ دفاع مقدس و با وجود اینکه به موفقیت آثار قبلی نرسیده اما بازهم نکته هایی خواندنی دارد. جذاب ترین بخش خاطرات کفایی مهر زمانی است که او در عملیات والفجر ده در حلبچه با گروه مهندسی رزمی از لشگر علی ابن ابیطالب مواجه می شود و گفتگویی بین او و فرمانده آنها صورت می گیرد.
از نکات مثبت دیگر اینکه سوره مهر معمولا طرح های خوبی برای جلد کتاب ها دارد و بلوغ پشت خاکریز هم از این قاعده جدا نبوده.
در بخشی از کتاب می خوانیم: "دنیای این طرف جاده با آن طرف جاده خیلی متفاوت بود. صحنه دردناکی را دیدم: یک پسر تیربارچی اهل کلاله یا گالیکش، در هر صورت از بچه های شرق گلستان، وقتی عراقی ها دور می خوردند، تیربار را می گرفت و رحم به صغیر و کبیر نمی کرد. خودم جنازه هشتاد نود نفر عراقی را دیدم که روی هم افتاده بودند. تیربارچی کلاله ای می گفت: «تک تکشون رو زدم!»
کمک تیربارچی را هم دیدم؛ خوش صورت بود و موهایی فرفری داشت. به سرش تیر خورده بود. اگر تیر از فاصله نزدیک بخورد، کلّه نمی پرد. آسیب زمانی بیشتر است که فاصله تیر بیشتر و تابِ بیشتری داشته باشد. سرِ کمک تیربارچی را گذاشته بود روی زانویش و به موهای او دست می کشید. لهجه گنبدی ها را داشت. نگاهم کرد و گفت: «تا صبح در کنار هم جنگیدیم. نامرد من رو تنها گذاشت!»
آن ها را از قبل می شناختم. در گروهان دیده بودمشان. همیشه به هم چسبیده بودند. از هم جدا نمی شدند. خون جاری شده بر سر و صورت رفیقش را پاک کرده بود. مثل مادری که فرزندش را از دست بدهد او را ناز می کرد. با رفیقش حرف می زد و مرتب تکرار می کرد:«بی معرفت، خیلی نامردی! بهم قول داده بودی! ولی من رو تنها گذاشتی! این رسمش نیست!»
من کنار جنازه کمک تیربارچی زانو زدم. دست شهید را بلند کردم و بوسیدم. به دوستش گفتم: «جنگه دیگه، اشکال نداره! مشخصاتش رو روی لباسش بنویس که اگه موقع بُردن پلاکش گم شد، جناره ش گم نشه!»
اما او اصلاً حال طبیعی نداشت..."
با توجه به اینکه وجود آثار نوشتاری در حوزه دفاع مقدس برای ماندگاری و آشنایی نسل های بعد امری ضروری است و تجربه نشان داده آثار موفق توانسته جای خوبی در بین مردم باز کند شاید بهتر باشد برای ادامه این مسیر با همان دقت و ظرافت اولیه جلو رفت تا در ادامه راه تکرار و دلزدگی باعث ریزش مخاطب این آثار نشود.
بلوغ پشت خاکریز/ خاطرات ایمان کفایی مهر/ تهیه و تدوین: حسن شیردل، حسین شیردل/ قیمت: 12000تومان/ 254 صفحه/ انتشارات سوره مهر
