« شب شاه کشان» داستان کوروش کوچک و ماجراهای پس از مرگ وی را روایت می کند که عمدتا با برداشتی آزاد از تاریخ وقایع روزگار هخامنشی به تصویر کشیده می شود. ماجراهای کتاب هر چند پایه های تاریخی دارد، اما به دلیل نبودن اسناد کافی بر مبنای تخیل نویسنده پیش می رود.

شب شاه کشان.علی رضا شهبازیان. انتشارات چرخ. چاپ اول. تهران: 1393. 1100 نسخه.172صفحه. قیمت: 11000تومان.

« تالار از دخترانی نژاده از سرتاسر شاهنشاهی پر بود تا داریوش دوم، فرزند خشایارشاه بزرگ، همه را ببیند و یکی را انتخاب کند. هیچ وقت نفهمید از سر شوخی بود یا نه. هیچ وقت هم نپرسید. چون از جوابش می ترسید. به خاطر سر و ته یک کلاف بود که یا واقعا شاه او را به خاطر خودش پسندیده بود؟ همه دختران را میانه تالار جمع کردند. به آنها کلافی سردرگم دادند. گفتند سر و ته کلاف را که رنگ کرده اند پیدا کنید. هر که پیروز این میدان باشد همسر پادشاه است.» 

شب شاه کشان رمانی است بر اساس روایت های تاریخ هخامنشی که جسته و گریخته بر کتیبه های خشتی و سنگی برای ما به یادگار مانده است. ماجرای کوروش کوچک و جنگ وی با برادرش اردشیر موضوع اصلی این رمان است. قصه از نبرد کوروش کوچک با اردشیر دوم آغاز و در این نبرد کوروش کشته می شود.

کوروش کوچک پسر داریوش دوم و برادر اردشیر دوم، یکی از پادشاهان هخامنشی است. او در زمان حیات پدرش بر آسیای صغیر تسلط داشت. بعد از مرگ پدر، برای گرفتن تاج و تخت بر علیه اردشیر شورش کرد. دلیل این شورش بی کفایتی و اضمحلال شاهان بود و می دانست منجر به سقوط حکومت خواهد شد اما بی پروایی او در جنگ با برادرش، منجر به کشته شدن خودش شد و اردشیر دوم به پادشاهی رسید.

در این رمان ماجرای اصلی بعد از کشته شدن کوروش کوچک است که سمیرامیس همسر کوروش کوچک وارد قصر اردشیر می شود و شاهد خیانت ها و بی کفایتی های درباریان است. او از تزویرهای پریزاد، مادر اردشیر با خبر می شود. اما سمیرامیس به دنبال انتقام خون شوهرش است و وقایعی را دنبال می کند تا اینکه با کشته شدن یا به عبارتی خودکشی آریاسب پسر اردشیر دوم هخامنشی که لایق پادشاهی است، بهانه به دستش می رسد. سمیرامیس با کمک سین دخت همسر آریاسب پریزاد و سپس اردشیر دوم را می کشد و پادشاهی به بهمن برادر آریاسب می رسد اما خیلی زود متوجه می شود کشته شدن آریاسب که گمان می کرد به دست پریزاد باشد، زیر سر بهمن بوده است و بهمن برادرش را به قتل رسانده تا خود تاج شاهی را نسیب شود. سمیرامیس که دیگر تاب تحمل فضای پر از خیانت و فریب دربار را ندارد، در شب تاج گذاری خود را در رودخانه می اندازد و به زندگی خود پایان می دهد.

ماجراهای این کتاب هر چند پایه های تاریخی دارد، اما به دلیل نبودن اسناد کافی بر مبنای تخیل نویسنده پیش می رود. ناگفته نماند نویسنده دخل و تصرفی هم در روند داستان صورت داده است. برای مثال مادر اردشیر است که به زن اردشیر زهر می خوراند اما در این داستان سمیرامیس زن کوروش کبیر به مادر اردشیر زهر را خورانده و او را از پای در می آورد و نیز مرگ اردشیر در این رمان به سبب انتقامی است که سمیرامیس از وی می گیرد و خنجر را به قلب او فرو می کند در حالی که اردشیر دوم در سن هشتادو هفت سالگی به مرگی طبیعی می میرد. با این حال برخی وقایع در دوران اردشیر دوم با جزییاتش آورده شده است. در نهایت ماجرا این رمان با همه این تفاسیر خواندی است.

نویسنده تلاش کرده است تا حدی شرایط زندگی و مناسک و باورهای مردمان روزگار هخامنشی را باز یابی کند. 
اشاره به حضور یونانیان در دربار هخامنشی و تصاویری از چگونگی زندگی پادشاهان هخامنشی و نیز اشاره به خلقیات کوروش بزرگ، فضای رمان را به دوران باستان نزدیک می کند. اما این اتفاق در نحو زبان نیفتاده و نویسنده از زبان ساده روزمره برای بیان داستان کمک گرفته است. رمان روایت محور شب شاه کشان البته تلاش کرده است با دیدگاهی فمنیستی داستان زنان مغفول مانده تاریخ را نیز بازگوید اما این کار را با همان کلیشه های معمول به سرانجام رسانده که چندان کارآمد به نظر نمی رسد و تکرار همان داستان هایی است که جسته و گریخته از زنان قوی، خردمند، با عطوفت و نجیب این جا و آنجا می شنویم بدون اینکه سند چندان محکمی هم درباره خلق و خوی این چنین زنان سلحشور و توانمندی وجود داشته باشد.

شخصیت سمیرامیس و سین دخت، شخصیت های مثبت داستان معرفی می شوند که در برابر زنی پر تزویر و بدخو به نام پریزاد قرار می گیرند.

فضا سازی های تخیلی از داستان ایزدان و خدایان آن روزگار یکی دیگر از ویژگی های این رمان است که برای خواننده می تواند جذابیت ایجاد کند. این رمان کوتاه در هفده فصل روایت می شود.

شب شاه کشان نوشته علی رضا شهبازیان از سوی نشر چرخ به بازار کتاب عرضه شده است. این کتاب تحت عنوان کتاب های قفسه آبی درآمده است.