«تاریخ حوادث و رجال دوره پهلوی»
کتاب «تاریخ حوادث و رجال دوره پهلوی» برای آشنایی عموم افراد جامعه با مباحث تاریخی از سوی پژوهشکده باقر العلوم منتشر شد.
تاریخ همه واقعیتها را در خود بازتاب می دهد، چه تلخ و چه شیرین، چه زشت و چه زیبا. مطالعهی تاریخ، به عنوان «حوادث مهم گذشتهی انسان» است، که اگر با نگرشی عبرتآموز مورد توجه قرار گیرد، نقش مهمی در اصلاح حیات فردی و اجتماعی انسان‌ها خواهد داشت. قرآن كریم در آیات بسیاری مردم را به مطالعهی زندگی اقوام گذشته دعوت کرده و در بخش مفصلی از آیات سرگذشت پیشینیان را بیان کرده است. در این كتاب ارزشمند و روایات پیشوایان دینی به جنبهی عبرت آموزی و کسب تجربه از وقایع تاریخی اهمیت بسیار داده شده و اصولاً هدف از مطالعات تاریخی و سرگذشت پیشینیان همین امر بیان شده است.
حضرت علی(ع) به منظور تشویق در جهت مطالعه و آشنایی با تاریخ در وصیتنامهی خود به امام حسن(ع) به تأمل خویش در زندگی پیشینیان و سیر در اخبار و زندگی آنها اشاره دارد و این آگاهی و تجربهی ارزشمند را برابر با یك عمر زندگی با پیشینیان قلمداد کرده است. آن حضرت در نامهی خویش به مالك اشتر نیز با عنایت به پدیدهی زمان و عبرت در تاریخ بر شباهت تام میان گذشته و آینده تأكید دارد.
با توجه به این بینش الهی اهمیت پژوهش و نگارش تاریخ هر چه بیشتر خودنمایی می کند. تاریخ به عنوان معلم بزرگ انسان نه تنها می تواند در جهتدهی زندگی حال و آیندهی انسان ها نقش داشته باشد؛ بلكه معرفتی ارزشمند است كه می تواند در فهم و دریافت بسیاری از علوم و معارف مورد توجه قرار گیرد.
بهره برداری شایسته از این آینهی تمامنمای زندگی بشری و تجربهی رایگان كه در اختیار بشر و جامعه ی بشری قرار می دهد، توشهی راهی است كه می‌تواند راه پر فراز و نشیب آینده را روشن ساخته و انسان ها را در دست یابی به اهداف شایسته در زندگی یاری كند.
بررسی روند فروپاشی حکومت پهلوی و عبرت آموزی از آن، مستلزم گزارش دقیق و غیر مغرضانه‌ی تاریخ این حکومت است. در این محدوده ی زمانی، شیوه های استعمار از پیچیدگی خاصی برخوردار بوده و برای سرکوب ملت‌ها و جنبش‌ها، از تکنیک و ابزارهای پیشرفت‌ه ای استفاده کرده است.
«ایران صفوی»
«ایران صفوی؛ نوزایی امپراتوری ایران» به قلم اندرو جی نیومن با ترجمه عیسی عبدی از سوی بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شد. دوره صفوی که به لحاظ تاریخی در سال ۹۰۷ ق/ ۱۵۰۱ م و با تصرف تبریز به دست شاه اسماعیل آغاز شد و با سقوط به دست افغان ها در سال ۱۱۳۵ ق/ ۱۷۲۲ م پایان گرفت، در نقطه عطف تاریخ میانه و تاریخ مدرن ایران جای می‌گیرد.
اثر حاضر چارچوبی برای شناخت تاریخ ایران عصر صفویه ارائه می‌دهد. پادشاهی صفویه طولانی‌ترین دوران پادشاهی ایرانی پس از اسلام است که از زمان پیروزی اسلام و فتح ایران در سال ۷۱ ق/ ۶۴۰ م سابقه نداشت.
پژوهشگرانی که مرز‌های جغرافیایی کشور مدرن ایران را در شکل کنونی و عادی‌اش می‌بینند، تعیین اولیه این مرز‌ها را از دوره صفویه می‌دانند و هرگونه تغییر در آنها را در طول دوره، «نفع سرزمینی» یا «زیان سرزمینی» نام گذاشته‌اند. درواقع استفاده مکرر از عبارت «دولت» که برای مثال بر مرز‌های ثابت و شناخته شده بین‌المللی دلالت کند و دارای زبان مشترک و انحصار در قدرت مرکزی باشد هنوز مساله پیچیده‌ای است.
نویسنده این کتاب با نگاه انتقادی به سایر پژوهش هایی که درباره صفویه صورت گرفته، ضمن اشاره به تحولات سیاسی و اقتصادی، و درک ساختار قدرت و سیاست های موفقیت آمیز برخی شا‌هان – از جمله سیاست‌های اقتصادی آنها – در دوره صفوی، به اصول زیربنایی و اقتدارگرایی این حکومت پرداخته است. وی از همان آغاز، مهدویت‌باوری را در تاروپود قدرت و در بستر تاریخ سیاسی و اجتماعی تحلیل می‌کند. آنگاه در سیر تاریخ شا‌هان صفوی به گفتمان استعلایی صفویه که می‌کوشند با آن سایر فرق و نحله‌ها را با خود همراه کنند، اشاره می‌کند و آن را رمز ماندگاری و ثبات نسبی حکومت صفویه می‌داند.
نیومن این روش حکومتی را در تاریخ فلات ایران دارای قدمت می‌داند و معتقد است داشتن روحیه همگرایی و تساهل در ساختار سیاسی دولت های ایران در ذیل گفتمان استعلایی دربار از قرن ها پیش از اسلام مشهود بوده است. برهمین اساس، شا‌هان صفویه با ترویج گفتمان فراگیر خود می‌کوشیدند با فرقه های مشابه که ایدئولوژی موعودباورانه آنها را برای ثبات و قدرت خویش خطرناک می‌دانستند، نوعی رابطه گفتمانی درجهت اقناع و همگرایی برقرار کنند و در صورت عدم سازش آنها را سرکوب کنند.
درباره نویسنده کتاب باید گفت که اندره جی. نیومن استاد مطالعات اسلامی دانشگاه ادینبورو اسکاتلند و دانش آموخته دکترای مطالعات اسلامی دانشگاه کالیفرنیاست. وی در حوزه‌های مختلفی از تاریخ اسلام به‌ویژه دوران شکل گیری تشیع و فقه امامی تا دوره صفوی صاحب اثر است و در کنار مطالعات اسلامی، در زمینه متون ادبیات فارسی و عربی فعالیت می‌کند. از او کتابی با نام «دوره شکل‌گیری تشیع دوازده امامی، گفتمان حدیثی میان قم و بغداد» هم ترجمه و منتشر شده است.
فصل های کتاب حاضر عبارت اند از: زمینه سازی و بنیانگزاری: اسماعیل اول، سازمان‌یابی و تثبیت پادشاهی شاه طهماسب، دومین جنگ داخلی، چالش های بزرگ و پاسخ های به‌یاد ماندنی (سلطنت شاه عباس اول)، دگرگونی های دربار و ارمغان دوره آرامش (سلطنت شاه صفی)، شاه عباس دوم، رویارویی با مخالفان: سلطنت شاه سلیمان، گشایش یا شکست: پادشاهی سلطان حسین.
شعر و سیاست، تاریخ های کلیدی، تاریخ‌نامه‌‌های کلیدی و سیاحان، کتاب‌نامه و نمایه، بخش های پایانی کتاب هستند.
در بخشی از کتاب «ایران صفوی» که به «بحران معنوی در صحنه شهری» پرداخته شده، می‌خوانیم: «شاه عباس از گفتمان های مخالف در قهوه‌خانه های پایتخت که مورد حمایت هنرمندان، شاعران، موسیقی دانان، قصه سرایان و صوفیان بود، احساس نگرانی می‌کرد؛ از این‌رو روحانیان وابسته به دربار را برای نظارت بر فعالیت این میعادگاه های هنری می‌فرستاد تا ضمن نظارت بر آنها، هم اقامه نماز کنند و هم مواضع صحیح را به آنها گوشزد نمایند.
نشر و توزیع انواع کتاب های دینی به زبان فارسی و مبانی مذهب شیعه دوازده امامی و مناسک آن که توسط علمای درباری از جمله شیخ ب‌هایی، میرداماد و شاگردانشان مانند محمدتقی مجلسی نگاشته می‌شد، گویای تلاش ها و اقداماتی است که دربار و علمای وابسته برای تاثیر در گفتمان دینی عوام، در این دوره و شاید برای تضمین راست‌کیشی موردنظر دربار به عمل می‌آورده است.»
بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه، «ایران صفوی» (نوزایی امپراتوری ایران) نوشته اندرو جی. نیومن را با ترجمه عیسی عبدی در ۴۳۶ صفحه، با جلد گالینگور و با قیمت ۲۸۰۰۰ تومان به چاپ رسانده است. این کتاب در قالب مجموعه پژوهش های نوین تاریخی منتشر شده است.
