چندی پیش ترجمههای قاسم روبین، مترجم مطرح ما از کتابهایی که به وجوه مختلف هنر نقاشی پرداختهاند توسط انتشارات ناهید تجدیدچاپ شدهاند.
این کتابها هریک در سالهای مختلفی ترجمه و چاپ شده بودهاند و حالا چاپ مجدد و همزمان این کتابها آنها را در شکل مجموعهای درباره هنر نقاشی و آموزش سبکهای مختلف آن عرضه کرده است.
از ویژگیهای بارز این کتابها یکی هم این است که در آنها هم به سویه تئوریک سبکها و شیوههای مختلف هنر نقاشی پرداخته شده و هم مطالب هر کتاب بهصورت کاربردی همراه با تصاویر متعدد برای آموزش هنرآموزان ارایه شده است.
«نقاشی از منظره» نوشته خوزه پارامون عنوان یکی از این کتابهاست که در آن به آموزش نقاشی منظره با رنگ روغن پرداخته شده است. غالب نقاشان منظرهساز به سبک امپرسیونیستها نقاشی میکنند و از این رو در بخشی از توضیح کتاب درباره این ویژگی نقاشی از منظره آمده: «اغلب نقاشان به سبک و سیاق مکتب امپرسیونیسم نقاشی میکنند. پرسش اما این است که امروزه آیا میتوان کماکان امپرسیونیستی نقاشی کرد؟
جامعهشناسی هنر به ما میآموزد که اثر آفریده هنرمند همیشه بازتاب دورهای است که در آن زندگی میکند. نقاشان امپرسیونیست آثارشان را اولینبار در سال1874 به نمایش گذاشتند، یعنی دوره انقلاب صنعتی و اکتشافات علمی و پیدایی سرمایهداری کلان و تشکیلات سندیکایی کارگران، بهعبارتی دوره تحولات و دگرگونیهای جدید در تمام عرصهها. نقاشی برآمده از این دوره جدید اجتماعی، نقاشی پیشرو و خلاقی است که بینش و برداشتهای پویا و نو را تجربه میکند، دم و لحظه زودگذر را میآزماید، اثر و آثار آنات تندگذر را ثبت و نقش میکند.
عصر ما گرچه عصر دیگری است و متفاوت از دوره نقاشان امپرسیونیست، با این همه، درخور تامل این است که اکثر نقاشان منظرهساز در سراسر جهان کارشان را به شیوه امپرسیونیستی ادامه میدهند.» ترجمه قاسم روبین از این کتاب برای دومینبار منتشر شده است.
«نقاشی از روی آثار مشاهیر» اثر دیگری از خوزه پارامون است که این کتاب هم به تازگی و با ترجمه روبین به چاپ دوم رسیده است. همانطور که از عنوان کتاب هم برمیآید، در این اثر به کپیبرداری یا شبیهسازی از روی تابلوهای مشهور پرداخته شده و مزیتهای این نوع نقاشی برای هنرآموزان شرح داده شده است.
در بخشی از توضیح کتاب دراینباره میخوانیم: «نقاشی از روی آثار مشاهیر آیا برای هنرآموزان نقاشی آموزنده است؟ بدون تردید. منتها هدف از کپیبرداری از تابلوهای دیگران این نیست که نسخه بدل بسازیم، حتی اگر نسخه بدل قابل تفکیک و تشخیص با اصل نباشد باز هنر نکردهایم. مقصود اما آشنایی است و پیبردن به رموز و فنون و نکات فنی نقاشی و اینکه استادان مشهور نقاشی چطور با رنگ و قلم توانستهاند اعجاز بیافرینند. با نقاشی از روی هر تابلو عملا میتوان به فنون به کار رفته در آن پی برد، بیآنکه قصد تقلید در میان باشد... . هرچند کپیبرداری از روی تابلوهای دیگران فاقد اصالت هنری است، اما تنها روشی است که میتوان جزییات و نکات فنی پیدا و ناپیدای هر اثر را دریافت و دانست که نقاش به چه نحو کار کرده است. بیتردید کسب چنین تجربهای برای هر نقاش ضروری است.»
«اصول نقاشی با رنگ روغن» اثر دیگری از خوزه پارامون است که در فصلهای مختلف آن، علاوه بر توضیحاتی که درباره شیوههای گوناگون بیان هنری و معرفی ابزار و وسایل نقاشی آمده، به ویژگی و مختصات رنگهای روغنی هم پرداخته شده است. ویژگیهایی مثل میزان رنگینی رنگها، رنگگذاری و رنگآمیزی، ترکیب رنگها، میزان خلوص رنگ و کاربرد لایه رنگهای ضخیم و لختهای در نقاشی مدرن و جغرافیا و... . این کتاب بهتازگی به چاپ پنجم رسیده است.
نقاشی از روی آثار مشاهیر آیا برای هنرآموزان نقاشی آموزنده است؟ بدون تردید. منتها هدف از کپیبرداری از تابلوهای دیگران این نیست که نسخه بدل بسازیم، حتی اگر نسخه بدل قابل تفکیک و تشخیص با اصل نباشد باز هنر نکردهایم. مقصود اما آشنایی است و پیبردن به رموز و فنون و نکات فنی نقاشی و اینکه استادان مشهور نقاشی چطور با رنگ و قلم توانستهاند اعجاز بیافرینند.
از خوزه پارامون کتاب دیگری هم توسط روبین ترجمه شده که «نقاشی با مدادرنگی» نام دارد و چاپ ششم آن اینروزها به چاپ رسیده است. در مقدمه کتاب توضیحاتی درباره امکانات و کارایی مدادرنگی آمده از جمله اینکه: «کاربرد مدادرنگی دامنه بسیار وسیعی دارد، هم برای طراحی مقدماتی به کار میآید و هم برای نقاشی از اشکال و اشیایی که اجزا و شالودهای دقیق دارند. سهولت استفاده از مدادرنگی امکاناتی فراهم میکند تا بتوان در نقاشی و مصورسازی و طراحی تبلیغاتی کارهای متنوعی ارایه داد. با مدادرنگی میتوان هم به سبک کلاسیک کار کرد و هم کاریکاتور و طرحهای هزلآمیز کشید.»
«نقاشی با آبرنگ» کتابی است که بهصورت مشترک توسط خوزه پارامون و گیلرمو فرسکوئت نوشته شده و چاپ چهارم آن با ترجمه روبین اینروزها منتشر شده است. در مقدمهای که بر چاپ جدید کتاب نوشته شده درباره دلایل استقبال از این کتاب آمده: «مطالب و روش آموزش آبرنگ و نکات فنی ارایهشده درخصوص آبرنگ سالها در مراکز هنری بهطور عملی تجربه شده؛ نیز اینکه هنرمند برجستهای چون فرسکوئت تمام این نکات را نکتهبهنکته در تابلوهای خود انجام داده تا خواننده، در کنار مطالب و توضیحات، بهطور عینی نیز شاهد شکلگیری عملی هر نکته باشد. دیگر اینکه پارامون هم جدا از اینکه هنرمند است و دستی در نقاشی دارد، در زمینه تعلیم هنر و آموزش طراحی و نقاشی صاحب تجربه و تخصص است، «بلد» است نقاشی را چطور آموزش دهد.»
«روش نقاشی سومی» نوشته هاکوهو هیرایامو، دیگر ترجمه روبین درباره نقاشی است که این کتاب هم اینروزها به چاپ دوم رسیده. در توضیح خود کتاب درباره این اثر آمده: «سومی در زبان ژاپنی بهمعنای نقاشی با مرکب است، شیوهای از هنر نقاشی شرقی، با قرابتهایی به سیاهقلم. مختصه سومی ایجاز و اختصار در استفاده از خط است، بدون پیشطرح، بدون نقش و شکل اضافی. نقاشی سومی هنری است برای نشاندادن جوهره طبیعت و ماهیت شیء عاری از حشو و زواید... .»
قاسم روبین، مترجم و ویراستار، متولد سال 1323 در قزوین است. کار ترجمه را از سال 1357 آغاز کرد و فعالیت خود را تاکنون در حوزهء ترجمهء داستان، نقد سینمایی و بهخصوص نقاشی ادامه داده است.
ترجمهی آثاری از مارگریت دوراس، «ماندگار» آلن رب گریه، «همان عشق» یان آندرهآ، «فروید»، فیلمنامهای از ژان پل سارتر، و «موج نو سینمای فرانسه»، از جمله ترجمههای منتشرشدهی روبین هستند.