«سعدی شیرین‌سخن»

کتاب «سعدی شیرین‌سخن» (برگزیده کلیات سعدی) توسط کوروش کمالی سروستانی منتشر شد.

به این کتاب با نام «سعدی شیرین‌سخن» با مقدمه‌ای با همین عنوان همراه است و در ادامه برگزیده گلستان‌، برگزیده بوستان‌، برگزیده غزلیات‌، برگزیده قصاید و برگزیده نصیحه الملوک را شامل می‌شود.

برگزیده کلیات سعدی در 344 صفحه با شمارگان 3000 نسخه و قیمت 7000 تومان در دانشنامه فارس و با همکاری مرکز سعدی‌شناسی به چاپ رسیده است.

کمالی سروستانی در مقدمه‌ای بر این کتاب درباره «سبب تدوین گزیده می‌نویسد: « «سعدی شیرین‌سخن» برگزیده‌ای است از بی‌کرانگی زیبایی‌هایی که در صحیفه لطیفه کلیات سعدی هم به مدد همت و بضاعت مزجاة خویش بازیافته‌ایم و در این دفتر گردآورده‌ایم تا از سویی از این خوان گسترده‌ زیبایی‌، یافته‌های خویش از دُر شافی کلام شیخ را که چون شهید شیرین شکر است‌، بر سبیل اختصار‌، بر کام جان‌تان بنشانیم و خاطری خوش فراهم آوریم و از سویی دیگر به شکرانه این نعمت که تباشیر بشارت آن را هفتصد سال پیش بر گوش هوش ما نواخته‌اند‌، غفلت و نسیان ناخواسته از سعدی را به آشتی و پیوندی دوباره با سعدی بدل کنیم و آن را به امتداد ایام پیوسته گردانیم که نیک می‌دانیم نبض سبز زندگی در گنج خانه دولتش جاری است.

آثارش چون آفتابِ سایر است و از پیرایه عبارات سافل و عاطل‌، باطل است و مشحون از کلمات و نکاتی است که در کسوتی زیبنده‌، بدایع و روایع اندیشه‌های نابش را آشکار می‌کند. با جزالت و سلاست درآمیخته، تا فانوس راه‌مان گردد و خاطر جان‌مان را بنوازد آثاری که اکابر عالم و اکارم امم آن را بر کمال فضل باهر و سیادتش حمل می‌کنند.

از بدایت تا نهایت که دل بر اندیشه این مهم داشتیم‌، بر آن بودیم تا ضمن تجدید میثاق ارادت بر آستانه شیخ بزرگ‌، سعدی شیرازی‌، زمانی هرچند اندک‌، دلباختگان مهر و دوستی را به تفرج‌گاه بی‌بدیل شیخ‌، به سیاحت فراخوانیم و مشام جان‌شان را به روایح جان‌نواز بیاراییم.

تا باد چنین بادا!

خدایا چنان کن سرانجام کار

تو خشنود باشی و ما رستگار»

"سعدی"

این اثر تالیف ضیاء موحد می باشد که توسط نشر طرح نو منتشر شده است.

موضوع اصلی این نوشته سهم عظیم سعدی در پروراندن زبان فارسی و مقام والای او در شعر و ادب ایران است. نویسنده پس از شرحی کوتاه در باب زندگی و زمانه سعدی به بررسی آثار سعدی در ادبیات پندآموز و شعر غنایی می پردازد. سپس به تفصیل ویژگی های سبک او را در نظم و نثر برمی شمارد، و در پایان فهرست برگزیده ای از آثار سعدی پژوهان به دست می دهد. در هر فصل این کتاب خواننده با نکته های تازه ای آشنا خواهد شد که با ایجاز اما به روشنی بیان شده است.

فهرست كتاب :

درآمد

افصح المتكلمین

تولد و وفات

زمانه سعدى

بازگشت به شیراز

سعدی، شاعر ناصح

ادبیات پند آموز

سعدى عاشق

غزلهاى عاشقانه

غزلهاى عارفانه

غزلهاى پند آموز

تلفیق ادبیات پند آموز و شعر غنایى

تاملات در سبك آثار سعدى

واژگان سعدى

زبان محاوره

تناظر ترتیب نحو و معنى

گلستان

ـ وزن نثر گلستان

ـ گلستان و مقامات حمیدى

سعدى و ساختار زبان عربى

شعر تصویرى و شعر گفتارى

ایجاز

شاعر قطعه سرا

براى مطالعه بیشتر

در بخش آخر این کتاب (بخش "برای مطالعه بیشتر")، فهرست بسیار خوبی از تعدادی از کتابها و مقالاتی که دربارهء سعدی و آثارش نوشته شده، آمده است.

"سعدی در غزل"

سعدی در غزل، اثر دکتر سعید حمیدیان است که توسط نشر قطره منتشر شده است.

نویسنده این كتاب را در پنج بخش درباره غزلیات سعدی، غزلسرایان پیش از سعدی و نوع غزل‌های سعدی نوشته است.

به تصریح نویسنده: "بخش نخست، "از پیشینه‌ها و پیشینیان"، بحث درباره شخص و شعر سه شاعر در حدود سده ششم (سنایی، انوری و خاقانی) است كه به زعم نگارنده بیشترین تاثیر را در فرایند استقلال قالب غزل و تكامل آن داشته و این قالب را چونان ظرفی آماده در اختیار غزلسرایان سده هفتم، از جمله سعدی، نهاده‌اند....

بخش دوم یا "گونه‌های غزل سعدی" گامی و كوششی تازه است و در جهت تقسیم‌بندی غزل‌ها بر مبنای آماری و بر اساس نشانه‌ها و نمودهایی كه این نگارنده آن‌ها را چونان علایم عارفانگی شعر و متمایز كننده غزل عارفانه از غیر آن می‌داند....

در بخش سوم، "تنه، شاخه‌ها، شكوفه‌ها"، نخست به بررسی امری بنیادین و محوری یعنی اندیشه، جهان‌نگری و تجارب سعدی از عالم حیات (تنه) و بیان بازتاب آن‌ها در كل آثار او پرداخته و كوشیده‌ام تا ارتباط تمامی آثار مهم وی (شاخه‌ها) را با همان تنه یا پیكره اصلی بیان كنم، و در آخر، مضامین اصلی غزل شاعر (شكوفه‌ها) را با مقوله بندی خاص و به شكلی نظام یافته برشمرده و به اختصار توضیح داده‌ام....

بخش چهارم بر محور بحث از بنمایه‌ها (موتیف‌های) مهم غزل سعدی و بررسی شیوه‌های اصلی و خاص او در سرایش غزل استوار است. در این میان به چند مساله مهم پرداخته‌ام، از جمله این كه آیا معشوق سعدی انسان یا از مقوله مجاز است (چنان كه اغلب می‌پندارند) یا نه، و كیفیت رجوع دایم شاعر را از انسان به فراانسان و بر عكس به دقت بررسی كرده‌ام. نیز به چند پرسش دیگر همچون چیستی و چگونگی معشوق مذكر، حوری و جز این‌ها در غزل او پاسخ گفته‌ام.

سرانجام، در پنجمین بخش، عالی‌ترین ویژگی شعر سعدی به ویژه، غزل او، یعنی كیفیت ناگفتنی "سهل و متمنع"... به گفت درآمده است".

"راهنمای موضوعی سعدی‌ شناسی"

کتاب "راهنمای موضوعی سعدی ‌شناسی" که به همت کاووس حسن‌لی و لیلا اکبری تدوین شده، از سوی انتشارات دانشگاه شیراز منتشر شده است.

در بخش درآمد کتاب «راهنمای موضوعی سعدی شناسی» در باره این کتاب آمده است: سخن سنجان زبان فارسی، سعدی شیرازی را «استاد مسلم سخن» نامیده اند و همواره بر جایگاه بلند او در ادب فارسی پای فشرده اند و سعدی پ‍‍‍‍ژوهان ارجمند نیز تاکنون برای تبیین این جایگاه آثار ارزنده ای را پدید آورده اند. اما راست آن است که آنچه تاکنون در پیوند با سعدی پدید آمده و پژوهشهایی که درباره آثار او منتشر شده، در سنجش با نقش فراگیر او در فرهنگ ایرانی، بسیار ناچیز است و کارنامه سعدی پژوهی با آنکه در دو سه دهه اخیر رشد قابل توجه داشته، همچنان کم برگ و بار مانده است.

یکی از عواملی که می تواند به انگیزه مندی پژوهشگران و رونق تحقیقات کمک کند، هموار کردن مسیر پژوهش وآسان کردن امکان دسترسی است. در کارنامه پژوهشهای ادبی ایران هنوز جای بسیاری از تحقیقات بنیادی و پژوهشهای پایه ای خالی است و هنوز به آسانی و سادگی نمی توان به بسیاری از منابع دسترسی داشت. در سایه توانایی نرم افزارهای رایانهای، جستجو درمنابع ادبی به آسانی امکانپذیر است اما بدیهی است که ابتدا باید این منابع به شیوه های درست و شایسته به رایانه سپرده شود تا امکان جستجو فراهم شود. از همین رهگذر است که جستجو در محتوای کتابها -که معمولاً به حافظه رایانه سپرده نمی شوند- در مقایسه با محتوای مقاله های منتشرشده، به آسانی صورت نمی پذیرد و بسیاری از مطالب ارزشمند کتابها درتحقیقات ادبی از چشم پژوهشگران پنهان می ماند.

ایجاد «راهنمای موضوعی» برای کتابها می تواند بخشی از این کاستیها را برطرف کند. کتاب «راهنمای موضوعی حافظشناسی» (حسنلی، کاووس؛ 1388)، نخستین کتابی است که به گونهای گسترده فهرست موضوعی آثار پدید آمده در پیوند با یکی از سخن سرایان ایران را نشان می دهد. انتشار کتاب «راهنمای موضوعی حافظ شناسی» و واکنش تحسین آمیز بسیاری از حافظ شناسان و استقبال حافظ پژوهان انگیزهای شد تا طرح «راهنمای موضوعی سعدی شناسی» که از سال 1387آغاز شده بود، با قوت بیشتر پیگیری شود و با لطف خدای مهربان به انجام برسد. این طرح دربرگیرنده کتابهایی است که تا سال 1380 خورشیدی درباره سعدی و به زبان فارسی منتشر شده است. با توجه به این که راهنمای موضوعی سعدی شناسی در بخش مقاله ها، در طرحی دیگر پیگیری می شود، کتابهایی که مجموعه مقاله بوده اند، از این طرح کنار گذاشته شدهاند.

حجم کتابهایی که در طرح «راهنمای موضوعی سعدی شناسی» (70 جلد) بررسی شده است، کمتر از یک سوم کتابهایی است که در «راهنمای موضوعی حافظشناسی» (230 جلد) بررسی شده است. برای استفاده ی آسانتر از نتایج این پژوهش، موضوعات گوناگون استخراج شده، همچون کتاب «راهنمای موضوعی حافظ شناسی» در پنج فصل دسته بندی شده است: «زندگی سعدی»، «اندیشه سعدی»، «سخن سعدی»، «موضوعات دیگر» و «بررسی آثار سعدی». برای آشنایی بیشتر با موضوعات کتاب، مدخلهای فرعی فصلهای پنجگانه، نیز در فهرست مطالب نمایه شده است.

برای پرهیز از افزایش حجم کتاب و پیشگیری از تکرار مکررات، تنها به یادکرد نشانی موضوعات بسنده شده است. همچنین در ذکر نشانی کتابهایی که فهرست موضوعی آنها تهیه شده، تنها نام کتاب و شمارهی صفحه نوشته شده و مشخصات کامل منابع، به ترتیب حروف الفبا در پایان کتاب آورده شده است.

"مردم شناسی سعدی و سعدی مردم شناس"

کتاب مردم شناسی سعدی و سعدی مردم شناس در چهار فصل و چند بخش فراهم گردید که به نگاهی مختصر به اوضاع سیاسی و اجتماعی دوران سعدی، اندیشه ها و باورهای سعدی، انسان شناسی سعدی و گروه های اجتماعی دوران سعدی به خوبی می پردازد.

سید رمضان طالب نژاد نویسنده این کتاب،  در قسمتی از این کتاب  می گوید: سعدی شیرازی به زیبایی هر چه تمام تر و با کلامی شیوا و دلنشین، جامعه ی عصر خویش را به تصویر کشیده است.

در یکی از بخش های این کتاب با عنوان غماز آمده : فردی برای خوش بینی و تقرب بیشتر به شخصی زاهد، به وی خبر می دهد که فلانی در غیاب تو سخنان بدی گفته است. مرد زاهد از این سخن بر آشفت و گفت: خاموش باش! کسانی که پیغام دشمنان می دهند؛ در حقیقت، دشمنی آنان بیشتر است:

تو دشمن تری کآوری بر دهان           که دشمن چنین گفت اندر نهان

سخن چین کند تازه، جنگ قدیم         به خشم آورد نیک مرد سلیم...

میان دوتن، جنگ چون آتش است       سخن چین بد بخت هیزم کش است

این کتاب با 208 صفحه و با چاپ اولیه 1000 نسخه، توسط انتشارات شلفین، منتشر شده است.