هرقدر هم تكنولوژی پیشرفت كند و آدم‌ها مدرن شوند، هر قدر هم نسخه دیجیتالی همه لوازم و امكانات ساخته و روانه بازار شوند، امكان ندارد چیزی بتواند جای گاری دستی پر از لبویی را بگیرد كه وسط سرمای شب‌های زمستان، عطرش مشام هر عابری را نوازش میدهد!واقعا چیزی خوشمزه‌تر از لبوی داغ زیر برف دانه دانه زمستانی پیدا می‌شود؟!
حتی اگر عاشق چای و قهوه هم باشید، لبو چیز دیگری است و مطمئنا هر سال وقتی اولین تكه لبو را در دهان می‌گذارید، كلی خاطره خوب برای‌تان زنده می‌شود! البته برای خوردن لبو لازم نیست تا باریدن برف زمستان صبر كنید؛ همین الان لبوهای خوش‌رنگ و تازه در میوه‌فروشی‌ها در دسترس هستند و انتظار آشپزخانه شما را می‌كشند!
لبو یا لپتو؟!
در زبان آشور و بابل چغندر را لپتو می‌خواندند و در زبان آرامی لپتا و لیپتا؛ پس بعید نیست كه اصل لبوی فارسی همین باشد! چغندر دو نوع است؛ یكی همین چغندر معمولی است كه به رنگ بنفش تیره یا قرمز (لبو) وجود دارد و نوع دیگر آن چغندر قند و به رنگ زرد روشن است. برای آنكه پوست چغندر پخته به آسانی كنده شود، باید وقتی گرم است از آب گرم بیرون آورده و درون آب سرد قرار دهید تا به راحتی پوست آن جدا شود.
این سبزی خوش طعم و شیرین كالری بسیار كمی دارد و به صورت آبپز و به تنهایی، یك دسر خوشمزه است اما نهایت استفاده‌ای كه معمولا ما ایرانی‌ها از آن می‌كنیم، در تزئین غذا یا نهایتا تهیه دسر ماست و لبوست!
درصورتی كه اگر بدانید این خوراكی چقدر خاصیت دارد، حتما از آن استفاده بیشتری می‌كنید؛ به خصوص كه هم عطر و طعم بی‌نظیری دارد و هم اینكه در تمام فصول سال در دسترس نیست. پس باید تا آخر زمستان، حسابی قدرش را بدانیم! البته قدیمی ها می گویند که پیش تر چغندر انواعی متنوع‌تر از امروز داشته است و حتی از برگ آنها بیشتر از مغز آن استفاده می کردند.اما امروزی ها لبوی خوش آب و رنگ قرمز رنگ را به هر چیزی ترجیح می دهند و این روزها دسترسی به این گیاه زیر خاکی به یکی دو نوع محدود می شود. هر چند عطر لبو در فصل سرد و توی خیابان ها، هوش از سر هر کسی می برد اما برای جلوگیری از آلودگی های احتمالی، خانگی‌اش توصیه می شود. پس تا دیر نشده دست به کار شوید.
یك چغندر خوب. . .
چغندر خوب گیاهی است كه زیاد در خاك نمانده باشد چون چغندری كه زیادی رسیده باشد، برعكس سایر میوه‌ها كه له می‌شوند، سفت می‌شود! برای شناسایی چغندر پیر هنگام خرید، خوب است بدانید این چغندرها معمولا گردنی باریك دارند و شیارهایی روی آنها ایجاد شده. چغندر خام به عسل گیاهی معروف است و در احادیث آمده كه خداوند بعد از عسل، شفا را در چغندر قرار داده است و همین موضوع، نشان‌دهنده ارزش غذایی بالای چغندر است.جالب اینجاست که با وجود مقدار زیاد قند در این گیاه و خطرات احتمالی برای دیابتی ها، اما مصلح آن یعنی داروی بیماری دیابت در برگ آن نهفته است، البته به شرط آنکه برگ تازه و سرحال را مورد استفاده قرار دهند.
از شیره تا گوشت لبو!
همه اجزای لبو مفید است؛ از ریشه، ساقه و برگ گرفته تا پوست و گوشتش! برگ چغندر خام باعث بهبود ورم طحال می‌شود، همچنین در طب سنتی توصیه شده كه برای از بین بردن شوره و چربی مو، سر با جوشانده برگ چغندر شسته شود؛ این جوشانده نه تنها خاصیت ضدشپش دارد كه از آن می‌توان برای درمان ترك دست و پا نیز استفاده كرد.ضماد برگ چغندر با عسل هم برای رفع طاسی و زگیل موثر است و در طب سنتی توصیه شده است. حتی اگر برگ چغندر با حنا مصرف شود، برای رویاندن مجدد مو و زیبایی آن تاثیر زیادی خواهد داشت، همچنین می‌توان از چغندر به‌عنوان ضمادی برای پانسمان زخم و درمان تاول استفاده كرد.
در ضمن املاحی كه در شیره چغندر وجود دارد، یك پاك‌كننده بسیار عالی كبد، كلیه و كیسه صفراست. از آنجا كه چغندر ملین، نرم‌كننده و ادرارآور است، برای رفع یبوست عالی است، همچنین درمان‌‌كننده التهاب مجاری ادرار، مثانه و بواسیر بوده و برای رفع بسیاری از بیماری‌های پوستی مفید است.
نه چربی خون، نه بیماری قلبی و نه سرطان!
یافته‌های اخیر پژوهشگران نشان میدهد مصرف یك چغندر نیم‌كیلویی، 35 درصد از فولات مورد نیاز بدن را تامین می‌كند و دریافت این مقدار كافی از فولات موجب كاهش سطح تركیبی در خون به نام هموسیستئین می‌شود. در صورت افزایش این تركیب در خون، عوامل ایجادكننده بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد. لبو از جمله سبزیجاتی است كه سرشار از فیبرهای محلول بوده و باعث كاهش سطح كلسترول بد LDL می‌شود. لبو به خاطر رنگ منحصر به فردش سرشار از تركیبات آنتی‌اكسیدان است.تركیبات آنتی‌اكسیدانی مانع از بروز سرطان شده و حتی از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌كند و از این طریق نیز ریسك بروز بیماری‌های قلبی را كاهش میدهد.
در چغندر تركیباتی به نام كاروتنوئیدها و فلاونوئیدها وجود دارد كه هم موجب كاهش كلسترول شده و هم از آسیب‌های احتمالی كه رادیكال‌های آزاد به دیواره عروق وارد می‌آورند، جلوگیری می‌كند و نهایتا بروز سكته‌های قلبی را كاهش میدهد. به این دلیل مصرف چغندر آبپز همراه كمی شكر در این روزها بسیار مفید است، خصوصا در افرادی كه سابقه بیماری‌های قلبی در آنها وجود دارد. از دیگر فواید لبو مى‌‌توان به كنترل فشار خون بالا اشاره كرد؛ به این ترتیب كه در هر 100 گرم چغندر، 380 میلى‌گرم پتاسیم وجود دارد كه به كاهش فشار خون كمك مى‌‌كند.
لبوخوری پیش از بارداری
همیشه پزشكان توصیه می‌كنند خوب است مادرانی كه قصد بچه‌دار شدن دارند، حداقل 2 تا 3 ماه قبل از باردار شدن از مكمل اسیدفولیك استفاده كنند تا ذخایر كافی این ماده مغذی قبل از بروز بارداری فراهم شود زیرا كمبود اسید فولیك در این دوران آسیب‌های جبران ناپذیری به جنین وارد می‌كند كه از آن جمله می‌توان به عقب‌ماندگی ذهنی و نقص در تشكیل لوله عصبی اشاره كرد. البته مطالعات جدید در شناسایی تاثیر مصرف چغندر در دوران بارداری نشان داده كه مصرف مواد غذایی سرشار از فولات ازجمله لبو، باعث حفظ سلامت جنین می‌شود.
یک زیر خاکی مفید و مغذی
سم‌زدایی لبویی!
لبو سرشار از ریزمغذی گیاهی به نام بتالین (یكی از انواع رنگدانه‌های گیاهی قرمز و نارنجی) است كه دو نوع از بهترین بتالین‌های موجود در لبو «بتانین» و «ولگازانتین» است و هردو خواص آنتی‌اكسیدانی، ضدالتهابی و سم‌زدایی دارند. البته این رنگدانه‌ها در محصولات دیگری از جمله كلم و ریواس هم پیدا می‌شوند. بتالین موجود در پوست و گوشت لبو به شما امكان استفاده از این خواص بی‌نظیر و تجربه یك زندگی سالم را میدهد. فقط حواس‌تان باشد بعضی از بتالین‌ها با افزایش زمان طبخ از بین می‌روند. بهترین زمان بخارپز كردن لبو 15 دقیقه (به صورت حلقه‌های نازك) یا كمتر و كباب كردنش زیر یك‌ساعت است. حتی می‌توانید لبو را به صورت خام و رنده شده همراه با ماست، هنگام صرف غذا میل كنید.
پیشگیری از ابتلا به سرطان!
تحقیقات آزمایشگاهی بر سلول‌های تومور انسان نشان داده كه ذرات بتانین موجود در لبو می‌تواند با سركوب آنزیم‌های ملتهب‌كننده، رشد سلول‌های تومور را كاهش دهد. در این آزمایش سلول تومورهای كولون، شكم، عصب، ریه، سینه، پروستات و بافت بیضه‌ای مورد بررسی قرار گرفتند و گرچه خواص پیشگیری از سرطان توسط لبو اثبات نشده اما دانشمندان با خوش‌بینی بیشتری بتانین و سایر بتانین‌های موجود در لبو را مورد بررسی قرار می‌دهند تا ارزش لبو در پیشگیری و درمان انواع خاصی از سرطان‌ها مشخص شود.
قرمز پرخاصیت
مفیدترین و بهترین بخش چغندر، برگ آن، بعد ساقه‌هایش و بعد از آن ریشه است كه پخته آن همان لبوی خودمان است. وقتی چغندر پخته می‌شود، كالری موجود در آن به دلیل آزاد شدن كربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها بیشتر شده و راحت‌تر در دسترس سیستم گوارشی قرار می‌گیرد. این سبزی منبع بسیار خوبی از مواد معدنی و انواع ویتامین‌هاست.
وجود فولات بسیار بالایی كه در لبو دیده می‌شود، این سبزی را به یكی از خوراكی‌های مفید برای سیستم قلبی- عروقی تبدیل كرده است. مطالعات نشان میدهد كه مصرف منظم این سبزی احتمال بروز بیماری‌های قلبی را كاهش میدهد. این سبزی خوش‌رنگ با وجود طعم شیرینش كالری بسیار كمی دارد؛ هر 100 گرم لبو فقط 36 كیلوكالرى انرژى دارد. پس بدون نگرانی لبوخوری كنید!
لبو نگو؛ بلا بگو
چغندر لبو مثل هویج دارای كاروتن است كه در معده تبدیل به ویتامین A می‌شود و برای رفع ضعف بینایی بسیار مفید است. همچنین خوردن چغندر پخته‌ای كه برگش سرخ رنگ باشد، برای رعشه بسیار موثر است. از تركیب چغندر با آب هویج می‌توان برای دفع سنگ كیسه صفرا هم استفاده كرد. از آنجا كه لبو دارای مقدار زیادی آنتی‌اكسیدان است، مصرفش می‌تواند درد مفاصل و همچنین نقرس را بهبود دهد.
از برگ و شربت چغندر غافل نشوید
شربت چغندر بهترین نوشابه، تقویت‌كننده بدن و دافع سموم بدن است. برای تهیه شربت چغندر كافی است با آبمیوه‌گیری آب 3،4 عدد چغندر خام را بگیرید و آن را با یك لیوان آب معدنی رقیق كرده و میل كنید.از آنجا كه زیاده‌روی در مصرف مفیدترین مواد هم مضر است، استفاده بیش از حد در مصرف لبو هم برای معده مضر است و ممكن است موجب دل‌پیچه شود.
اگر زیادی لبو دوست دارید یا معده حساسی دارید، می‌توانید برای جلوگیری از دل‌پیچه، چغندر را همراه مقداری عدس بپزید و میل كنید. همچنین قند ریشه چغندر (لبو) برای مبتلایان به دیابت مضر است. در ضمن یادتان باشد برای پختن چغندر از ظروف آلومینیومی استفاده نكنید زیرا عنصر آلومینیوم با ریزمغذی‌های لبو تركیب شده و خوراكی خوشمزه‌تان مسموم می‌شود!از آب برگ این گیاه مغذی هم غافل نشوید. آب برگ چغندر برای درمان سردرد و دندان درد مفید است. به علاوه آنکه آب برگ آن به رفع قرمزی چشم کمک می کند و شما می توانید دو تکه پنبه را به این مایع آغشته کنید و روی چشمان‌تان قرار دهید. ضمن آنکه جوشانده برگ‌چغندر برای برطرف کردن شوره و چربی سر هم به کار می‌رود.
