تخمه‌ها منبع غنی چربی هستند که هنگام رسیدن، مقدار زیادی از نشاسته خود را از دست می‌دهند و به میزان چربی آنها افزوده می‌شود. از نظر نوع چربی هم دارای اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع هستند که البته مقدار اسیدهای چرب غیر اشباع (مفید) آنها بیشتر است.
تخمه‌ها مانند ماهی‌ها از نظر امگا -3 غنی‌اند. امگا-3 موجود در تخمه‌ها به کاهش بی‌نظمی‌های ضربان قلب، تری‌گلیسرید خون، خطرات تشکیل لخته، سرعت سخت شدن شرایین، خطر فشارخون بالا و کاهش سرطان و اختلالات رفتاری در جوانان کمک می‌کند و برعکس امگا3 های دارویی، خطر مسمومیت ندارند. در ادامه مطلب به خواص برخی از انواع تخمه‌ها اشاره می‌كنیم.
تخمه آفتابگردان: انرژی ساز
تخمه آفتابگردان سرشار از فسفر، منگنز، روی، پتاسیم، منیزیم، آهن و حاوی میزان قابل‌توجهی فولات (اسیدفولیک)، ویتامین5 Bو ویتامین‌های دیگر گروه B است كه این ویتامین‌ها باعث می‌شوند بدن به خوبی بتواند از كربوهیدرات‌ها (قندها) استفاده کند و پرانرژی باشد. یک مشت تخمه آفتابگردان 55 درصد تیامین یا همان ویتامین 1 Bموردنیاز روزانه افراد را تامین می‌کند. تخمه‌های آفتابگردان سرشار از اسیدهای چرب اشباع‌نشده چند باندی، به‌خصوص اسیدلینولئیک هستند که نوعی اسیدچرب امگا 6 محسوب می‌شود.
علاوه بر این، این تخمه حاوی اسیدهای چرب اشباع‌نشده تك‌باندی نیز است كه این اسیدهای چرب برای سلامت قلب و عروق بسیار مفیدند. یک مشت از این تخمه‌ها، 90 درصد نیاز روزانه به ویتامین E را تامین می‌کند. در 100 گرم تخمه آفتابگردان 580 کالری انرژی نهفته است. این تخمه حاوی 24 درصد مواد پروتئینی، 47 درصد روغن، 20 درصد کربوهیدرات و سرشار از فسفر، پتاسیم، آهن، کلسیم، منیزیم و ویتامین A، B و E است.
تخمه هندوانه: دشمن پوکی استخوان
100 گرم تخمه هندوانه، 590 کالری انرژی دارد و در 10 عدد آن، 5 کالری انرژی نهفته است. تركیب‌های موجود در این تخمه مانند انواع دیگر است و مصرف متعادل آن می‌تواند از کم‌خونی، بی‌اشتهایی، سوءجذب و التهاب جلوگیری كند. این تخمه بیشتر به نام تخمه جابانی (ژاپنی) معروف است و کلسیم آن برای زنان یائسه در پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان مفید به نظر می‌رسد. تخمه جابانی با توجه به گونه‌های مختلف هندوانه اندازه‌های ریز و درشت دارد و می‌توان آن را به صورت بوداده در طعم‌های نمکی (البته کم‌نمک)، گلپر و آبلیمو مصرف كرد.
تخمه خربزه: خون ساز
مغز تخمه خربزه بوداده حاوی چربی، پروتئین، آهن، ویتامین E و فیبر است. تخمه خربزه نیز غنی از مواد معدنی و ویتامین‌هاست، به خونسازی کمک می‌كند و خاصیت آنتی‌اکسیدان دارد.
تخمه کدو: سلامت پروستات
با خوردن 100 گرم تخمه کدو نیمی از نیاز روزانه بدن به منگنز، منیزیم و فسفر تامین می‌شود. تخمه کدو می‌تواند برای سالمندانی که در معرض پوکی استخوان قرار دارند آجیل مناسبی باشد. به علاوه تخمه کدو در حفظ سلامت پروستات نقش ضدالتهابی ایفا می‌کند. تخمه کدو تنبل بهترین منبع منیزیم است و به گفته دانشمندان، سطح بالای منیزیم در خون تا 40 درصد احتمال مرگ زودرس را کاهش می‌دهد. در پاییز که فصل کدوتنبل است می‌توانید تخمه آن را خشک و این دانه را به برنامه غذایی روزانه‌تان اضافه كنید.
در هر 30 گرم دانه برشته شده کدو تنبل، 150 میلی‌گرم منیزیم وجود دارد. برخلاف افکار عمومی تخمه کدو دفع‌کننده کرم است و باعث افزایش و تقویت حافظه می‌شود. تخمه کدوی کاغذی نیز سرشار از فیتوسترول و ویتامین E و اسیدهای چرب لینولئیک است و برای ورم پروستات و سوزش مجاری ادرار استفاده می‌شود.
مغز تخمه پوست‌كنده بخوریم یا نه؟
از مصرف مغز تخمه‌ها به‌صورت پوست‌کنده و آماده حتی‌الامکان خودداری کنید زیرا در این صورت هم از مصرف تخمه لذت کمتری می‌برید، هم کالری خیلی بالایی دریافت می‌کنید. علاوه بر اینها، احتمال اکسیده شدن این مغز تخمه‌ها بیش از خود تخمه‌هاست. درضمن اگر از هر چند تخمه‌ای که می‌خورید یکی تلخ است معنی آن این است که این تخمه‌ها در حال فساد هستند.
مضرات مصرف بی‌رویه تخمه‌ها
در مصرف انواع تخمه‌ها محتاط باشید چراکه زیاده‌روی در مصرف آنها به دلیل چربی و کالری بالا منجر به اضافه‌وزن می‌شود و نمک به کار رفته در آنها برای طعم‌دار شدن باعث افزایش فشارخون و برخی عوارض دیگر در بدن خواهد شد بنابراین بهتر است از آجیل‌هایی استفاده كنید که طعم دیگری به غیر از شوری برای آنها در نظر گرفته شده است. اگرچه تخمه‌ها از هر نوع فیبر محلول و نامحلول، غنی هستند ولی عمدتا میزان فیبر نامحلول بالاتری دارند. مصرف متعادل این خوراكی برای افرادی که به یبوست، بیماری‌های التهابی، سرطان روده بزرگ، افزایش چربی و فشارخون مبتلا هستند، مناسب خواهد بود. فراموش نكنید در اثر حرارت نامطلوب، چربی تخمه نیز دستخوش تغییرات نامطلوب و روغن مفید آن به روغنی مضر تبدیل می‌شود. پروتئین و کربوهیدرات‌های آن نیز به علت قهوه‌ای شدن افت تغذیه‌ای پیدا می‌كند.
اگر درجه حرارت خیلی بالا باشد، با تشکیل مواد سمی که بوی تند نامطلوبی دارد شروع به تجزیه شدن و سوختن می‌کنند بنابراین توصیه می‌شود همیشه از آجیل‌های بو نداده استفاده کنید یا در صوت لزوم، بو داده آن را از مراکز معتبر وزارت بهداشت كه دارای مجوز بهداشتی و تاریخ مصرف هستند، تهیه كنید.
