در بازار مواد غذایی ایران ممکن است از بسیاری برندهای شناخته شده رودست بخورید و مواد غذایی تقلبی بخرید. این اتفاق در بازار برنج کاملا محسوس است. از بازار گوشت و مواد پروتئینی ممکن است با گوشت الاغ یا حتی گربه به خانه برگردید. در بازار نان و غلات هم، متقلبان، ایرانی ها را رکورددار ابتلا به بیماری های گوارشی در جهان کرده اند.

فروشندگان متقلب روغن های خوراکی، بیشتر فروشندگان روغن های محلی هستند که قیمت هایشان برای یک کیلوگرم روغن گاهی تا 250 هزار تومان هم می رسد. در بازار روغن سنتی بیشترین تقلب ها اتفاق می افتد. پوست مرغ را در آب جوش می اندازند و چربی آن را می گیرند و با اسانس های خوشبوکننده آن را به عنوان روغن شترمرغ می فروشند.  با اینحال برندها و کارخانجات تولید روغن یکی از خوشنام ترین اسم های صنایع فرآوری و بسته بندی مواد غذایی هستند چون امکان تقلب در تولید روغن نباتی محدود است.

در بازار برنج به برندها اعتماد نکنید

رایج ترین تقلب در بازار برنج ایران مخلوط کردن دو یا چند نوع برنج با همدیگر است. متقلبان با این روش برنج های نامرغوب خود را با اندکی برنج مرغوب ترکیب می کنند و آن را با عنوان برنج ممتاز به فروش می رسانند. این تقلب نه تنها در خرده فروشی ها انجام می شود که برخی برندهای سرشناس بسته بندی برنج این ترفند را برای مشتریانشان به کار می برد.

به گفته جمیل علیزاده شایق، رییس اتحادیه تولیدکنندگان برنج، بسیاری از برندهای داخلی که تبلیغات گسترده ای هم دارند مدعی عرضه برنج صددرصد ایرانی هستند. این در حالی است که آنها مخلوطی از برنج ایرانی و خارجی را در کیسه بسته بندی می کنند و به عنوان برنج کاملا ایرانی به فروش می رسانند.
 

خاطره، آرزو، آوازه، تبرک و بخشی از برنج های برند گلستان از این دسته هستند. روی کیسه بعضی دیگر از برنج های بسته بندی شده موجود در بازار عبارت های طارم آستانه، هاشمی درجه یک، دم سیاه اعلا و ... به چشم می خورد. فعالان بازار برنج می گویند بسیاری از این عبارت ها تنها یک تبلیغ فریبنده است و برنج های موجود در کیسه برنج های نامرغوب هندی و پاکستانی است که با برنج داخلی آمیخته شده است.

دبیر اتحادیه تولیدکنندگان برنج می گوید برای برنج اصیل ایرانی مانند برنج های وارداتی برندسازی نشده است و این برنج ها اغلب با نام کارخانه های شالیکوبی خود به بازار عرضه می شوند. برنج های سارویه، بجارکتم، استرآباد گلستان، بالاخدان، بهدانه، سیلاخور، دنگلان و کالن برنج های کاملا ایرانی هستند.

برای شناسایی برنج تقلبی یک راهکار ساده وجود دارد. مشتی برنج از کیسه بردارید و با دقت به دانه های آن نگاه کنید. اگر دانه ها یک شکل و یک رنگ نبودند، می توانید بفهمید که چند نوع برنج با هم مخلوط شده است.

قیمت برنج در بازار دو برابر نرخ مصوب

نرخ مصوب هر کیلوگرم انواع برنج طارم 4300 تا 6500 تومان است. برنج شیرودی 4700، انواع دودی 5600 و برنج هاشمی 6400 تومان است. قیمت مصوب برنج های وارداتی نیز به این ترتیب درج شده است: هر کیلوگرم برنج تایلندی 1900 تومان، پاکستانی 2700، آرژانتین 2700، اروگوئه 2800 و انواع برنج هندی 3500 تا 4700 است.

در شرایطی که نرخ نامه مصوب، قیمت تمام انواع برنج ایرانی را زیر 7000 تومان اعلام کرده است در بازار به ندرت برنج کاملا ایرانی وجود دارد که با قیمت زیر 7000 تومان عرضه شود. دبیر اتحادیه تولیدکنندگان برنج می گوید تنها در ماه های برداشت برنج، قیمت برنج داخلی در بازار استان های شمالی به زیر هفت هزار تومان می رسد. قیمت انواع برنج طارم در خرده فروشی های سطح شهر حدودا کیلویی هشت تا 11 هزار تومان است.

نرخ برنج هاشمی حدود هفت هزار و 700 تا 10 هزار تومان است. برنج های خارجی در خرده فروشی ها فاصله کمتری با نرخ های مصوب دارند. انواع برنج هندی تقریبا با قیمت 4800 تا 5500 تومان به فروش می رسد و برنج پاکستانی 3500 تا 4500 تومان قیمت دارد.

رکورد بیماری های گوارشی، دسته گل نانوایی های متخلف

برخلاف بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان، در ایران نان سنتی پرطرفدارتر از نان های صنعتی است. مهمترین تقلبی که در تولید نان سنتی اتفاق می افتد استفاده از جوش شیرین به جای خمیرمایه است. جوش شیرین قیمت ارزان تری نسبت به خمیرمایه دارد و فرآیند عمل آوری خمیر را سریع تر انجام می دهد.

نتیجه این تقلب بسیار رایج، رکورددار شدن مردم ایران در ابتلا به انواع بیماری های گوارشی است. اضافه کردن مقادیر زیادی نشاسته به آرد برای جذب آب بیشتر، افزودن بی کربنات سدیم به آرد کهنه برای پوشاندن معایب آن و اضافه کردن زاج به آرد برای سفید کردن نان، دیگر تقلبات رایج در این بازار است.

کارشناسان تغذیه معتقدند مردم ایران باید درباره مصرف نان سنتی تجدید نظر کنند و به مصرف نان های صنعتی روی آورند. نان صنعتی برخلاف تصور بسیاری از مصرف کنندگان، تنها نان باگت تولید شده در کارگاه های کوچک نیست. نان صنعتی به نان هایی گفته می شود که با تیراژ بالا در کارخانه های بزرگ و با ماشین آلات صنعتی تولید می شوند. این نان ها می تواند لواش یا سنگک صنعتی هم باشد.

مزیت مهم نان های صنعتی، تولید اتوماتیک و با کمترین دخالت دست و در نتیجه بهداشت بیشتر است. از آن مهمتر در تولید نان صنعتی از مکمل ها و افزودنی های غذایی استفاده می شود که خواص آرد و نان را به طور چشمگیری بهبود می دهد. استفاده از خمیرمایه و زمان کافی برای عمل آوری خمیر، نان صنعتی را به یک نان مفید برای دستگاه گوارش تبدیل می کند.

تنها عیب این نوع نان، قیمت بالاترش نسبت به نان سنتی است. قیمت یک بسته 5 تایی نان ساندویچی متوسط که به صورت صنعتی توسط یکی از معتبرترین برندها تهیه شده است، 2500 تا 3000 تومان است، با این احتساب یک عدد نان متوسط صنعتی حدود 500 تا 600 تومان قیمت دارد.

قیمت مصوب انواع نان سنتی کمتر از قیمت تمام شده یک عدد نان صنعتی است. هر عدد نان بربری 300 تومان، تافتون 150 تومان، تافتون تنوری 275 تومان، لواش 125 تومان و نان سنگک 450 تومان است.

از گوشت گربه تا روده چرخ شده

یکی از ترسناکترین تقلبات در بازار گوشت قرمز، فروش گوشت سایر حیوانات به جای گوشت حیوانات مرسوم و حلال گوشت است. فروش گوشت الاغ و حتی خبر ناپدید شدن گربه های چاق و چله پارک قیطریه تهران بارها موج نگرانی برای مصرف کنندگان راه انداخته است.

محسن مشکات، معاون بهداشتی سازمان دامپزشکی در این باره به هفت صبح می گوید پس از کشتار و قطعه کردن گوشت قرمز، امکان تشخیص اینکه چه حیوانی ذبح شده است بسیار دشوار می شود. تنها روش های آزمایشگاهی و متخصصان می توانند با اطمینان نوع حیوان کشته شده را تشخیص دهند. بنابراین مصرف کنندگان باید تنها گوشت هایی خریداری کنند که مهر دامپزشکی داشته باشد.

گوشت های بسته بندی که فروشگاه ها موفق به فروختن آن نمی شوند و تاریخ مصرف شان می گذرد در برخی قصابی ها عرضه می شوند. این یکی دیگر از تقلباتی است که فعالان این بازار از آن پرده برمی دارند. برای تشخیص گوشت تازه از گوشت کهنه به رنگ آن توجه کنید. هر چقدر گوشت تیره تر باشد نشاندهنده پیرتر بودن حیوان ذبح شده یا ماندگی گوشت است.

گوشت های صورتی و روشن تر خریداری کنید. گوشت چرخ شده یکی دیگر از ترفندهای فروش متخلفان است. آنها با چرخ کردن ضایعات و روده و مخلوط آن با کمی گوشت قرمز از خریداران خود کلاهبرداری می کنند. به همین دلیل گوشت چرخ شده قیمت کمتری نسبت به قطعه گوشت دارد. در حالی که هر کیلوگرم گوشت گوسفند حدود 30 هزار تومان قیمت دارد، قیمت یک کیلوگرم گوشت چرخ شده حدود 19 هزار تومان است.

مرغ چاق نخرید

در بازار گوشت پرندگان امکان تقلب محدودتر است. تا پیش از رواج مرغ بسته بندی یک تقلب رایج در باراز مرغ انجام می شد. مرغ های کشته شده 24 ساعت در حوضچه های آب خیسانده می شدند. با جذب آب به بافت بدن پرنده، وزن آن سنگین تر می شد.

بنابراین مرغ بسته بندی را در اولویت قرار دهید. نکته ای که در این بازار وجود دارد یک اشتباه رایج مصرف کنندگان ایرانی است. مرغ چاق تر برابر است با مرغ بهتر. کارشناسان سازمان دامپزشکی سالم ترین و بهترین مرغ ها را مرغ های کم وزن تر و کوچکتر می دانند.

به عقیده آنها مرغ های کوچکتر که وزنی بین یک تا 1.5 کیلوگرم دارند و به مرغ 42 روزه مشهورند، مرغ هایی هستند که قبل از رسیدن به سن مصرف دارو ذبح شده اند. در بدن این مرغ هاپسماندهای آنتی بیوتیک و دارو و چربی های مضر کمتری وجود دارد. مرغ های چاق تر، مرغ های مسن تر، با دوز داروی مصرفی بالاتر و دارای چربی های اشباع شده و غیرمفید بیشتری هستند.

گوشت فیله، سوژه متقلبان بازار فرآورده های دریایی

رایج ترین تقلب در بازار ماهی و میگو توسط واحدهای بسته بندی اتفاق می افتد. آنها فیله ماهی های درجه 2 و 3، کوسه و ماهی تن را به عنوان فیله ماهی های مرغوب به فروش می رسانند.

به ماهی معمولی رنگدانه صورتی می خورانند و با نفوذ رنگ صورتی به بافت بدن حیوان، گوشت آن را فیله می کنند و به عنوان ماهی سالمون می فروشند. خرید ماهی زنده از حوضچه های موجود در خرده فروشی ها بهترین روش خرید ماهی تازه است.

میگوهای تاریخ مصرف گذشته را از ناحیه سر می توان شناسایی کرد. اتصال سر به بدن در میگوهای مانده سست و شل است؛ به همین دلیل فروشندگان متقلب، میگوهای مانده را به صورت میگوی پاک کرده می فروشند.

روغن تقلبی کیلویی 250 هزار تومان

برندها و کارخانجات تولید روغن شاید یکی از خوشنام ترین ها در صنایع فرآوری و بسته بندی مواد غذایی هستند. امکان تقلب در تولید روغن نباتی محدود است و اعتماد به برندها نسبت به بازار روغن فله، روغن سنتی یا محلی و ... عاقلانه تر به نظر می رسد.

برای تولید روغن های تقلبی، روغن های ارزان قیمت یا معدنی را با طعم دهنده ها و رنگ های خوراکی می آمیزند و آن را به عنوان روغن ممتاز به بازار عرضه می کنند. برای تشخیص روغن مرغوب باید معتبرترین برندهای تولیدی را انتخاب کنید. برندهای معتبر و بزرگ به ندرت اعتبار چند ساله خود را زیر سوال می برند.

در بازار روغن سنتی بیشترین تقلب ها اتفاق می افتد. پوست مرغ را در آب جوش می اندازند و چربی آن را می گیرند و با اسانس های خوشبو کننده آن را به عنوان روغن شترمرغ می فروشند. ذوب کردن پیه و چربی گوشت های زائد، یکی دیگر از روش های متقلبان برای تولید روغن حیوانی است.

بنابراین اگر روغن سنتی و فله می خرید، بدانید به احتمال زیاد در دام کلاهبرداران افتاده اید. علاوه بر این، روغن زیتون گسترده ترین بازار تقلب روغنی در ایران را دارد. حتی آنهایی که تولید برندها و کارخانجات شناخته شده است، ممکن است تقلبی باشد.

تلخی روغن زیتون اصل به سرعت از کام محو می شود. عطری مشابه بوی گوجه فرنگی تازه یا علف دارد. رنگ آن شفاف و سبز مایل به زرد است. روغن سرخ کردنی در وزن 800 گرمی، قیمتی حدود 5000-4000 تومان دارد. روغن جامد دو کیلوگرمی با نرخی حدود 22 تا 25 هزار تومان عرضه می شود و روغن زیتون با قیمتی حدود 12 تا 22 هزار تومان به فروش می رسد. این در حالی است که قیمت هر کیلوگرم روغن حیوانی تا 250 هزار تومان هم می رسد.