قارچ‌های خوراکی ارزش غذایی خوبی دارند و به همین دلیل می‌توانند در کنار سبزیجات پرخاصیت میهمان همیشگی سبد غذایی خانواده‌ها شوند. قارچ‌ها کالری کمی دارند، هیچگونه چربی یا کلسترولی در آنها پیدا نمی‌شود و مقدار نمک بسیار کمی دارند. گروهی از ویتامین‌ها و املاح معدنی مهم مانند سلنیوم، پتاسیم، ریبوفلاوین، نیاسین، ویتامین D و … هم در قارچ‌ها وجود دارد.
قارچ‌ها به دلیل داشتن بتاگلوکان و اسید لینولئیک منبع غذایی خوبی برای پیشگیری از بروز سرطان سینه و پروستات هستند. علاوه بر این اسید لینولئیک از ایجاد اثرات نامطلوب استروژن پیشگیری می‌کند. هورمون استروژن یکی از دلایل بروز سرطان سینه در زنان بعد از یائسگی است.
یکی از بهترین راه‌های تامین ویتامین D قرار گرفتن در معرض نور خورشید است اما درصورتی‌که روزانه بیشتر ساعات روز را در محیطی سر بسته می‌گذرانید بهتر است با کمک برخی مواد غذایی از جمله قارچ کمبود ویتامین D بدن‌تان را جبران کنید.
فواید قارچ
قارچ یک ماده غذایی سالم است که سبب می‌شود با خوردن آن احساس سیری کنید. نتایج برخی از تحقیقات نشان می‌دهد افزایش مصرف مواد غذایی کم‌کالری که ارزش غذایی بالایی دارند( مانند قارچ‌ها) می‌توانند جایگزین خوبی برای غذاهای پر کالری باشند، بنابراین اگر می‌خواهید پرخوری را کنار بگذارید و بدون مصرف مواد پرکالری احساس سیری داشته باشید انتخاب قارچ‌ها به شما کمک می‌کند تا به این هدف برسید، البته فیبر موجود در قارچ‌ها هم در این مسیر شما را همراهی می‌کند.
قارچ‌ها پروتئین هم دارند اما نه به اندازه گوشت‌ها. هر ۱۰۰ گرم قارچ حدود سه گرم پروتئین دارد اما پروتئین موجود در ۱۰۰ گرم گوشت قرمز یا مرغ حدود ۲۰ تا ۳۰ گرم است. همین مقدار ماهی ۱۵ تا ۲۰ گرم پروتئین دارد، با این وجود قارچ از لحاظ داشتن پروتئین گیاهی در سطح خوبی است، به همین دلیل به گیاهخواران توصیه می‌شود برای جبران کمبود پروتئین بدن‌شان در کنار سویا یا سایر منابع پروتئین گیاهی حتما از قارچ‌ها کمک بگیرند.
بتاگلوکان ترکیبی است که در بیشتر گونه‌های قارچ خوراکی پیدا می‌شود و به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند، درنتیجه مقاومت بدن در مقابل بیماری‌ها و عوامل آلرژی‌زا بالا می‌رود. بتاگلوکان در قارچ‌هایی که کلاهک پهنی دارند بیشتر دیده می‌شود.
نه گیاه است نه جانور!
بیشتر ما قارچ‌ها را نوعی از سبزیجات می‌دانیم اما شاید برای‌تان جالب باشد بدانید که قارچ‌ها دسته‌ای از یوکاریوت‌ها هستند که نه گیاه هستند نه جانور؛ به آنها هتروفیت یا دگرخوار می‌گویند که در خاک و آب زندگی می‌کنند و غذای‌شان از بقایای گیاهان یا جانوران تامین می‌شود. این را هم بدانید که قارچ‌ها موجودات مقاومی هستند و می‌توانند در شرایط مختلف به زندگی ادامه دهند.
بیش از ۳۸ هزار گونه قارچ در دنیا وجود دارد که فقط بعضی از آنها خوراکی هستند. قارچ‌های خوراکی هم در دسته‌های مختلفی جای می‌گیرند. بعضی‌ها کلاهک باز‌تری دارند و در گروهی دیگر کلاهک بسته است. رنگ قارچ‌های خوراکی به‌طور معمول سفید یا قهوه‌ای است اما قارچ های سمی رنگ های تند و تیزی دارند که نشان می‌دهد نباید به آنها نزدیک شوید. توصیه می‌شود هنگام گشت و گذار در جنگل به هیچ عنوان به ظاهر و رنگ قارچ‌ها اعتماد نکنید و برای خوردن قارچ‌های به ظاهر خوراکی هم نقشه نکشید چون امکان سمی بودنشان هست.
شستن قارچ ها
یکی از مهم‌ترین نکات بهداشتی هنگام مصرف قارچ‌ها شست و شوی درست آنهاست، البته تا زمانی که قصد استفاده از قارچ‌ها را ندارید، آنها را نشویید. هنگام شست و شو آنها را به حال خودشان در آب رها نکنید چون قارچ‌ها آب را جذب می‌کنند و هنگام پخت و پز آب غذای‌تان بیشتر می‌شود. هنگام شست و شو کلاهک را با فشار نشویید و آن را به آرامی تمیز کنید. حتی می‌توانید با مقدار کمی آب گرد و غبار آن را بگیرید و بعد با کمک پارچه حوله‌ای ذرات سیاه روی قارچ را تمیز و در نهایت به آرامی و در زمان کوتاهی آبکشی کنید. پوست گرفتن قارچ هنگام شست‌وشو هم توصیه نمی‌شود.
سالم‌ترین روش پخت
یادتان باشد که نباید قارچ‌ها را زیاد بپزید چون بخشی از ارزش‌های غذایی‌شان را از دست می‌دهند. بهترین شیوه این است که آنها را با مقدار کمی روغن یا کره به مدت سه دقیقه در ماهیتابه تفت دهید، البته از قارچ‌های تازه و خوب شسته شده خام هم می‌توانید در ترکیب سالاد‌های مختلف استفاده کنید. قارچ‌های کبابی یا بخارپز شده هم می‌توانند در کنار غذاهای دیگری مانند انواع کباب و سالاد مصرف شوند.
چگونه قارچ را انتخاب و نگهداری کنیم؟
قارچ هایی را که سالم هستند و صدمه ندیده اند (اوایل باز شدن چترشان می باشند)، بخرید.
بهترین شیوه نگهداری از قارچ‌هایی که از سلفون خارج شده‌اند این است که آنها را داخل پاکت‌های کاغذی قرار دهید و در یخچال بگذارید. قارچ‌ها را داخل کیسه فریزر نگذارید چون به علت تعریق، زود‌تر نرم و فاسد می‌شوند. قارچ‌ها تا چهار روز در یخچال سالم می‌مانند اما بعد از آن تازگی‌شان را از دست می‌دهند.
با قرار دادن قارچ ها در پاکت کاغذی می توانید تا یک هفته آنها را سالم نگه دارید.
قارچ ها را باید ابتدا به آرامی تمیز کرد و سپس شست. قارچ های پرورشی ممکن است خام هم خورده شوند، اما بیشتر قارچ ها را بایستی به شکل پخته مصرف کرد.
از قارچ ها به صورت تازه، کنسرو شده، خشک شده و فریز شده استفاده می شود.
نکته قابل توجه اینکه: قارچ های وحشی را از اماکن قابل اطمینان خریداری کنید، زیرا بعضی از قارچ های وحشی، سمی اند و می توانند به سلامت قلب، کلیه و کبد صدمه بزنند و حتی کشنده باشند.
قارچ یکی از سالم‌ترین مواد غذایی است که می‌تواند در ترکیب رژیم غذایی مبتلایان به دیابت جای گیرد. قارچ چربی و کلسترول ندارد، مقدار کمی هیدرات‌کربن را در خودش جای داده و از لحاظ داشتن پروتئین در سطح خوبی قرار دارد. ویتامین، مواد معدنی، آب و فیبر هم از سایر ترکیبات موجود در قارچ هستند که به سلامت هرچه بیشتر بیماران مبتلا به دیابت کمک می‌کنند. قارچ‌ها انسولین طبیعی و آنزیم‌هایی دارند که سبب شکسته شدن قند یا نشاسته موجود در غذاها می‌شوند. علاوه بر این قارچ‌ها ترکیباتی دارند که در بهبود عملکرد پانکراس، کبد و سایر غدد هورمونی درون ریز تاثیر دارند. با این روند تولید انسولین و جریان یافتن آن در طول بدن تسهیل می‌شود.
همه قارچ‌ها خوراکی نیستند و برخی از قارچ‌های غیرخوراکی و سمی می‌توانند کشنده باشند، البته برخی از قارچ‌های خوراکی هم برحسب اینکه در چه بستری رشد می‌کنند ممکن است سمی شوند، بنابراین هیچ وقت در محیط‌های طبیعی و جنگل‌ها با دیدن قارچ‌های به ظاهر خوراکی وسوسه نشود، مگر اینکه توسط فردی متخصص از بابت خوراکی بودنشان مطمئن شده باشید.
