این روزها وقتی فردی در فامیل دچار بیماری‌های سختی مثل سرطان و. . . می‌شود، مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها از روزگار خود می‌گویند كه این‌قدر بیماری‌ها زیاد و عجیب و غریب نبودند و علتش را خورد و خوراك‌های سالم مردم می‌دانند! مسلما سال‌ها پیش گوشت، مرغ و ماهی هورمونی و سرب‌دار در بازار این‌قدر رواج نداشت، همه‌چیز به صورت طبیعی رشد می‌كرد و سالم بود.
شاید از زرشك‌پلو و مرغی كه پای ثابت مجالس عزا و عروسی‌مان است تا ماست و ترشی كنار غذای‌مان و حتی میوه‌های مختلفی كه با هم مصرف می‌كنیم، همگی باعث اختلال سلامت‌مان شده‌اند. شاید بسیاری از غذاهایی كه شما در یك سفره كنار هم می‌چینید، سلامتی‌تان را تهدید كند و میل كردن آنها با یكدیگر در یك وعده هیچ خوشایند نباشد. در ادامه دكتر علیرضا عباسیان، متخصص طب سنتی به شما خواهد گفت برای خوردن خوراكی‌های مختلف بهتر است چه نكاتی را رعایت كنید و از خوردن كدام مواد غذایی با هم خودداری كنید تا بدنی سالم‌تر و زندگی شاداب‌تر داشته باشید.
از زرشك‌پلو با مرغ تا باقالی‌پلو با ماهی
از مهمانی‌های رسمی تا جمع‌های خودمانی، زرشك‌پلو با مرغ می‌تواند زینت سفره ایرانی باشد؛ خوش‌خوراك است و كمتر كسی پیدا می‌شود كه این غذا را دوست نداشته باشد. اما می‌گویند زرشك‌پلو گزینه مناسبی برای همراهی مرغ نیست! بااینكه از دیدگاه طب سنتی تمام گوشت‌ها طبع گرمی دارند، اما در این میان ماهی از همه سردتر است و بعد از آن مرغ قرار دارد كه طبعش نسبتا خنك است، بنابراین همراهی مرغ با زرشك كه طبع سردی دارد، باعث سردتر شدن طبع مرغ شده و می‌تواند هضم غذا را برای بدن سخت‌تر كند، پس بهتر است در خوردن چنین غذایی زیاده‌روی نكنید یا زعفران را چاشنی كار كنید.
همچنین باقالی‌پلو با ماهی در عین خوشمزه بودن، تركیب چندان مناسبی نیست چراكه باقالی نفخ زیادی ایجاد می‌كند و ماهی هم در میان گوشت‌ها سردترین طبع را دارد و رطوبت ایجاد می‌كند. ازآنجا كه رطوبت پایه به وجود آمدن نفخ است، خوردن باقالی نفاخ همراه ماهی می‌تواند فرد را دچار باد شكمی كند، البته اگر به خوردن چنین غذایی علاقه دارید، بهتر است ابتدا ماهی را در سسی از روغن كنجد و ادویه آویشن و نهایتا مقداری آرد خوابانده و بعد سرخ کنید تا طبعش متعادل شود. درضمن بعد از خوردن این غذا خرما میل كنید تا مزاج‌تان به هم نریزد و به‌اصطلاح سردی‌تان نشود!
بهترین همراه غذا
اگر سر سفره غذا هم ماست باشد و هم سالاد، كدام را انتخاب می‌كنید؟ شاید هم انتخابی در كار نباشد و هر دو را امتحان كنید، اما خوب است بدانید از نظر طب سنتی بهترین و ایده‌آل‌ترین كار این است كه هر غذا، نوشیدنی و چاشنی به‌تنهایی خورده شود یا همراه با مصلحاتش مصرف شود تا مزاج فرد را دچار اختلال نكند، مثلا برای همراهی غذا سبزی‌ها به‌خصوص ریحان، ترخون و تره كه طبع گرمی دارند بهترین گزینه هستند. سالاد و ماست، هر كدام به صورت جداگانه، بهتر است به‌عنوان میان‌وعده استفاده شوند و حداقل یكی، دو ساعت قبل از غذای اصلی خورده شوند.
در ضمن یادتان باشد اگر برای همراه غذا ترشی را انتخاب می‌كنید یا غذای‌تان حاوی آبلیمو است، از خوردن ماست و لبنیات همراه آن صرف‌نظر كنید، كلا طب سنتی درهم خوری را منع كرده چراكه مواد غذایی مختلف به شیوه‌های مختلفی در معده پخته می‌شوند، به عبارت دیگر مواد غذایی مختلف متابولیسم‌های متفاوتی دارند و آنزیم‌های متفاوتی برای هضم هر كدام‌شان نیاز است، امكان دارد آنزیم هضم یكی، مُخِل هضم دیگری باشد. برای همین گفته شده مواد مختلف هم‌زمان با هم خورده نشوند.
برخی مواد از لحاظ مزاجی با یكدیگر تداخل دارند و بر هم اثر منفی می‌گذارند مثلا ماست و ترشی طبع بسیار سردی دارند و خوردن این مخلفات با غذا یا حتی به‌تنهایی توصیه نمی‌شود و اگر هم‌زمان با هم خورده شوند، سردی‌شان دوچندان شده و فرد را اذیت می‌كنند. اگر دوست دارید همراه غذا ترشی میل كنید، بهتر است دقت كنید كه دچار سوءهاضمه نباشید، ضمن اینكه از ترشی‌هایی كه حاوی میوه‌های گرم مثل سیر، انبه، گیاه كبر و. . . یا ادویه‌های گرم مثل سیاه‌دانه، فلفل و دارچین و. . . هستند، استفاده كنید.
تن‌ماهی را با تخم‌مرغ نخورید
حتما شما هم تا به حال یكبار روی تن ماهی‌تان تخم‌مرغ شكسته‌اید! یا شاید عادت دارید نیمروی‌تان را با نان و پنیر میل كنید، یا مخلوطی از گوشت گوسفند و گوساله را در خورش‌های‌تان بریزید اما خوب است بدانید هیچ‌كدام از اینها نه‌تنها تركیبات خوبی نیستند كه حتی طب سنتی آنها را منع كرده است. درحقیقت غذاهای مختلف در طب سنتی به دسته‌های مختلفی تقسیم شده‌اند كه در آن میان خوردن سه دسته از غذاها با هم به‌شدت منع شده: لبنیات، تخم‌مرغ و گوشت‌ها. یعنی هیچ‌كدام از این غذاها را (دو به دو یا هر سه را با هم) مصرف نكنید چون هركدام از آنها یك غذای كامل هستند، حتی برای مرینیت (مزه‌دار) كردن ماهی و بعضی گوشت‌ها آنها را در تخم‌مرغ نخوابانید.
ماست و ماهی، یك تركیب نامناسب
از قدیم گفته‌اند ماست را با ماهی نخورید كه كك و مك می‌آورید، اما آیا این ادعا واقعا درست است؟!
طب سنتی چهار مرحله هضم را برای غذاها تعریف می‌کند و درنهایت معتقد است غذا با گذراندن این مراحل هضم تبدیل به بافت‌های بدن یعنی پوست، گوشت، خون و... می‌شود. اگر این مراحل هضم كامل و درست نباشند، این غذاها باز هم تبدیل به بافت‌های بدن می‌شوند با این تفاوت كه بافت خوب، سالم، كامل و شفافی كه باید، به وجود نمی‌آید مثلا پوستی درست می‌شود كه كدر است و به زیبایی و شفافی یك پوست سالم نیست. این اتفاق به خاطر فضولاتی است كه در بافت باقی مانده و مراحل هضم به خوبی طی نشده است.
نكته دیگری كه در این میان نباید فراموش كرد این است كه هرچه غذا طبع سردتری داشته باشد، بیشتر مشكل‌ساز می‌شود. خوردن ماست كه طبع سردی دارد، همراه ماهی كه آن هم در میان گوشت‌ها سردترین طبع را دارد، باعث تولید خلط خام زیادی در بدن می‌شود و درنهایت بافت‌های تازه بدن- آن‌طور كه باید و شاید- زیبا، شفاف و سالم نخواهند بود.
چای را با چی بخوریم؟
دقت كرده‌اید زمستان‌ها چقدر چای و دارچین می‌چسبد؟ تابستان‌ها هم چای و آبلیمو یا چای و نعناع حسابی تر و تازه‌مان می‌كند، اما به نظرتان بهترین چاشنی چای چیست؟ اصلا بهتر است چای سیاه بنوشیم یا چای سبز؟ شاید هم قهوه گزینه بهتری برای نوشیدنی‌های درطول روزمان باشد.
به تشخیص طب سنتی، چای سیاه طبع نسبتا سردی دارد و مصلحش برای افراد گرم‌مزاج شیر است، درواقع این افراد باید چای را در شیر دم كنند، شیرچای یك نوشیدنی خوش‌طعم و مقوی است اما مصلح چای سیاه برای كسانی كه طبع سردی دارند ادویه‌های گرم مثل زنجبیل، دارچین، هل و زعفران است.
برعكس چای سیاه، طبع چای سبز و قهوه، گرم و خشك است و نیاز به مصلح دارند. از آنجا كه قهوه و كاكائو در مناطق گرمسیر و بسیار مرطوب رشد می‌كنند، مصرف این خوراكی‌ها برای ساكنان همین مناطق بسیار مناسب است چراكه باعث می‌شود كمی بدن‌شان خشك شود و دچار بیماری‌های رطوبتی نشوند، اما در منطقه‌ای كه كشور ما در آن واقع شده و بیشتر نقاطش كویری است، خوردن بیش از حد این مواد می‌تواند باعث اختلال شود. همچنین افرادی كه خشك‌مزاج یا گرم‌مزاجند اصلا نباید در مصرف چای سبز و قهوه زیاده‌روی كنند زیرا با مشكلاتی مثل یبوست، خشكی و خارش پوست و. . . مواجه خواهند شد.
البته اگر بخواهید نوشیدنی درست كنید كه با همه طبع‌ها سازگار باشد، توصیه می‌كنیم این نوشیدنی هندی را امتحان كنید، چای را با شیر، زنجبیل و قدری عسل دم كنید. به این ترتیب كه به‌ازای هر یك لیوان شیر، یك قاشق مرباخوری سرخالی چای خشك، نصف قاشق مرباخوری پودر زنجبیل یا به اندازه دو بند انگشت زنجبیل تازه و یك قاشق مرباخوری عسل را مخلوط كرده و روی شعله ملایم بگذارید تا به‌تدریج جوش بیاید و چای رنگ بیندازد. این نوشیدنی به‌خاطر زنجبیل كلسیم خوبی دارد و با تحریك عروق خونی دستگاه گوارش، جذب كلسیم را افزایش می‌دهد.
یك نوع میوه لطفا
متخصصان طب سنتی معتقدند خوردن چند نوع میوه با هم خوب نیست و بهتر است فرد یك نوع میوه میل كند، البته مصرف هم‌زمان میوه‌هایی مثل پرتقال و نارنگی كه از یك خانواده هستند مشكل كمتری ایجاد می‌كند اما خوردن خیار به تنهایی، به‌خصوص در فصل سرد می‌تواند باعث مشكلاتی مثل نفخ و سوءهاضمه و در معده‌های مرطوب باعث ترش كردن، رخوت و سستی، خواب‌آلودگی و اختلال حافظه شود. یكی از ساده‌ترین و البته معمول‌ترین مصلح خیار، نمك است.
مثلا موز كه می‌تواند یبوست ایجاد كند، بهتر است به صورت حلقه‌حلقه، مقداری عسل یا شكر روی آن ریخته و میل شود یا بعد از خوردن آن مقداری نمك میل شود.
ماست و خیار در زمستان؛ ممنوع
ماست و خیار كه این روزها پای ثابت مهمانی‌های‌مان است قبلا به‌عنوان یك تجویز طبی، در همین منطقه آب و هوایی ایران مورد استفاده قرار می‌گرفت اما مصرف آن در تمام فصول رایج نبوده است، بلكه در تابستان‌ها آن هم به‌عنوان یك غذا مصرفش توصیه می‌شده و هاضم آن (موادی كه به هضم كمك می‌كنند) آویشن، زنیان و نعناع است و مصلحش مربای زنجبیل یا سایر مرباهای گرم مثل مربای هویج (كه داخل ماست می‌ریزند). ماست و خیار و آبدوغ خیار در مناطقی مثل كرمان، سمنان، یزد و... كه آب و هوای گرم و خشكی دارند و مردم در تابستان دچار كمبود مایعات می‌شوند به‌عنوان ناهار یا شام مصرف می‌شد.
این خوراك سبك را با مقداری كشمش و گردو همراه می‌كردند تا كمی طبعش گرم‌تر شود البته استفاده از هر خوراكی در مناطق مختلف متفاوت و وابسته به محصولات كشاورزی همان منطقه بوده است، اما به هر حال مصرف هر خوراكی جایگاه مشخصی داشته و همه چیز با امروز كه مردم در تمام فصول همه نوع خوراكی و میوه‌ای مصرف می‌كنند متفاوت بوده است. قدیم‌ها هر فصلی میوه خاص خودش را داشت و مردم فقط میوه‌های همان فصل را می‌خوردند به همین خاطر دچار اختلالات طبعی و مزاجی نمی‌شدند اما امروز در تمام فصول همه نوع میوه و خوراكی در دسترس است، بنابراین به توصیه پزشكان باید مواد غذایی را گزینشی و آگاهانه مصرف كنیم.
