مطابق با تحقیقات گسترده انجام شده در این رابطه، افراد زیادی در محیط کار مورد اذیت و آزار قرار می گیرند، به آنها توهین می شود و به حق و حقوق خود نمی رسند. تقریبا تمام افرادی که کار می کنند به نحوی با قلدری روسای خود رو به رو شده اند اما درصد توهین و آزار به اقلیت ها، زنان و افرادی که حقوق کمتری می گیرند بیشتر است. افراد زیادی هم هستند که به اندازه کافی در این زمینه آگاهی ندارند و نمی دانند که به آنها توهین می شود و برخی جمله ها جز تحقیر آنها چیز دیگری نیست.
بیشتر افراد می فهمند که در محیط کار ناعادلانه با آنها رفتار می شود، اما همه شکایت نمی کنند و همه قادر به بیان این قلدری ها نیستند. برخی خود را مقصر می دانند و احساس گناه می کنند.
تعریف قلدری در محل کار
قلدری در محل کار رفتاری است که نمی توان با کد خاص رفتاری آن را تعریف و مشخص کرد. در بیشتر موارد، قلدری در محل کار شامل مجموعه ای از تهدیدها، تحقیرها، محدودیت ها و آسیب های جسمی و روحی چون از دست دادن اموال، شهرت، عزت نفس و توانایی انجام دادن وظایف کاری است.
قلدری در محل کار درباره اختلافات جزئی شغلی، درگیری های کوچک یا رفتارهای خشن نیست. هر فردی ممکن است با افزایش استرس کاری عصبی شود، صدایش را بلند کند یا حرف ناراحت کننده ای بزند. هر فردی گرفتار چنین رفتارهایی می شود. برخلاف افراد قلدر در محل کار، این آدم ها متوجه اشتباه خود می شوند و عذرخواهی می کنند زیرا آنها می فهمند که کنترل رفتار خود را از دست داده اند.
قلدری شامل الگوی منظم و تکراری رفتار در یک دوره زمانی است. قلدری سوءاستفاده عمدی از مقام، جایگاه و قدرت است. قلدری شامل رفتارهایی برای تحقیر، تهدید و کوچک کردن افراد است. این رفتار در هر حرفه و شغلی رخ می دهد. این فرهنگ اشتباه ریشه در تاریخ و روال سازمانی دارد. علاوه بر این، این رفتار زننده آنقدر شایع است که در نگاه اکثر افراد «عادی و طبیعی» است.
قلدری و رفتارهای بد
افراد قلدر چه کسانی هستند؟ براساس تحقیقات زیادی که در این زمینه انجام شده، تقریبا نیمی از کارگران، رییس را قلدر معرفی کرده اند. او را فردی نامیدند که زیردستان خود را تحقیر کرده و آزار می دهد. تقریبا یک چهارم پرسش شوندگان هم معتقد بودند فرد قلدر معمولا کسی بوده که مقام بالاتری از آنها داشته و رده شغلی اش از آنها بالاتر بوده است. البته افراد دیگری هم به عنوان قدر معرفی شده اند: همکاران، افرادی که سنی از آنها گذشته است و حتی جوان ترها. درواقع می توان گفت همه در هر رده شغلی و سنی به نحوی با این قضیه درگیر هستند.
مدل های قلدری بستگی به جایگاه شغلی شما و فردی که شما را تحقیر می کند دارد. اما در مجموع هفت مورد اصلی قلدری در محل کار عبارتند از:
• بستن اتهام دروغ به کارگر یا کارمندی که اشتباهی مرتکب نشده است.
• نادیده گرفتن، رد کردن یا نپذیرفتن نظرات آن کارگر یا کارمند
• تعیین و اجرای مجموعه متفاوتی از سیاست ها یا استانداردهای شغلی برای آن کارگر یا کارمند.
• گسترش شایعات درباره آن کارگر یا کارمند.
• انتقاد ادامه دار از آن کارگر یا کارمند توسط رییس یا همکاران.
• بیان نظرات تحقیرآمیز درباره آن کارگر یا کارمند در جلسات شغلی و در حضور او.
• فریادکشیدن رییس بر سر کارگر یا کارمند در حضور همکارانش.
رفتار قلدرمآبانه نصیب چه کسانی می شود؟
• افرادی که در زمان اشتباه در مکان اشتباه بودند.
• افرادی که در شغل خود موفق هستند و با فکر و خلاقیت خود رشد کرده و در نتیجه حس حسادت دیگران را بیدار می کنند.
• افرادی که بین همکاران و مردم از شهرت و محبوبیت برخوردارند.
• افرادی که شخصیت قدرتمندی دارند و با درستکاری به سمت پیشرفت شغلی خود و سازمان حرکت می کنند.
• افرادی که شخصیت ضعیفی دارند و آسیب پذیر هستند.
برای افرادی که قربانی این قلدری ها می شوند، چه اتفاقی می افتد؟
یک گروه از آنها کنار گذاشته می شوند و دیگر مورد توجه قرار نمی گیرند:
• به خاطر اتفاقی که افتاده است مورد بی توجهی قرار گرفته و کنار گذاشته می شوند.
• مدیر به آنها توجهی نمی کند و از خلاء مدیریتی رنج می برند.
• مسئولیت آنها زیاد شده اما اختیار خاصی نصیب شان نمی شود.
• فرد قلدر تا حد امکان با این فرد صحبت نمی کند و معمولا از تماس چشمی یا چند جمله برای ارتباط با او استفاده می کند.
• آنقدر کار به او می دهند تا نتواند مسئولیتش را به خوبی انجام دهد.
گروه دوم تحت کنترل قرار می گیرند.
• به طور پیوسته از آنها انتقاد می شود و با بررسی کارهایشان مورد تحقیر و انتقاد مخرب قرار می گیرند.
• آنها را مجبور می کنند ساعت های بیشتری کار کنند و حتی کارهای دیگران را هم انجام بدهند.
• با زیر نظر گرفتن رفتارهای آنها، شکایاتی را علیه شان تنظیم می کنند و به مقامات بالاتر آن سازمان ارائه می دهند.
گروه سوم حذف می شوند:
• هشدارهای کلامی و نوشتاری برایش ارسال می کنند تا آسایشش سلب شده و از کار استعفا دهد یا اخراج شود.
• با اتهام های ساختگی و بهانه های واهی، مسیر اخراج آنها را هموار می کنند.
• به آنها اجازه حضور در جلسات شغلی داده نشده و به نظرات شان توجه نمی شود.
• با پاپوش ساختن بر علیه آنها، این افراد را مجبور به استعفا یا بازنشستگی زودتر از موعد می کنند.
• با نوشتن توصیه نامه های سرشار از دروغ، آنها را از به دست آوردن شغل دیگری محروم می کنند.
در برابر قلدری چه کنیم؟
راهنمای حفاظت از خود
در این تحقیقات مشخص شد نیمی از افرادی که با سطحی از رفتارهای قلدرمابانه در محل کار موجه شده اند، به نحوی به مقابله با آنها برخواسته اند. نیمی از آنها گفته اند که چنین رفتارهایی بر علیه آنها متوقف شده است؛ در حالیکه بقیه اظهار داشته اند که شرایط شان یا تغییر نکرده و یا بدتر شده است.
سلامتی خود را در اولویت قرار دهید: حتی اگر از لحاظ روحی فرد قدرتمندی هستید، باید بدانید که فروخوردن خشم و ترس می تواند منجر به افسردگی شود. تلاش کنید که سطح اضطراب شما از حد نرمال فراتر نرود، زیرا موجب بیماری های جسمی هم می شود. تا حدی که می توانید از فرد قلدر فاصله بگیرد و با او رو در رو نشوید.
همه اتفاقات را ثبت کنید: تمام حرف هایی که می زنید یا می شنوید را بنویسید تا بتوانید منطقی تصمیم بگیرید. تمام رفتارهای تحقیرآمیز فرد قلدر را زیر نظر بگیرید و ایمیل ها و تهدیدهای او را نگه داشته و از بین نبرید.
فکر کنید و با برنامه جلو بروید: به یاد داشته باشید که برخی اتفاقات را می توان کنترل کرد، برخی را می توان تحت تاثیر قرار داد و برخی هم اصلاحات تحت کنترل شما نیستند. سعی کنید کمتر اشتباه کنید و به قول معروف سوژه در دست فرد قلدر ندهید.
سعی کنید وارد گروهی شوید تا تحت حمایت آنها باشید: رسیدن به هدف با گروه بسیار راحت تر از تنهایی رسیدن است و احتمال موفقیت آن هم بیشتر است.
