برای خیلی از ما پیش آمده، با وجود آن که غذا یا میوه‌ای را درون یخچال نگهداری می‌کنیم باز هم کپک می زند و مجبور به دور ریختن آن می‌شویم. البته در این میان برخی از افراد هم هستند که با جدا کردن بخش کپک زده اقدام به مصرف بقیه ماده غذایی می‌کنند.
این افراد معتقدند که کپک‌ها خطر چندانی ندارند و به دلیل آن که در محیط یخچال رشد می‌کنند، بیماری‌زا نیستند.
کپک ها چه هستند؟
باید گفت کپک‌ها دسته‌ای از قارچ ها هستند که در شرایط نامساعد در انواع غذاها رشد می‌کنند، حتی در شرایطی که باکتری‌ها قادر به رشد نیستند. آن ها به خوبی در ماده غذایی رشد می‌کنند و جزء میکروارگانیسم‌های مهم مولد فساد در مواد غذایی هستند.
آیا کپک ها می توانند خطرناک باشند؟
برخی از گونه های کپک تولید سم می‌کنند و باعث مسمومیت می‌شوند. بعضی از کپک ها هم می توانند باعث بروز مشکلات تنفسی و واکنش های آلرژیک شوند. برخی هم مفید بوده و در صنایع لبنی کاربرد دارند.
آن دسته از کپک‌های مولد سم که معمولا به صورت کوکی شکل و پنبه‌ای مانند هستند، در گرما و رطوبت به سرعت روی سطح مواد غذایی یا درون آن ها رشد کرده و با ترشح سم خطرناک "مایکوتوکسین" مواد غذایی را نرم و طعم شان را ترش‌مزه می‌کنند و رنگ شان را تغییر می دهند.
اغلب اوقات زمانی که یخچال بیش از حد ظرفیت پر و رطوبت مواد زیاد باشد، این سم به راحتی از کپک‌ها ترشح می شود و می‌تواند موجب بروز مسمومیت‌های خطرناک و در مواقع ضعف سیستم ایمنی بدن، سرطان‌زا شود.
این سم در اثر حرارت پخت و شستشو نابود نمی‌شود و می‌تواند تا مدت‌ها پس از ناپدید شدن کپک نیز در غذا باقی بماند. البته وجود کپک در ماده غذایی الزاما دلیل بر وجود سم نیست. معمولا کپک‌های مولد سم مایکوتوکسین، روی مواد غذایی که دارای ارزش تغذیه‌ای بالایی هستند نظیر انواع آجیل و گوشت‌ها رشد می کنند و بسیار خطرناک‌تر از کپک‌های میوه هستند.
چرا کپک ها در یخچال هم رشد می کنند؟
در حالی که بیشتر کپک ها هوای گرم را ترجیح می دهند، ولی در دمای یخچال هم قادر به رشد هستند. آنها همچنین می توانند بهتر از سایر عوامل فساد غذایی، نمک و شکر را تحمل کنند، لذا روی سطح مربا، ژله ، گوشت های نمک دار و شور هم در یخچال دیده می شوند.
ماده غذایی کپک زده را بخوریم یا دور بیندازیم؟
کپک‌ها در نان قادرند ریشه‌دار شوند و در بافت نان فرو روند. بنابراین از مصرف نان های کپک زده که می‌توانند منجر به بروز بیماری‌های گوارشی شوند، خودداری کنید.
میوه‌ها پس از چیده شدن از خود گاز دی‌اکسیدکربن و اتیلن متصاعد می‌کنند. افزایش این دو گاز در یخچال باعث افزایش حرارت، رطوبت و در نتیجه رسیدن بیش از اندازه و کپک زدن میوه می‌شود. این کپک‌ها بیماری‌زا هستند و شستن یا جدا کردن بخش کپک زده دلیل بر سلامت میوه نیست. بنابراین در صورت کپک زدگی، همه میوه را دور بیندازید.
اگر پنیر، مربا یا رب گوجه فرنگی کپک زد، کافی است بخش کپک زده را جدا کرده و مابقی را مصرف کنید، اما در صورت کپک زدن کره از مصرف آن جدا خودداری کنید، زیرا کپک‌ها کره را تجزیه و اکسید کرده و خطر سکته را به دنبال دارند. بنابراین تمامی کره کپک زده را دور بیندازید. مصرف پنیر کپک زده هم می‌تواند موجب بروز زخم معده گردد.
برای جلوگیری از کپک زدن ماده غذایی چه کنیم؟
برای پیشگیری از کپک رب گوجه فرنگی یک لایه روغن در سطح آن بمالید تا عمل اکسیژن رسانی متوقف و از تشکیل کپک جلوگیری شود.
برای پیشگیری از کپک آبغوره و سرکه نیز بطری شیشه ای آنها را کاملا پر کنید تا در بطری جایی برای حضور هوا وجود نداشته باشد.
ادویه‌جات، چای و قهوه نیز مستعد کپک زدن هستند، ولی کپک آنها مولد سم مایکوتوکسین نیست. برای پیشگیری، آنها را در جای خشک و خنک نگهداری کنید.
یخچال و فریزر کثیف یکی از دلایل فساد مواد غذایی هستند. بنابراین هفته‌ای یک بار درون آنها را بشویید.
