امروزه ظروف مختلفی اعم از پیرکس و آرکوپال و بلور تا چینی و سرامیکی با طرحها و شکل های متفاوت به مشتریان عرضه می شود. حال این سوال مطرح می شود که در خرید این ظروف به چه نکاتی توجه کنیم ؟ و آیا استفاده از این ظروف برای انواع غذاهای سرد و گرم و یا استفاده آنها در فر و دماهای با حرارت بالا جایز است ؟
ظروف شیشه ای
امروزه استانداردهای مورد نیاز برای ساخت ظروف شیشه ای مناسب وجود دارند و به عنوان مثال این ظروف باید عاری از هر گونه ترک باشند؛ زیرا که باعث کاهش مقاومت مکانیکی شیشه می‌گردد.
نکات مهم در خرید ظروف شیشه ای:
* سطوح داخلی و خارجی ظروف باید صاف و یکنواخت باشد.
* محل اتصال و جوش روی بدنه ظروف نباید تیز و برنده باشد.
* ظروف شیشه‌ای نباید دارای رگه‌های رنگی قابل رویت باشند.
* وجود سطوح تیره یا لکه در ظروف شیشه‌ای که در اثر شستشو با آب داغ تمیز نشود، غیر مجاز است.
* از آنجا که حباب در ظروف شیشه ای موجب افزایش خطر شکنندگی در این ظروف می‌گردد، بهتر است ظروف شیشه‌ای فاقد هر گونه حباب باشند؛ زیرا که باعث شکنندگی آنها می‌شود.
برای نگهداری این مواد غذایی از ظروف شیشه ای استفاده کنید:
* از آنجا که شیشه بو، رنگ و مزه ای را به موادی که با آن در تماسند منتقل نمی کند، لذا نگهداری چای خشک، پودر قهوه، اودیه جات و گیاهان خشک در این ظروف مناسب می باشد.
* اسانس های میوه ها و سبزیجات به کمک حلال های قوی استخراج می شوند و بسیار فرار هستند. وجود حلال در این اسانس ها موجب می شود که ظروف پلاستیکی نازک را تخریب کنند. درصورت نگهداری اسانس ها در ظروف فلزی، حالت اسانس تغییر می کند و یا ظروف را تخریب می نماید.در حالی که نگهداری آنها در ظروف شیشه ای بسیار مناسب است.
* توصیه می شود برای نگهداری اسانس ها از ظروف شیشه ای رنگی استفاده شود.
* از مزایای ظروف شیشه ای مشخص بودن مواد غذایی درون آنهاست. لذا ترجیحا انواع شفاف این ظروف را انتخاب نمایید.توجه به این نکته ضروری است که شکل و رنگ اغلب مواد غذایی نشانگر کیفیت و تازگی آنها می‌باشد. از قرار دادن این ظروف در شرایط شوک حرارتی یعنی گرم و سرد شدن ناگهانی و شدید، احتراز کنید. در غیر این صورت خطر شکستن ناگهانی این ظروف را تهدید می کند.
ظروف آرکوپال
این گونه از ظروف چینی که زیبایی مشابه دیگر ظروف چینی و استحکامی بیش از آن را داشته و در عین حال سبک و تاحدودی شفاف هستند، موجب اقبال عمومی به آنها گردیده است.
در واقع، این ظروف از شیشه زیباتر و نشکن‌تر و همچنین از چینی سبک‌تر است.
برای تولید این ظروف، مواد اولیه ظروف شیشه‌ای را به همراه برخی مواد معدنی تا دمای ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ درجه سانتیگراد حرارت می‌دهند تا ذوب شود. مراحل تولید این ظروف تا این مرحله مشابه سایر ظروف شیشه‌ای است.
ولی در مرحله انتهایی که مرحله قالب ریزی است به جای قالب‌ریزی معمول در سایر ظروف، از دستگاهی مشابه سانتریفوژ استفاده می‌شود که با استفاده از نیروی گریز از مرکز ظروفی نازک را شکل می‌دهد. این ظروف نیز همانند ظروف پیرکس در مقابل حرارت مقاومت قابل توجهی دارند.
نکات مهم در خرید ظروف آرکوپال:
* از این رو برای استفاده از این ظروف باید ظروفی که دارای موج کمتر باشند را خریداری شود و در صورت خرید ظروف بلورین برای استفاده های روزمره ، از خرید انواع فانتزی این ظروف که بدلیل شکل ظاهری غیرمعمولشان، شستشویشان دشوار است، پرهیز شود .
* چنانچه لب پریدگی یا هر نوع آسیب ظاهری و خش فراوان در این ظروف وجود دارد، بهتر است دیگر از آنها استفاده نشود.
* لب پریدگی ها علاوه بر جمع کردن باکتریها و عوامل بیماری زا، ضمنا خطر مجروح کردن لب و دهان را نیز همراه دارند و شستشوی این قسمت ها نیز دشوار است.
ظروف چینی
اینها در واقع نوعی از سرامیک هستند که مورد استفاده جهت تهیه، سرو و صرف غذا واقع می شوند و همچون سرامیک در طی دو مرحله پخته و آماده عرضه می شوند. در اولین مرحله خاک چینی بصورت گل در آورده شده و درون قالب ها شکل داده می شود (مثل به شکل دیس یا بشقاب) و در کوره حرارت می بیند. سپس با لعاب خاصی پوشانده شده و دوباره در کوره قرار می گیرد.
ظروف سفال و سرامیک
ظروف سرامیکی یک قطعه از بدنه‌ی لعاب خورده یا بدون لعاب است که ترکیب کریستالین یا شیشه‌ای دارد و بدنه‌ی آن به طور کامل از مواد معدنی و مواد غیرفلزی تشکیل شده است.
یک فرآورده‌ی سرامیکی از جامد شدن یک تکه ماده‌ی مذاب بر اثر سرما شکل می‌گیرد. ظروف سرامیک غذاخوری از نوع بدل چینی هستند.
هشدارهای مهم در مصرف ظروف سرامیک :
* برخی از رنگ هایی که برای درخشندگی بیش تر ظروف سرامیک و لعاب آن ها استفاده می شود حاوی سرب هستند.
* لذا غذاها و نوشیدنی های اسیدی را در ظروف سرامیک نگه داری نکنید و نوشیدنی های گرم مانند چای، قهوه یا آب میوه های اسیدی و ترش در فنجان های سرامیک ننوشید.
نکات مهم در خرید ظروف چینی و سرامیک :
* ترکیب آنها شیشه‌ای و سفیدرنگ باشد.
* با رنگ‌های مصنوعی تزئین شده باشند که در نتیجه نسبت به آب غیرقابل نفوذ باشند.
* چنانچه ضربه‌ای آرام به ظرف چینی وارد شود، صدای زنگ دار و طولانی مدتی از آن شنیده می‌شود.
* جذب آب در انواع چینی‌ها ناچیز بوده و از ۲/۰ تا حداکثر ۱ درصد متفاوت است.
* رنگ و جلای لعاب به کار رفته در یک قطعه باید یکنواخت و هماهنگ باشد.
* ظروف باید عاری از تاب برداشتگی باشند.
* لعاب ظرف جوش (حباب هوای زیر لعاب که ممکن است ترکیده شده باشد)، نداشته باشد.
* همچنین لب‌پریدگی، پوسته شدن و یا شره کردن و موج داشتن لعاب، ترک در بدنه و لعاب و لعاب نگرفتگی آنها قابل پذیرش نیست.
* ضمنا وجود سوراخ سنجاقی در لعاب (که در سطوح در معرض دید بیش از ۲ عدد و در سطح دور از دید بیش از ۴ عدد باشد)، ذرات و اجسام خارجی چسبیده به لعاب، لک و خال در لعاب در معرض دید (به تعداد بیش از یک عدد و قطر بیش از ۱ میلی‌متر)، بد چسبیدن قطعات الحاقی به بدنه (به عنوان مثال اتصال نامناسب دسته‌ی فنجان به بدنه آن که علاوه بر شکل نامناسب ظرف، شستشو و بهداشت آن را با مشکل روبه‌رو می‌کند) همگی از ایرادات جدی ظروف سرامیک و چینی هستند که آنها را از استاندارد خارج می سازد.
* در زیر هر ظرف باید نام واحد تولیدی، علامت تجارتی و یا هر مشخصه‌ی دیگری که معرف تولیدکننده‌ی آن باشد، قید شود. استفاده از مهر استاندارد ایران بر روی کالاها و بسته‌بندی آنها برای ظروف استاندارد ضروری است.
* ظروف چینی و سرامیک در صورتی که دارای پوشش لعاب مناسب و خصوصیات ذکر شده فوق برطبق استاندارد باشند، ظروف مناسبی برای صرف غذا هستند. پوشش استاندارد شده لعاب این ظروف بر ترکیبات غذایی تاثیری نداشته و می‌توان آنها را برای نگهداری و مصرف مواد غذایی گرم و سرد به کار برد. این ظروف برای حرارت دادن غذا قابل استفاده نیستند.
* با توجه به آنکه برای اعطای نشان استاندارد، بسیاری آزمون‌های شیمیایی، فیزیکی و حتی استحکام بر روی ظروف انجام می‌شود، بنابراین هنگام خرید این ظروف، انتخاب انواعی که دارای نشان استاندارد هستند، مناسب است. در هنگام خرید، بایستی وضعیت پوشش لعاب بر روی تمام سطح در تماس با ماده غذایی، بررسی شود. همانگونه که ذکر شد، بر اساس قانون مواد خوردنی و آشامیدنی ظروف شکستنی مورد استفاده در مواد غذایی باید تمیز، بدون ترک‌خوردگی و لب‌پریدگی باشند و از به کار بردن ظروف سرامیک و چینی که دچار آسیب‌هایی نظیر لب‌پریدگی و خراش‌های عمیق که با آسیب دیدن لعاب همراه است، پرهیز شود.
* با توجه به آنکه درصد جذب آب در ظروف چینی کمتر می‌باشد، این ظروف به انواع معمول ظروف سرامیک ترجیح داده می‌شوند. اگرچه به دلیل سبک بودن و قیمت کمترشان، بسیاری افراد را به خرید و استفاده ظروف سرامیکی بجای ظروف چینی سوق می‌دهد.
