وسواس در کودکان به اشکال متفاوت و پیچیده تری بروز می کند که شناخت این نشانه ها توسط والدین می تواند به آنها کمک زیادی کند.

در وسواس برخی افکار، اعمال و گاهی تصاویری مزاحم در ذهن فرد ایجاد می شود که قادر به کنترل آنها نیست. فکر وسواسی فکری است که مدام در ذهن فرد تکرار و سبب اضطراب شخص می شود. اعمال وسواسی به مجموعه رفتارهایی گفته می شود که فرد برای کم کردن فکر وسواسی و اضطراب ناشی از آن انجام می دهد.

بچه هایی که وسواس ست کردن لباس دارند

وسواس در کودکان نیز وجود دارد و به اشکال مختلفی بروز می کند. از جمله شستن زیاد دست ها به طوری که سبب خشکی و گاهی اگزما می شود. یا ممکن است بچه ها زمان زیادی را صرف لبای پوشیدن و هماهنگ کردن لباس ها و به اصطلاح ست کردن لباس هایشان کنند. این گروه از کودکان نسبت به تنگی و خیسی لباس از خود حساسیت و وسواس نشان می دهند.

یکی دیگر از نشانه های کودکان وسواسی حساسیت آنها نسبت به بو و کثیفی است و گاهی حساسیت زیادی را نسبت به نظم و ترتیب و چیدمان وسایلشان دارند. همچنین کودکان وسواسی نگرانی زیادی در مواجهه با میکروب، بیماری و کثیفی دارند که تمامی اینها نشانه وجود وسواس در کودکان است.

تکرار نشانه وسواس است

بچه های وسواسی ممکن است در رفتار یا نحوه صحبت کردنشان تکرار وجود داشته باشد. برای مثال تکرار جملات، سوال پرسیدن زیاد و گاهی صرف کردن مدت زمان زیادی برای انجام تکالیف در رفتارهایشان دیده شود. بروز رفتارهای وسواسی در کودکان نسبت به بزرگسالان کمی پیچیده تر است به همین دلیل شناخت این نشانه ها می تواند به والدین در تشخیص وسواس در کودکان کمک زیادی کند.

برای مثال بعضی از بچه ها عادت دارند وقتی از خیابان رد می شوند با پا به اتومبیل های اطراف خود ضربه بزنند زیرا تصور می کنند اگر این کار را انجام ندهند به والدین آنها آسیب خواهد رسید. درواقع فکر وسواسی آسیب به والدین خود را به صورت عمل وسواسی یعنی ضربه زدن به اتومبیل نشان می دهد. ممکن است کودک وسواسی تمایل به داشتن تعداد مشخصی مداد داشته باشد. برای مثال ابراز می کند که حتما باید 4 مداد در جامدادی اش داشته باشد.

تاثیرات منفی وسواس

وسواس به عزت نفس و خودباوری کودک آسیب وارد می کند و حتی به تدریج خانواده و اطرافیان، کودک را به عنوان یک فرد تنبل و مایه زحمت می شناسند. کودکی که مدت زیادی را با وسواس سپری کرده دوران مهمی از رشد خود را از دست داده است. چون همان طور که می دانید کودکان در هر مرحله ای از رشد خود مهارت های متفاوتی را به دست می آورند و وسواس مانع کسب این مهارت ها در دوره های مختلف رشد کودک خواهدشد.

علاوه بر این، وسواس باعث ایجاد ترس، استرس، خواب ناکافی، افسردگی، احساس خجالت و شرمندگی، بی قراری، مشکلات اجتماعی، میل به تنهابودن، کندی در انجام تکالیف و درنتیجه افت تحصیلی می شود. خیلی وقت ها کودکان وسواسی توسط همسالان خود مورد تمسخر قرار می گیرند و اگر والدین بخواهند رفتار آنها را کنترل کنند این کودکان به پرخاشگری می پردازند.

درمان وسواس

درمان وسواس هم به صورت دارویی و هم به صورت رفتاری و شناختی انجام می شود. از آنجا که وسواس بیماری مزمنی است درمان آن معمولا زمان بر است. بنابراین لازم است والدین در این زمینه صبر و حوصله به خرج دهند. بیماری وسواس به گونه ای است که حتی اگر درمان هم شود بعد از چندسال دوباره بروز می کند. با وجود این باید نسبت به درمان اقدام کرد چون همان طور که گفتیم این بیماری باعث آسیب رساندن به مراحل رشد کودک می شود. اگر بتوانیم نسبت به اصلاح این رفتار در کودک اقدام کنیم توانسته ایم تا حدودی باعث تقویت اعتماد به نفس او شویم. اگر وسواس در کودکی درمان نشود وی در بزرگسالی به فردی تبدیل خواهدشد که نگراش اضطرابی و وسواسی در او وجود خواهدداشت.

اقداماتی که والدین باید انجام دهند

والدین باید به این موضوع توجه کنند که کودک وسواسی هیچ گناهی ندارد و نباید تصور کنند فرزندشان بی اراده و ضعیف است. والدین باید بین وسواس و عادت های ناپسند تفاوت قائل شوند و نباید کودک را مجبور به ترک کارهای تکراری و وسواسی اش کنند چون کودک به همین راحتی نمی تواند وسواس خود را اصلاح کند و درنتیجه اجبار والدین باعث پایین آمدن اعتماد به نفس او می شود. والدین باید از هر جهت کودک خود را حمایت کنند و در این راه کمی صبور باشند.

دلیل وسواس

شاید با خود بگویید خیلی از افراد نسبت به تمیزی و نظافت وسواس هستند، آیا آنها هم وسواسی محسوب می شوند؟ باید گفت وقتی افکار وسواسی و اعمال آن در عملکرد اجتماعی شخص تاثیر منفی بگذارد یا سبب تولید اضطراب زیادی در وی شود در آن زمان به یک اختلال تبدیل شده است که باید آن را درمان کرد. وسواس می تواند دلایل متعددی داشته باشد؛ دلیل اول نوعی اختلال عصبی است که دلیل ارثی و خانوادگی دارد. یعنی کودک با استعداد ابتلا شدن به وسواس به دنیا می آید. استرس به تنهایی نمی تواند دلیل وسواس باشد اما می تواند زمینه را برای ایجاد وسواس در کودک فراهم کند. گاهی کودک بعد از مبتلاشدن به یک بیماری سخت نشانه های وسواس را از خود نشان می دهد.

اما دلیل عمده دیگر وسواس رفتار والدین است. فرزندان با دیدن رفتارهای وسواس گونه از والدین، آنها را الگوبرداری می کنند. خوشبختانه در این مورد با تغییر رفتار والدین رفتار کودک نیز اصلاح می شود و وسواس از بین می رود اما وسواسی که ریشه بیولوژیکی دارد در مقطعی از سن کودک شروع و در طول زمان شدت آن کم و زیاد می شود و در جایی به تثبیت می رسد. درواقع در این مورد وسواس بیماری ای است که تمایل به مزمن شدن دارد.

شیوه تربیتی خانواده نمی تواند علت بروز وسواس باشد اما می تواند زمینه ساز اختلال وسواس شود. بسیاری از افراد سعی می کنند خودشان به تنهایی با وسواس مقابله کنند که کمتر هم موفق می شوند. والدین تصور می کنند بچه ها باید به تنهایی رفتارهای وسواس گونه خود را برطرف کنند و به همین دلیل به مشاور مراجعه نمی کنند و متاسفانه زمانی به درمانگر مراجعه می کنند که بیماری باعث آسیب های جدی به کودک شده است.