كشیدن مو، در كودكان، مانند لگد زدن، گاز گرفتن، نیشگون گرفتن و زدن، یكى از راههایى است كه كودك به وسیله آن سعى در كنترل محیط اطرافش دارد. دلایل زیادى براى این رفتارها وجود دارد، اما واضحترین آنها این است كه كودك فهمیده كه چه كارهایى واكنش دیگران را به همراه دارد.
به گفته مارك رابرتز، پروفسور دانشگاه ایداهو در رشته روانشناسى بالینى، این رفتار كودك درست مانند زدن كلید و روشن شدن لامپ است. كودك با خودش مىگوید: " چه جالب! وقتى موهاى خواهرم را مىكشم، او جیغ مىكشد!". شاید هم دلیل مو كشیدن از نظر او، متوقف كردن یك اتفاق ناخوشایند است. مثلاً دوستش مىخواهد اسباب بازیش را بگیرد و با كشیدن مویش دست از این كار بر مىدارد. از آنجایى كه مهارتهاى شناختى كودك، در حال رشد است، او با این كار شرایطى را كه برایش پیش آمده كنترل مىكند. صحنهاى را تصور كنید كه خواهر بزرگترش آخرین شیرینى داخل ظرف را بر مىدارد و كودكتان با كشیدن موى او صداى جیغش را در مىآورد. به احتمال زیاد شما وارد عمل مىشوید و خواهر بزرگتر را مجبور مىكنید، شیرینىاش را با او تقسیم كند. احتمالاً دفعه بعد، خواهر بزرگتر قبل از اینكه آخرین شیرینى را بردارد كمى فكر مىكند.
اگر كودكتان موهاى خودش را مىكشد، احتمالاً ناراحت یا نگران است. این رفتار حتى مىتواند نشانه نوعى اختلال عصبى باشد. اگر در اینباره احساس نگرانى مىكنید با پزشكش صحبت كنید.
با عادت مو كشیدن چه باید كرد
۱- به او نشان دهید كه چیزى نصیبش نمىشود. این كلیدىترین راه حل براى متوقف كردن رفتار بدش است. با نادیده گرفتن كارش، به او مىفهمانید كه این روش عملى است و او با كشیدن مو، مىتواند به خواستهاش برسد. شرایطى را تصور كنید كه كودكتان موى دوستش را كشیده است تا اسباب بازى او را بگیرد، و شما بدون كوچكترین اشارهاى، نسبت به اتفاقى كه رخ داده، مىروید تا براى كودكتان داستان تعریف كنید و حواسش را پرت كنید. كودكان اثرات متقابل روابط اجتماعى را درك نمىكنند، و تنها چیزى كه با این كار به او مىفهمانید، این است كه با كشیدن موى دیگران مىتواند حس ترحم شما را نسبت به خودش برانگیزد و شما را از آنِ خودش كند.
كار درستى كه باید انجام دهید این است كه بلافاصله پس از كشیدن مو، اسباب بازى را به دوستش بازگردانید و همزمان بگویید " ما، مو نمىكشیم! ". همین چند كلمه كافیست. در این تكنیك باید سریع عمل كنید زیرا كودكان در لحظه زندگى مىكنند. با اینكار مىفهمد كه مو كشیدن حاصلى نداشت و اسباب بازى را از دست داد.
۲- وقتى كودك موى كسى را مىكشد، ابتدا مشتش را باز كنید و فرد قربانى را نجات دهید. سپس دستش را محكم بگیرید و بگویید: " ما، مو نمىكشیم! مو كشیدن درد دارد! ". بعد اگر خواستید مىتوانید از روش مهلت دادن، استفاده كنید. او را بر روى صندلى بنشانید و خودتان هم كنارش بایستید. اما هرگز در این یكى، دو دقیقه با او صحبت نكنید. وقتى مهلت یكى دو دقیقه اى تمام شد، درباره وضعیتى كه پیش آمده با او صحبت كنید. حتى اگر هنوز مهارت زبانى او كامل نشده و نمىتواند صحبت كند، این كار را بكنید. زیرا نشان مىدهید كه مشكلات را باید با صحبت كردن حل كرد نه چیز دیگرى ( مثل مو كشیدن ). از او سؤال كنید "مى دانى چه كارى كردى كه اشتباه بود؟" بعد از جوابش ادامه دهید "به نظرت چرا اشتباه بود؟" نگران نشوید اگر مىگوید " چون باید تنبیه مىشدم".
از نظر رشدى این پاسخ عادیست. شما ادامه دهید "بله اگر مو بكشى تنبیه مىشوى اما ما باید به یك چیز دیگر هم فكر كنیم. ما نباید موى دیگران را بكشیم چون ممكن است به آنها صدمه بزنیم!". منتظر معجزه نباشید كه پس از این مكالمه همه چیز درست شود. كودكان به سختى موضوعى را یاد مىگیرند و انقدر باید این اتفاق تكرار شود تا در نهایت بفهمند كه با این كار نتیجهاى نمىگیرند. مقاومت كنید و تسلیم نشوید. به مرور زمان كه مهارت كلامى او بهتر شد، به او یاد دهید كه از صحبت كردن براى حل مشكلش استفاده كند.
۳- هیچگاه تلافى نكنید. هرگز سعى نكنید مو هایش را بكشید تا به او ثابت كنید كه این كار چقدر دردناك است. هدف كودك از كشیدن مو، ایجاد تغییر در شرایط است مثلاً مىخواهد دوستش را از تلاش براى گرفتن عروسكش منصرف كند، نه اینكه به كسى آزار برساند. اما پیامى كه از كار شما دریافت مىكند این است : براى اصلاح كردن رفتار كسى، باید تلافى كنى. در صورتیكه شما باید الگوى او باشید و به او یاد دهید كه در هر شرایطى به جاى آزار رساندن به دیگران، باید از كلمات، براى بیان خواسته هایش، كمك بگیرد.