در بیشتر کارتون ها خشونت فراوانی به چشم می خورد. درست است که در تمام کارتون ها سرانجام شخصیت های مثبت برنده می شوند ولی آنها غالبا با اعمال خشونت به هدف خود می رسند. نظر شما در این مورد چیست؟ در حال حاضر بسیاری از والدین احساس نگرانی می کنند و اعتقاد دارند این کارتون ها، کودکان را موجوداتی خشن، فریبکار و متمرد بار می آورند. ولی آیا واقعا کارتون های خشن مضر هستند؟

انیمیشن ها در قالب کارتون و بازی های رایانه ای تاثیر زیادی در روند رشد شخصیتی کودکان و نوجوانان دارد. اگر از بعد مثبت بخواهیم به تاثیر انیمیشن بپردازیم می توان به قطعیت گفت برخی از انیمیشن ها که در قالب بازی به کودکان ارائه می شود، تاثیر خوبی روی روند یادگیری آنها می گذارد.

تاثیرات مثبت و منفی انیمیشن ها بر روی کودکان

افزایش مهارت های شناختی در کودکان مانند مهارت دیداری فضایی یکی از ابعاد تاثیرگذار مثبت انیمیشن هاست اما تاثیر انیمیشن ها می تواند منفی نیز باشد. البته تاثیرات مثبت و منفی انیمیشن ها روی کودکان بیشتر از نوجوانان است چون در این دوره از زندگی کودک در حال آموزش اصول و شیوه زندگی کردن است و قسمت عمده شخصیت او در حال شکل گیری، به همین دلیل همانندسازی و الگوبرداری در این سنین باعث می شود که انیمیشن ها تاثیر بیشتری روی کودکان داشته باشد.

کودکان در سنین پایین تر قادر به تمییز دادن بین دنیای واقعی و غیرواقعی نیستند و همانطور که شخصیت شان براساس همانندسازی و الگوبرداری از شخصیت های موجود در انیمیشن ها نیز می تواند روی آنها تاثیر بگذارد، بنابراین انیمیشن ها می توانند باعث فرهنگ سازی شوند و روی نگرش ها و ارزش های افرادی که نسل آینده را می سازند، تاثیر بگذارند و در شکل گیری شخصیت کودکان نقش عمده ای را ایفا کنند.

نقش تربیتی برعهده رسانه نیست

هرچقدر سن کودک کمتر و میزان تماشای انیمیشن های او بیشتر باشد، تاثیرات انیمیشن ها شدیدتر خواهد بود. والدین باید توجه کنند که نقش تربیتی برعهده آنهاست نه رسانه ها. یعنی این والدین هستند که باید بر چگونگی استفاده از رسانه ها روی فرزندانشان نظارت کنند چون سازندگان انیمیشن ها غالبا روی جنبه های تجاری محصولات خود توجه می کنند و کمتر به جنبه های تربیتی انیمیشن ها تمرکز می کنند.

مسئله اینجاست که بیشتر انیمیشن ها جزو تولیدات ایرانی نیست و اگر بر فرض مثال یک انیمیشن غیرایرانی بخواهد روی فرهنگی خاص تاکید کند، این فرهنگ ایرانی نیست و سازندگان روی ترویج فرهنگ و آداب و رسوم کشور خود تاکید می کنند و این موضوع طبیعی است.

باید فواید و مضرات سرگرمی ها را در نظر بگیرید. برخی از والدین برای حفظ سعادت خانواده تصمیم گرفته اند از تلویزیون استفاده نکنند و گروهی نیز به کودکان خود یاد می دهند به سبک و سنگین کردن محتویات برنامه ها بپردازند. هر چقدر یک کودک یا حتی یک بزرگسال برنامه های تلویزیونی را بهتر تجزیه و تحلیل کند بهتر می تواند از عواقب منفی رسانه ها دور باشد. بدون تردید والدین می توانند بیشترین کمک را در این زمینه به فرزندان خود بکنند.

بن تن و دیگر انیمیشن های خشن

الگوی استفاده والدین از رسانه ها نیز اهمیت خاص خود را دارد. برای مثال اگر والدین بخش عمده اوقات فراغت خود را با تلویزیون سپری کنند، کودکان این رفتار را الگوبرداری می کنند و باعث آموزش غلط می شود؛ بنابراین والدین باید ترجیح بدهند ساعتی از روز را با فرزندان در مورد موضوعات مختلف صحبت کنند و با یکدیگر به تبادل فکری بپردازند.

توصیه روانشناسان کودک این است که کودک نباید بیشتر از 1 تا 2 ساعت در روز و حتی 3 تا 4 ساعت در هفته پای تماشای تلویزیون بنشیند. علاوه بر مدت زمان تماشای تلویزیون، والدین باید بر محتوای انیمیشن ها نیز نظارت دقیقی داشته باشند. متاسفانه انیمیشن هایی مانند بن تن، مرد عنکبوتی و بت من از جمله انیمیشن هایی است که خشونت در آنها دیده می شود.

در واقع این موضوع ثابت شده است که هر چقدر میزان مواجهه با خشونت در رسانه ها بیشتر باشد، روی نگرش و رفتار کودکان تاثیر زیادی دارد و باعث خشونت و رفتار خشونت آمیز در آنها می شود.

علاوه بر این مفاهیمی مانند آگاهی جنسی یا مصرف مواد مخدر از طریق انیمیشن ها به کودکان منتقل می شود، بنابراین خانواده ها باید مراقب این موارد باشند. اگر کودک در یک انیمیشن یا فیلم سینمایی قهرمان فیلم را در حال مصرف سیگار ببیند، الگوی نادرستی برای او خواهد شد.

پوشش نامناسب شخصیت های انیمیشن نیز می تواند باعث الگوبرداری غلط و مغایر با فرهنگ کشور در کودکان شود. در برخی انیمیشن های غیر ایرانی ممکن است برخی صحنه های مغایر با فرهنگ و ارزش های کشور حذف شود اما به عقیده من برخی مفاهیم به صورت غیرمستقیم وارد ذهن کودک می شود.

بعد از نمایش انیمیشن در مورد موضوع آن با کودک بحث و گفتگو کنند

یکی از کارهایی که والدین به عنوان نظارت کننده باید انجام دهند این است که بعد از نمایش انیمیشن در مورد موضوع آن با کودک بحث و گفتگو کنند و از او بپرسند چه معنا و مفهومی از تماشای انیمیشن درک کرده است.

والدین باید توضیحاتی را درخصوص انیمیشن به فرزندشان بدهند و به او در درک آنچه که دیده کمک کنند تا از این طریق کودک بتواند بین دنیای خیالی و واقعیت تفاوت قائل شود و آن دو را از یکدیگر تشخیص دهد.

برای مثال یک کودک 3 یا 4 ساله وقتی بن تن را در حال پرش از یک ارتفاع بلند می بیند، قادر به درک دنیای خیالی از واقعیت نیست و تماشای این صحنه ممکن است باعث الگوبرداری غلط و در نتیجه آسیب و خطر جدی برایش شود؛ به همین دلیل اگر کودک چنین صحنه هایی را دید، والدین باید او را توجیه کنند.

شکرستان نمونه یک انیمیشن خوب برای کودکان

اگر سازندگان انیمیشن های ایرانی بتوانند روی جذابیت تولیدات خود بیشتر کار کنند، می توان شاهد انیمیشن های تاثیرگذار خوبی بود. برای مثال مجموعه «شکرستان» انیمیشن بسیار آموزنده و خوبی است و اخیرا نیز انیمیشن های خوبی در این زمینه تولید شده که تاثیرگذار بوده اند اما به عقیده من اگر مجموعه هایی مانندن شکرستان در ساعت مناسبی پخش و تبلیغ بیشتری روی آن شود، می تواند مخاطب خود را پیدا کند و در عین حال تاثیر خوبی نیز روی بیننده بگذارد.

Viber

بچه ها از بین شخصیت های انیمیشن ها، الگوهای خودشونو انتخاب می کنن و هر چقدر بچه ها در سن پایین تری در معرض انیمیشن های مغایر با فرهنگ کشورشون قرار بگیرن بیشتر به همانندسازی می پردازن.

شاید روزی یه کوچولو مثل بن تن خودش را از بالای یک ساختمان بلند پرت کنه به امید اینکه هیچ اتفاقی براش نمی افته. انیمیشن ها را جدی بگیریم.