انسان ها طبیعت های متفاوتی دارند. در طول تاریخ، فیلسوفان، روان شناسان، نویسندگان و سایر صاحبنظران در امور انسانی متوجه شده اند که چهار مشرب وجود دارد که تمامی مردم در یکی از آنها جای می گیرند. هیپوکراتس 450 سال قبل از میلاد مسیح به این چهار مشرب اشاره کرده است. در اعصار میانه، پاراسلسوس به چهار طبیعتی اشاره کرد که رفتارشان تحت تاثیر چهار روح و روان بوده است.

طب سرخ پوستان آمریکایی هم به چهار روحیه اشاره دارد که شبیه به همین مشرب هاست. در آیین هندو نیز چهار میل و گرایش مرکزی دیده شده است. حتی بقراط نیز به چهار مزاج متفاوت انسان اشاره کرده است. دکتر دیوید کرسی، روان شناس و محقق کالیفرنیایی به این نتیجه رسید که این چهار مشرب متفاوت که در فرهنگ های متفاوت هرکدام به طور مستقل وجود دارد، ویژگی های مشابهی را توصیف می کنند.

وقتی او با خواندن نوشته ها و مطالب ایزابل مایرز بریگز با موضوع تیپ های شخصیتی آشنا شد، تحت تاثیر رابطه میان تیپ ها و نقش ها قرار گرفت و الگوی نظریه مشرب های چهارگانه انسانی خود را بر روی تیپ شناسی 16 گانه مایرز بریگز بنیان نهاد. چهار مشرب که ویژگی های متفاوتی از یکدیگر دارند.

همان طور که در شماره قبل در مورد تیپ های شخصیتی و ترجیحات تیپی صحبت کردیم، در این شماره می خواهیم در مورد رابطه مشرب های انسانی با ترجیحات یاد شده بیشتر بدانیم و اطلاعات جامعی در مورد بحث مشرب ها کسب کنیم.

دکتر دیوید کرسی، روان شناس کالیفرنیایی، بعد از آشنایی با مبحث تیپ های 16 گانه مایرز بریگز به این نتیجه رسید که چهار ترکیب ترجیحات تیپی با چهار مشرب در رابطه اند که در تمام تاریخ به آن اشاره شده است.

این چهار ترکیب عبارتند از:

1-    «سنتی ها» (SJ ها) که حسی و داوری کننده را ترجیح می دهند.

2-    «تجربه کننده ها» (SPها) که حسی و ملاحظه کننده را ترجیح می دهند.

3-    «ایده آلیست ها» (NFها) که شمی و احساسی را ترجیح می دهند.

4-    «بینشی ها» (NTها) که شم و فکر را ترجیح می دهند.

سنتی ها (داوری کننده های حسی)

حسی ها به حقایق اعتماد دارد، دنبال اطلاعات به اثبات رسیده هستند، به تجارت گذشته بها می دهند و به اطلاعاتی که از طریق حواس پنچ گانه خود دریافت می کنند اعتقاد دارند. داوری کننده ها دنیای منظم و سازمان یافته را ترجیح می دهند. آنها علاقه مند به تصمیم گیری هستند. این دو ترجیح به اتفاق هم «داوری کننده حسی» را به وجود می آورند. آنها اشخاصی قاطع و واقعی بینی هستند که ما آنها را «سنتی» می نامیم.

شعار سنتی ها

«زود بخواب و زود از خواب بیدار شو»

این اشخاص در مقایسه با گونه های دیگر، سنتی تر هستند. آنها به نظم، قانون، امنیت، درستی کار، مقررات و سازگاری بها می دهند و به شدت علاقه مند خدمت به جامعه هستند و می خواهند نیازهای اجتماعی را براورده سازند. سنتی ها برای مقامات بالا و صاحبان اختیار و به سلسله مراتب فرماندهی احترام می گذارند و اغلب، ارزش های محافظه کارانه دارند.

این اشخاص بسیار وظیفه شناس هستند و همیشه سعی می کنند کارها را درست انجام بدهند که این ویژگی از آنها انسان هایی قابل اعتماد و از همه مهم تر مسئول می سازد. در حالی که اغلب سنتی ها در مشاغلی که ساختار و وضع روشن و مشخص دارد راحت هستند، آنهایی که دارای ترجیح احساسی هستند، بیشتر به مشاغلی علاقه مندند که به مردم کمک بکنند.
 

سنتی ها در محل کار

سنتی ها به کار احساس تعلق داشته و به خدمت و انجام کار درست علاقه مند هستند. آنها به ثبات، نظم و ترتیب، همکاری، استمرار و قابل اعتمادبودن بها می دهند. سنتی ها مردانی سختکوش و جدی هستند. سنتی ها از خودشان توقع فراوان دارند و انتظار دارند که دیگران هم در این زمینه مثل آنها باشند.

نقاط قوت: سنتی ها عمل گرا، سازمان یافته و منظم هستند. آنها به مقررات، سیاست ها، قراردادها، آداب و رسوم و ترتیب زمانی بهای فراوان می دهند. این اشخاص در کار حفظ و حراست وارسی کردن و نظم بخشیدن عالی رفتار می کنند. سنتی ها مایل اند با حقایق به اثبات رسیده سر و کار داشته باشند و از این حقایق برای پیشبرد هدف های سازمانی که در آن کار می کنند استفاده نمایند. آنها افتخار می کنند که کارشان را همیشه درست انجام می دهند و به راحتی متوجه می شوند چه کاری به توجه نیاز دارد. مایل اند که کارشان را با توجه به منابع موجود، در کاراترین شکل ممکن انجام دهند. سنتی ها وقتی به انجام دادن کاری متعهد شوند، آن را انجام می دهند. سنتی ها مردمانی قابل اعتماد و اطمینان هستند.

نقاط ضعف بالقوه: سنتی ها به نظریه و تجرید علاقه ندارند. آینده به اندازه لحظه حاضر توجه آنها را به خود جلب نمی کند. برنامه ریزی بلندمدت اغلب یکی از نقاط قوت آنها نیست. سنتی ها گاه زودهنگام و عجولانه تصمیم گیری می کنند. آنها شرایط و امور را سیاه و سفید می بینند و به سایه های خاکستری بی توجه اند. تطبیق دادن خود و سازگار شدن برای شان دشوار است. در برابر روش های جدید، متفاوت و امتحان نشده مقاوت می کنند. سنتی ها ممکن است انعطاف ناپذیر، دگم و از تخیل و تصور بی بهره باشند.

شغل مناسب: شغل مناسب برای یک سنتی، کارکردن در یک شرکت با ثبات و با خط فرماندهی مشخص همراه با داشتن مسئولیت است. چون سنتی ها ساختار را دوست دارند، معمولا در سازمان هایی که دارای رویه و مقررات به حد کافی و روش های استاندارد برای انجام دادن کارها باشد، خوب ظاهر می شوند. سنتی ها دوست دارند در محیطی کار کنند که در آن، مقررات و پاداش ها شکل مطمئن داشته باشد. آنها از کار کردن در شرایط مبهم لذت نمی برند. به همکارانی علاقه مند هستند که دارای اهتمام باشند و به سرپرستان و مقامات مافوق احترام بگذارند.

سنتی ها اغلب، مدیران شایسته ای هستند. آنها به نیاز به ساختار توجه دارند و در بسیاری از مواقع در مشاغل مدیریتی یا موقعیت های حمایت کننده قرار دارند. سنتی ها برقرارکننده ثبات اند و می خواهند سنت ها و وضع موجود را حفظ کنند.

تجربه کننده ها (ملاحظه کننده های حسی)

حسی ها به آنچه می توان دید، شنید، احساس کرد، بویید و چشید توجه دارند. آنها آنچه را که قابل اندازه گیری باشد مهممی دانند. ملاحظه کننده ها انواع امکانات و احتمالات را در نظر می گیرند و دوست دارند که در شرایط انعطاف پذیری کار کنند. روی هم رفته این دو ترجیح، «ملاحظه کننده حسی» را به وجود می آورد که پاسخگو و مستقل است و ما او را «تجربه کننده» می نامیم.

شعار تجربه کننده «بخور، بنوش و شاد باش»

این اشخاص در مقایسه با سایر مشرب ها، ماجراجوتر از همه هستند. برای اقدام کردن، برای تکانه و برای لحظه اکنون زندگی می کنند. آنها به موقعیت فوری توجه دارند و می توانند ارزیابی کنند که در لحظه حال چه کاری باید صورت گیرد. چون تجربه کننده ها به آزادی بها می دهند و استقلال را دوست دارند، به ندرت فعالیت ها یا موقعیت هایی را انتخاب می کنند که ساختار یا قانون و مقررات بیش از اندازه داشته باشد. این اشخاص به استقبال خطر می روند.، سازگار، راحت و عمل گرا هستند.
 

تجربه کننده ها در محل کار

تجربه کننده ها نیازمند آن هستند که آزاد باشند و با توجه به تکانه های خود عمل کنند. در کارشان به چیزی توجه می کنند که در لحظه اکنون قابل انجام دادن باشد. این اشخاص دوست دارند که از چالشی به سراغ چالش دیگر بروند. تجربه کننده ها مانند سنتی ها از دو گونه تشکیل می شوند: یکی STPها و دیگری SFP ها.

نقاط قوت: تجربه کننده ها به راحتی آنچه را که اتفاق می افتد می بینند و می توانند از فرصت ها به سود خود استفاده کنند. آنها در شناسایی مسائل عملی، عالی عمل می کنند و با این مسائل شجاعانه و باانعطاف برخورد می نمایند. آنها از ریسک کردن نمی ترسند. از آن جهت که به اندازه سنتی ها پای بند سنت نیستند، وقتی بحرانی بروز می کند از خود انعطاف کافی نشان می دهند اما مانند سنتی ها ترجیح می دهند با واقعیت ها کار کنند و به مسائل واقعی بپردازند. این مشرب کمتر به نقطه نظرها یا جنبه های نظری توجه دارد.

تجربه کننده ها به رفتارهای انسانی توجه دارند و می توانند گفت و گو کنندگان بسیار خوبی باشند. این اشخاص از کارایی زیاد برخوردارند و با صرفه جویی برای رسیدن به هدف های شان تلاش می کنند. بسیاری از تجربه کننده ها، با ابزار و ادوات آشنایی فراوان دارند.

نقاط ضعف بالقوه: تجربه کننده ها اغلب برای دیگران قابل پیش بینی نیستند و در مواقعی قبل از اینکه به اندازه کافی فکر کنند، دست به کار می شوند. آنها علاقه چندانی به مسائل نظری، فکری و مفهومی ندارند و در بسیاری از موارد نمی توانند اتصالات یا انگاره های پیونده دهنده حوادث را شناسایی کنند. وقتی به مرحله بحران در هر حادثه ای تمام می شود، علاقه تجربه کننده ها نیز کاستی می گیرد. این اشخاص چون می خواهند آزادی عمل داشته باشند، کمتر به رویه ها و مقررات توجه دارند و در بسیاری از موارد برنامه ها و تعهدات را در می کنند. در بدترین شکل، تجربه کننده ها غیرمسئول، غیرقابل اعتماد، بچه گانه و تکانه ای هستند.

شغل مناسب: برای تجربه کننده شغلی مناسب است که به او استقلال، تنوع و امکان عمل بدهد. از آنجایی که این اشخاص تفریح را دوست دارند، هر کاری باید به آنها احساس رضایت بدهد. گرچه اشخاصی با این مشرب طبیعتا سراغ تشکیلات سازمان یافته نمی روند ولی آنها تجربه کننده هایی هستند که می توانند نقشی را در مهار بحران داشته باشند و در مقابل آن، عکس العمل نشان دهند. آنها اغلب جذب مشاغلی می شوند که به آنها امکان می دهد ابزارها و مهارت های آموخته شده را به نحو مستقل و آزاد به کار برند.

ایده آلیست ها (احساسی های شمی)

شمی ها به معانی، روابط و به امکانات و احتمالات توجه دارند. احساسی ها با توجه به ارزش های شخصی تصمیم گیری می کنند.این دو ترجیح به اتفاق، احساسی شمی را صورت خارجی می بخشند. بعضی ها با این مشخصات به رشد شخصی، درک کردن خود و دیگران علاقه دارند و ما آنها را «ایده آلیست» می نامیم.

شعار ایده آلیست ها: «صداقت داشته باش»

این مشرب نسبت به سایر مشرب ها فلسفی تر است. این اشخاص پیوسته در زندگی به دنبال معنا می گردند و برای صداقت و اصالت داشتن بهای فراوان قائل هستند و به درستی و امانت داری در اشخاص و روابط اعتقاد فراوان دارند و دوست دارند که دیگران را آرمان سازی کنند. ایده آلیست ها به پتانسیل و توانمندی های بالقوه انسان ها بها می دهند و مایل اند کاری کنند که دیگران رشد و ترقی کنند. این اشخاص ارتباط برقرارکنندگانی عالی هستند و می توانند سبب ساز تغییرات مثبت شوند.
 

ایده آلیست ها در محل کار

ایده آلیست ها از اینکه از توانمندی های طبیعی خود برای درک دیگران و برقراری رابطه با آنها استفاده کنند، لذت می برند. این اشخاص به طور طبیعی همدل هستند و به نیازهای سایر همکاران شان توجه دارند.

نقاط قوت: ایده آلیست ها می دانند که چگونه دیگران را به رشد و اعتلا برسانند. می دانند که چگونه به آنها انگیزه بدهند تا کارشان را به خوبی انجام دهند. این اشخاص در حل مسائل و کمک به اشخاصی که با هم کار می کنند از توانمندی های فوق العاده ای برخوردارند و می توانند کاری کنند که دیگران نسبت به خود و کارشان احساس خوبی داشته باشند وقتی می خواهند از کاری که به خوبی انجام شده تعریف کنند، به جای تعریف از کاری که صورت گرفته از خود شخص انجام دهنده تعریف می کنند. ایده آلیست ها می توانند برای حل مسائل راه حل های خلاق پیدا کنند. در کار نوشتن و حرف زدن از توانمندی فراوان برخوردارند و دارای قدرت جذبه و گیرایی خوبی هستند.

نقاط ضعف بالقوه: ایده آلیست ها صرفا براساس دوست داشتن یا دوست نداشتن خود، تصمیم گیری می کنند. برای آنها فاصله گرفتن دشوار است. آنها به مسائل دیگران توجه عمیق می کنند که این مسئله گاهی برای شان اسباب دردسر می شود. در مواقعی آنها به شکل افراطی آرمانگرا هستند و به جنبه های عملی توجه کافی ندارند. ایده آلیست ها در زمینه های نظم و انضباط یا انتقاد از دیگران خوب عمل نمی کنند. هرچند در سرزنش کردن از خود، به راه افراط می روند. این اشخاص گاه صرفا برای حفظ روابط حسنه با دیگران از نقطه نظرهای خود عدول می کنند. می توانند در مواردی متلون، غیرقابل پیش بینی و به شدت احساسی باشند.

شغل مناسب: شغل مناسب برای یک ایده آلیست شغلی است که معنی دار باشد. آنها به داشتن حس روابط با دیگران علاقه مند هستند و در کار رقابت وارد نمی شوند. آنها سازمان های دموکراتیک را دوست دارند که مشارکت همگان را در تمام سطوح جذب می نماید. ایده آلیست ها به سمت سازمان هایی گرایش دارند که ارزش های انسانی را رشد بدهند یا به سراغ مشاغلی می روند که بتوانند به دیگران برای رسیدن به شکوفایی کمک کنند. اغلب این اشخاص در بخش منابع انسانی و پرسنلی کار می کنند. از جمله سایر مشاغل مورد توجه این اشخاص تدریس، مشاوره و عرصه های هنری است.

بینشی ها (فکر های شمی)

شمی ها در همه چیز دنبال معنا می گردند، به کاربردها توجه دارند و فکری ها تصمیمات غیرشخصی و منطقی می گیرند. روی هم رفته این دو ترجیح «فکری شمی» را به وجود می آورد. که ما آن را «بینشی» می خوانیم.

شعار بینشی ها: «در هر کاری عالی باش»

در جمع چهار مشرب، اینها از همه مستقل تر هستند. میل شدیدی به کسب دانش دارند و برای خود و برای دیگران استانداردهای سطح بالا درنظر می گیرند. این اشخاص کنجکاوی فراوان دارند. بینشی ها می توانند جنبه های مختلف یک موضوع را ببینند، پیچیدگی ها را درک کنند و برای مسائل واقعی و غیرواقعی راه حل هایی پیدا کنند.

بینشی ها در محل کار

بینشی ها از اینکه از توانایی های خود برای دیدن امکانات و احتمالات و تحلیل منطقی برای حل مسائل مختلف استفاده کنند لذت می برند. این اشخاص به کسب علم و دانش علاقه فراوان دارند.

نقاط قوت: بینشی ها آدم هایی اهل فکرند و می توانند نوآوری های بزرگی داشته باشند. آنها می توانند تغییرات قابل ملاحظه ای را طراحی کنند و از تعیین راهکارها، برنامه ریزی و ایجاد سیستم ها برای رسیدن به هدف هایشان استفاده می کنند. بینشی ها می توانند نقطه نظرهای پیچیده نظری را درک کنند و از موقعیت های چالش دار استقبال می کنند. از خود و از دیگران متوقع هستند و اغلب می توانند انتقادات سازنده را بدون اینکه به عنوان امری شخصی به دل بگیرند، بپذیرند.

نقاط ضعف بالقوه: گاه بینشی ها در نظر دیگران پیچیده تر از آن به نظر می رسند که به درستی درک شوند. این اشخاص از تمایلی برخوردارند که چزئیات را نادیده بگیرند. این افرادب ه شدت شکاک هستند و ممکن است قوانین، فرضیه ها یا رسوم و سنت ها را به مبارزه بطلبند. درضمن بعضی مواقع با اشخاص صاحب اقتدار و مقامات، مشکل پیدا می کنند. بینشی ها اغلب متوجه نیستند که روی دیگران چه تاثیری بر جای می گذارند. در بسیاری از موارد به همسویی و هماهنگی با دیگران معقتد نیستند. آنها افرادی به شدت اهل رقابت هستند و گاه اگر فکر کنند که نمی توانند در کاری به طور صددرصد موفق و عالی ظاهر شوند، از دست زدن به آن خودداری می ورزند. در بدترین شکل ممکن، بینشی ها چه بسا متکبر و خودبین باشند و در دنیای خود سیر و سلوک کنند.

شغل مناسب: برای یک بینشی، کاری استکه به او استقلال بدهد. برایش تنوع داشته باشد و او را به لحاظ عقلی تحریک کند. برای بینشی ها کار مناسب آن است که چالش داشته باشد. بینشی ها احتیاج دارند که سرپرستان، رؤسا، همکاران و کارکنان زیردست آنها، اشخاصی توانمند باشند. بسیاری از بینشی ها به قدرت بها می دهند و به همین دلیل به اشخاصی قدرتمند تمایل دارند.

از آنجا که نیاز آنها به صلاحیت و شایستگی بسیار زیاد است، اغلب در مشاغل رهبری ظاهر می شوند. در کالج ها درس می دهند، در رده های مدیریت سطح بالا ظهار می شوند. به رشته های علوم کامپیوتری علاقه مند هستند. بسیاری از آنها طبیب یا حقوقدان می شوند.

ممکن است بخواهید بدانید تکلیف بینشی ها در نیروی پلیس چه می شود. گرچه شمار بینشی ها در نیروهای پلیس زیاد نیست اما ممکن است تا 20 درصد رده های فرماندهی نیروهای پلیس را اشغال کنند. قرار گرفتن در مقام های سطح بالا به آنها امکان می دهد تا از اندیشه های خود استفاده کنند.

دغدغه خودشناسی

امروزه آگاهی از نحوه چیدمان شخصیتی انسان، تبدیل به یکی از به روزترین ابزارهای خودشناسی در جهان شده است.

اینکه بدانیم دارای چه نقاط قوت و ضعف شخصیتی هستیم و چگونه باید خود را با مخاطرات بیرونی و درونی هماهنگ کنیم، شاید ابتدایی ترین مهارت در بین مهارت های زندگی روزمره باشد.

هر آنقدر که بتوانیم خود و شخصیت درونی خود را به چالش کشیده و ابعاد و زوایای پنهان شخصیتی را کشف کنیم، کمک بیشتری در جهت شناخت خویش کرده ایم.

خودشناسی باید به یک دغدغه روزانه در میان انسان ها بدل گردد. بدین معنی که مهم ترین هدف معنوی یک فرد باید خودشناسی باشد و در راه رسیدن به آن از هیچ تلاشی فروگذار نکند.