چندی قبل به سفری چندروزه رفتم و رفتار دو نفر از هم سفرانم توجه مرا بسیار به خود جلب کرد. برخورد این دو نفر برایم بسیار جالب بود، یکی شخصیتی منعطف و آرام داشت و دیگری برعکس، سر سخت و کنترلگر بود. هنگامی که چالشی بروز می کرد، نحوه برخورد این دو نفر با مشکلات بسیار متفاوت بود و معمولا فردی که سرسخت بود، بیشتر آزار می دید.
سرسختی، البته به معنای منفی کلمه، در زندگی واقعی مشکلات فراوانی را برای فرد ایجاد می کند. در حقیقت ادامه ارتباط با افرادی که به شدت سرسخت و کمال گرا هستند، برای اطرافیان آن ها بسیار دشوار است؛ بسیاری اوقات این افراد با خودشان هم مشکل برمی خورند؛ البته بیشتر افراد نه خیلی سخت گیر هستند و نه خیلی آسان گیر؛ درواقع بیشتر ما ترکیبی از ویژگی های هر دو گروه هستیم.
همان گونه که افراد را به دو گروه درون گرا و برون گرا و یا مطیع و مسلط تقسیم می کنیم، می توانیم آن ها را در یکی از دو گروه «سرسخت» و «منعطف» نیز جای بدهیم. وقتی فردی بیش از حد مقید باشد، مسلما استرس نیز یکی از دوستان صمیمی اوست. خوشبختانه همه افرادی که از این ویژگی خود آزار می بینند، می توانند این خصوصیت اخلاقی شان را متعادل تر کنند.
اگر بخواهید میزان سخت گیربودنتان را درجه بندی کنید، به خودتان چه رتبه ای می دهید؟ آزمون حاضر بر مبنای تست های شخصیتی بسیاری طراحی شده است که همگی به اندازه گیری میزان استبداد، قدرت طلبی، خشم و تمایل به مسلط بودن افراد پرداخته اند. به سوالات این آزمون با دقت پاسخ بدهید:
1- برای من سازگاری با تغییراتی مانند تغییر منزل، شغل، تغییر گروه های کاری، دوستی و یا تغییر همسایگان دشوار است.
الف) به ندرت ب) معمولا ج) بیشتر اوقات
2- هنگامی که می بینم محیط اطرافم مرتب و تمیز نیست، کلافه و عصبی می شوم.
الف) به ندرت ب) معمولا ج) بیشتر اوقات
3- دوست دارم برای کارهایی که باید انجام دهم، فهرستی تهیه کنم.
الف) به ندرت ب) معمولا ج) بیشتر اوقات
4- اگر نتوانم وظیفه ای را که بر عهده ام است به خوبی به پایان برسانم، بسیار ناراحت و عصبانی می شوم.
الف) به ندرت ب) معمولا ج) بیشتر اوقات
5- در سفر اگر کارها طبق برنامه انجام نشوند، به شدت عصبانی می شوم.
الف) به ندرت ب) معمولا ج) بیشتر اوقات
6- اگر کسی بخواهد از توانایی های من به نفع خودش بهره ببرد، تا مدت ها ناراحت و عصبانی می مانم.
الف) به ندرت ب) معمولا ج) بیشتر اوقات
7- عادت دارم وسایل کهنه و بلااستفاده را نگه دارم؛ چون فکر می کنم شاید یک روز به آن ها احتیاج پیدا کنم.
الف) به ندرت ب) معمولا ج) بیشتر اوقات
8- هنگامی که می بینم کسی اشیا را همان جایی که من قبلا گذاشته ام نمی گذارد، عصبانی می شوم.
الف) به ندرت ب) معمولا ج) بیشتر اوقات
9- از اینکه وظایفم را به نحو احسان انجام دهم، لذت می برم.
الف) به ندرت ب) معمولا ج) بیشتر اوقات
10- در انجام وظایفم خیلی دقیق هستم.
الف) به ندرت ب) معمولا ج) بیشتر اوقات
اکنون برای محاسبه امتیازاتتان به هر پاسخ الف، یک امتیاز، پاسخ ب، دو امتیاز و به هر پاسخ ج، سه امتیاز دهید.
امتیاز 8 تا 14: شما بسیار سهل انگار و آسان گیر هستید و به هیچ وجه تهدیدی برای دیگران محسوب نمی شوید. بد نیست برای بهبود شرایط زندگی و پیشرفت خودتان نظم و ترتیب بیشتری در کارهایتان داشته باشید.
اگر می بینید کارهای عقب افتاده زیادی دارید و نمی توانید وظایفتان را به خوبی انجام دهید، برنامه ریزی را تمرین کنید و کارهایتان را برطبق برنامه انجام دهید. باید خودتان را مقید کنید که به برنامه ریزی هایتان پایبند باشید.
امتیاز 14 تا 19: شما تا حد زیادی ساده گیر هستید، اما گاهی اوقات ناگهان تصمیم می گیرید جدی تر باشید و کارهایتان را به خوبی انجام دهید؛ البته معمولا این شرایط مدت زمان زیادی به طول نمی انجامد.
امتیاز 20 تا 25: شما انسان وظیفه شناسی هستید. اگر کاری به شما سپرده شود، معمولا سعی می کنید آن را انجام دهید؛ اما هرچند وقت یک بار از این وضعیت خسته می شوید و به خودتان فرصتی می دهید تا استراحت کنید و حتی وظایفتان را انجام ندهید.
امتیاز 26 تا 30: اگر تصمیمی بگیرید، هیچ چیزی نمی تواند شما را از تصمیمتان منصرف کند. آرامش، استراحت و ساده انگاری هیچ ارتباطی با شما ندارند. سعی کنید کمی بیاموزید که شما هم می توانید استراحت کنید، کمی آرامش داشته باشید و این موهبت را به دیگران هم هدیه بدهید. پذیرای افکار و ایده های جدید باشید تا زندگی پربارتر و بهتری را تجربه کند.
سرسختی نوعی ویژگی ذاتی است. دو نوزاد را در نظر بگیرید و آن ها را با هم مقایسه کنید. شاید یکی خیلی آرام باشد و به تغییرات محیطی واکنش جدی نشان ندهد؛ اما در مقابل دیگری مدام نق می زند و وقتی که خواب است با کوچک ترین صدایی از خواب می پرد، گریه می کند و دوست دارد مدام یک نفر کنارش باشد و به او توجه کند.
نوزادان از بدو تولد خصوصیات متفاوتی دارند که نشان دهنده شخصیت آن هاست. نوزادی که مدام گریه و بی تابی می کند، به احتمال زیاد در بزرگ سالی شخصیت سرسختی پیدا می کند.
جدا از ویژگی های ذاتی، بیشتر اوقات سرسختی در پی ناامیدی های پیاپی ایجاد می شود. بسیاری اوقات ریشه اصلی این ویژگی ترس است. فردی که سرسخت است، می ترسد اگر کارهایش طبق برنامه و به نحو احسن انجام نشوند، برایش بد باشد. آن ها می ترسند نتوانند با تغییرات مواجه شوند. به همین دلیل مدام در برابر تغییرات مقاومت می کنند.از سوی دیگر افراد منعطف، معمولا بهتر با تغییرات مواجه می شوند و حتی از آن استقبال می کنند.
سرسختی در میان مردان شایع تر از زنان است. این ویژگی موجب می شود فرد به دیگران فرصت ندهد، آن ها را درک نکند و نتواند شرایط را از منظر آن ها ببیند؛ به علاوه این خصوصیت موجب می شود فرد در اعتماد کردن به دیگران با دشواری های بسیاری مواجه شود. درواقع این افراد در مشاغل و جایگاه هایی مانند ارتش، تحقیق و پژوهش و پلیس جنایی موفق ترند.
جالب اینجاست که از طرف دیگر بسیاری از افراد سخت گیر، از اجرای قوانین اجتماعی به شدت اجتناب می کنند و نمی توانند بپذیرند کارها باید برطبق اصول پذیرفته شده انجام شود.
اگرچه سخت گیربودن یک مشکل بزرگ است، اما سهل انگاری نیز به هیچ وجه قابل قبول نیست و برای فرد و اطرافیانش زیان بار است. افرادی که بیش از حد انعطاف پذیر هستند و نظم و قانونی برای زندگی شان ندارد، این نابسامانی روند عادی و طبیعی زندگی آن ها را مختل می کند. هیچ کدام از این دو ویژگی در شکل افراطی پذیرفتنی نیستند، اما برطبق بررسی ها بیشتر افراد در حد میانه قار ردارند.
مسلما بهترین حالت ممکن، این است که فرد در حد میانه بوده و با توجه به شرایط مختلف در هر موقعیتی یکی از ویژگی ها را بیشتر دوست داشته باشد. اگر بتوانید در شرایط مختلف بهترین تصمیم را بگیرید و در مواقع لازم سخت گیر یا سهل گیر باشید. می توانید از مزایای هرکدام از این دو گره نیز بهره مند شوید.
