شقایق تازه 4 ساله شده است و مادرش از کج خلقی زیاد او شکایت دارد. او اصلا حرف مادرش را گوش نمی‌دهد و مدام می‌خواهد حرف خودش را به کرسی بنشاند. تازه مشکل زمانی حاد می‌شود که آنها پا  را از خانه بیرون می‌گذارند. شقایق اگر وارد فروشگاهی شود روی هر چیزی که دست بگذارد باید برایش تهیه شود و به هر قیمتی که شده خواسته‌هایش را به کرسی می‌نشاند. اگر پا به پارک بگذارند دیگر برگشتن‌شان با خداست. بهترین تعبیری که مادر شقایق برای این رفتارهای او دارد، نحسی است. او برای هر چیزی نحسی می‌کند و هیچ کاری را بدون مقاومت انجام نمی‌دهد.

جو فراست راه‌حل ارائه می‌دهد

جوفراست: امکان ندارد که فرزند شما دوران نوپایی را پشت سر بگذارد اما یکی از آن نمایش‌هایی را که به طور معمول روی زمین اجرا می‌شود و به آن نحسی می‌گویند، برای‌تان اجرا نکند. البته بعضی از آنها استعداد بیشتری در این زمینه دارند و زودتر نحس می‌شوند. وقتی کودک نوپا با واقعیت دنیای بیرون مواجه می‌شود که در آن همیشه به خواسته‌هایش پاسخ مثبت داده نمی‌شود، شروع به نحسی می‌کند.

توجه نکنید

یادتان باشد  زمانی که فرزندتان نحسی می‌کند، به‌هیچ‌وجه نباید خود را درگیر او کنید زیرا اگر درگیر نحسی کودک‌تان شوید و به او توجه نشان دهید، در واقع به او ثابت کرده‌اید که نحسی در جلب توجه شما موثر است و باید از آن به بعد منتظر باشید تا این نمایش بارها و بارها تکرار شود.

به دنیایش وارد شوید

جیغ و داد بی‌دلیل کودک می‌تواند صبورترین والدین را هم کلافه و ناامید کند اما باید به این نکته توجه داشته باشید که این کار یکی از راه‌هایی است که او برای بیان خواسته خود استفاده می‌کند حتی اگر این کار او را خسته و عصبی کند بنابراین تا زمانی که این احساسات به کسی صدمه نمی‌زند والدین باید اجازه دهند آنها را داشته باشد. بچه‌ها در دنیای خودشان زندگی می‌کنند و وقتی والدین راهی برای ورود  به دنیای آنها نمی‌یابند، طبیعی است که بخواهند احساسات کودک را کنترل کنند. باید پاسخ دهید اما واکنش نشان ندهید. از رفتارش چشم‌پوشی کنید و سعی نکنید برایش دلیل و منطق بیاورید چون او‌نمی‌فهمد.

وقتی از «نه» استفاده می‌کند

این دو حرف می‌تواند هر پدر و مادر صبوری را از کوره به در ببرد. کودکان از بازی قدرت لذت می‌برند. آنها می‌خواهند بدانند چه کسی کنترل را به دست گرفته؛ آنها یا والدین‌شان. خبر خوب اینکه اگر شما یک بار برنده شوید این موضوع کم کم رنگ می‌بازد.

بین درخواست از کودک و فرمان انجام کار تفاوت وجود دارد. به جای اینکه به کودک بگویید «می‌خواهی کفش‌هات رو بپوشی تا بریم پارک؟» بگویید «کفش‌هات رو بپوش چون داریم می‌ریم پارک» تن صدای‌تان باید هنگام ادای این جمله محکم باشد.

این مال من است

وقتی می‌خواهد اسباب‌بازی را از هم‌بازی‌اش بگیرد به او یاد دهید باید به اتفاق هم با آن بازی کنند. تکرار، در این مورد می‌تواند مفهوم به اشتراک‌گذاری را برای او کاملا نهادینه کند. او را به کتابخانه ببرید و به او نشان دهید که در آنجا کتاب‌ها را هم با هم استفاده می‌کنند.

در خانه تمرین کنید

در نظر داشته باشید که در اغلب موارد بچه‌ها در محیطی امن و جدای از دیگران زودتر از نحسی خارج می‌شوند، اگرچه در بعضی از کودکان این مسئله وضعیت را بدتر و وخیم‌تر می‌کند.

حیدر حسینی، روانشناس و مشاور:

کج‌خلقی کردن سابقه تولدی برای کودک دارد. وقتی کودک دچار محرومیتی می‌شود و گریه‌های بلند سر می‌دهد به آن حمله ریسه می‌گویند. معمولا این اتفاق از 6 ماهگی به بعد  می‌افتد. ریسه رفتن دو حالت دارد؛ یکی حمله ریسه که در آن لب‌های کودک سیاه می‌شود، عضلات صورتش حرکت می‌کند و جیغ می‌کشد و به اصطلاح سیانوزه می‌شود و حرکت خطرناکی که انجام می‌دهد این است که سرش را به جایی می‌زند. در حالت دوم کودک سیاه نمی‌شود ولی همان حالت گریه را دارد و خشم از خودش نشان می‌دهد. این حالت معمولا بیشتر از یک دقیقه طول نمی‌کشد و فراوانی آن از روزی یک‌بار تا ماهی یک‌بار است و رفع آن هم خود به خودی است.

ریشه را پیدا کنید

نشانه‌های رفتاری یکی از علائم مهم برای تشخیص اختلال در کودکان است. هر چند 90 درصد از کج‌خلقی‌ها تا 6 سالگی از بین می‌رود ولی باید مشخص شود این خشم کجا می‌رود. کج‌خلقی علامت مشخص اختلال نیست بلکه نشانه‌ای است که می‌تواند در همه اختلالات وجود داشته باشد. زبان بدن کودک و رفتارهایی که انجام می‌دهد می‌تواند والدین را متوجه رفتار طبیعی و غیرطبیعی کودک کند.

خشم یک علامت است

کودک تا یک‌سالگی در ارضای کامل است و به همه نیازهای او پاسخ داده می‌شود. تا 2 سالگی کودک نباید گرسنه و بی‌خواب باشد و نیازهای بدنی‌اش باید سریع پاسخ داده شود و این برای حس اعتمادش به دنیا مهم است ولی از دوسالگی به بعد کودک با محرومیت‌هایی مواجه می‌شود و برخی کودکان به این حالت، خشم نشان می‌دهند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کودکان کج‌خلق همین خشم است. اما برخی کودکان هم ممکن  است در مواجهه با این جریان غمگین شوند. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد لازم است که والدین خونسردی خود را حفظ کنند و کار خاصی با او نداشته باشند.

این مراحل را طی کنید

وقتی کودک رفتار بدی نشان می‌دهد باید رفتار جایگزین را به او نشان دهید رفتار جایگزین در این شرایط آن است که مثلا چیزی برایش نخرید. خشم خودتان را کنترل کنید و او را آرام کنید. خشم کودک را بدون برآورده‌ کردن خواسته‌اش کنترل کنید. بعد از مدتی مثلا روز بعد وقتی کودک کار مناسبی انجام داد مثلا شعر خوبی خواند به او جایزه دهید.

قوانین را شما تعیین کنید

کج‌خلقی یک علامت است که می‌گوید فرزند شما توانایی تحمل عدم ارضای خواسته‌اش را ندارد. در مقابل کودکانی هستند که تحمل زیادی دارندمثلا وقتی به مهمانی می‌روند و به کودک هدیه‌ای داده می‌شود، در حالت عادی ممکن است فرزندتان کمی ناراحتی کند و بعد از یادش برود اما کودک کج‌خلق همان لحظه واکنش نشان می‌دهد و این کدی برای والدین است. باید توجه کرد هر کدام از بچه‌ها چه سرشت ذاتی دارند. در نهایت باید حاکم کردن قوانین صمیمانه و به دور از تنبیه باشد و خشم کودک نباید خشم والدین را تحریک کند و همچنین نباید بابت مشکلی که کودک دارد به او امتیاز دهید.

دلایل منطقی بیاورید

اگر كودك ظرف 5 دقیقه كار مورد نظر را انجام نداد از دلایل متناسب با موقعیت استفاده كنید در صورتی‌كه كودك باز هم دستور شما را انجام نداد و در همان موقع مشغول فعالیت خاصی مانند تماشای تلویزیون  یا بازی بود، فعالیت او را قطع كنید (تلویزیون را خاموش كنید یا اسباب‌بازی را بردارید) و به كودك در مورد دلیل انجام این كار توضیح دهید. برای مثال «كاری را كه از تو خواستم انجام ندادی به همین دلیل تلویزیون تا 10 دقیقه خاموش خواهد بود.» برای حذف یك فعالیت 5 تا 10 دقیقه كافی است.