برای اینکه خانواده‌ها موافقت کنند فرزندان‌شان ورزشکار شوند، انگیزه‌های متفاوتی وجود دارد؛ عده‌ای معتقدند ورزش سلامت آنها را تضمین می‌کند، بعضی آینده‌نگرند و با وضعیت مالی که بعضی از ورزشکاران دارند، مطمئن هستند که ورزش می‌تواند آینده فرزندشان را تضمین کند و گروهی هم علاقه دارند فرزندان‌شان آدم‌های معروفی شوند. به همین دلیل است که خانواده‌ها ورزش را هم در برنامه‌های فرزندان‌شان گنجانده‌اند به خصوص فصل تابستان که نگرانی چندانی برای درس و مدرسه ندارند.
اما یک تصمیم اشتباه می‌تواند هم خود آنها و هم فرزندان‌شان را برای همیشه از ورزش کردن پشیمان کند. انتخاب درست رشته ورزشی اولین و مهم‌ترین قدم در ورزشکار شدن هر کسی است.
با سه‌ماه تمرین فوتبالیست نمی‌شوید
فوتبالیست شدن زمان‌بر و هزینه‌بر است. همان‌طوری که هیچ فردی با کلاس آموزشی کوتاه‌مدت نه می‌تواند هنرمند شود و نه می‌تواند یک زبانی را بطورکامل یاد بگیرد، در فوتبال هم نمی‌شود با یک کلاس سه ماهه یک بچه را فوتبالیست کرد. بیشتر کلاس‌هایی که در فصل تابستان شروع میشود، 28جلسه‌ای است. اواخر شهریور کلاس‌ها به پایان می‌رسد و وسط فصل هم بچه‌ها به تعطیلات می‌روند. مسلما در 28جلسه 2 ساعته فرصت نیست که همه مبحث‌ها به بچه‌ها آموزش داده شود.
پدر و مادری که 2 ، 3 میلیون برای فرزندش هزینه کرده، انتظار دارد بعد از یک مدت یک ستاره تحویل بگیرد اما بهتر است که کمی واقع‌بین باشند. شاید فرزند آنها هیچ استعدادی در این رشته نداشته باشد و همه سرمایه‌گذاری آنها را به باد بدهد. اگر خانواده‌ها می‌خواهند فوتبالیست تحویل بگیرند، اول باید مطمئن شوند که فرزندشان استعداد این کار را دارد یا نه؟
به كجا مراجعه كنیم؟
خانواده‌ها چطور و کجا باید استعدادهای ورزشی فرزندان‌شان را کشف کنند. مراکزی برای این کار وجود دارد؟ در کشورهای پیشرفته متولی ورزش که بیشتر وزارتخانه‌های ورزش هستند، مسئولیت این کار را بر عهده دارند. آموزش و پرورش هم نقش پررنگی در کشف استعدادها دارد اما در ایران این کار متولی ندارد. درسال‌های اخیر بعضی از کارشناسان ورزش در مراکز خصوصی این کار را انجام می‌دهند اما کم اتفاق افتاده که خانواده‌ها به این مراکز مراجع کنند.
خدایی از خانواده‌ها می‌خواهد این کار را جدی بگیرند:«خانواده‌های ما برای هرکاری هزینه می‌کنند، چند صد هزار تومان برای یک ساعت مشاوره روانشناسی هزینه می‌کنند اما حاضر نیستند در قبال پرداخت مبلغ کمتر متوجه شوند که کدام رشته برای فرزندشان بهتر است تا او در آینده با مشکل روبه‌رو نشود.»
چطور استعداد كودك‌مان را بشناسیم؟
برخلاف کشورهای توسعه‌یافته که استعدادیابی را اصل ورزش حرفه‌ای و قهرمانی‌شان می‌دانند و از همان سنین پایه این کار را انجام می‌دهند، در ایران که هنوز در بیشتر رشته‌ها فاصله زیادی با تیم‌های برتر جهان داریم، استعدادیابی همیشه معضل بوده است. خانواده‌ها هم بر اساس معیارهای ظاهری تصمیم می‌گیرند که دختر و پسرشان چه رشته‌ای را انتخاب کند.
این انتخاب اگر درست باشد که اتفاق خوبی می‌افتد مانند خیلی از قهرمانانی که خودشان یا خانواده‌شان رشته ورزشی‌شان را ا نتخاب کرده‌اند و حتی تا روی سکوهای المپیک هم بالا رفته‌اند اما اگر اشتباه باشد، می‌تواند هم آسیب روانی هم جسمانی داشته باشد.
تعداد نوجوانانی که بعد از یکی دو سال ورزش را کنار می‌گذارند کم نیست حتی خیلی‌ها در همان شروع کار زده می‌شوند. مجید خدایی که سال‌ها عضو تیم ملی كشتی بود و در المپیک آتن هم پنجم شد، به ما می‌گوید که بهترین راه برای تصمیم‌گیری درست کدام است. خدایی که دکترای مدیریت ورزش دارد، معتقد است استعدادیابی را باید متخصصان ورزش انجام بدهند و خانواده‌ها به تنهایی از عهده این کار برنمی‌آیند:
« علم ورزش برای هر رشته‌ای نرم‌هایی را تعریف کرده است؛ وضعیت ظاهری، هوش و... . برای اینکه مشخص شود هر فردی برای چه ورزشی خوب است، تست‌های خاصی انجام میشود.» اندازه دست و پا، تراکم استخوان، تراکم عضلانی و... مهم‌ترین فاکتورها برای استعدادیابی است. خدایی می‌گوید:« بر اساس این پارامترها مشخص میشود که یک بچه در کدام رشته باید فعالیت کند.» البته از نظر خدایی و دیگر کارشناسان ورزشی توجه به انگیزه و میل کودک هم مهم است.
خدایی خاطرنشان می کند : «شرایط جذب یک فرد به یک رشته هم اهمیت دارد. باشگاه‌ها باید شرایطی را فراهم کنند که بچه‌ها راجذب کند. بین خود ما قهرمانانی بوده‌اند که از یک رشته اصلا خوش‌شان نمی‌آمد اما وقتی چند جلسه تمرین کردند، علاقه‌مند شدند.»
نكته‌ای كه نباید فراموش كنید
پدر و مادرها یا برای پرکردن اوقات فراغت فرزندان‌شان کلاس‌های ورزشی را در برنامه‌های آنها می‌گنجانند یا برای سرمایه‌گذاری روی آینده آنها. خدایی معتقد است که این 2 باید از هم تفکیک شود:« اگر موضوع فقط برای پر کردن اوقات فراغت است که نباید بچه‌ها را خیلی اذیت کرد.
با توجه به نزدیکی محل باشگاه و ایمن بود آن و البته علاقه بچه‌ها یک رشته مفرح را برای او انتخاب کنیم ولی اگر برنامه‌ای برای ورزشکار حرفه‌ای شدن او داریم، حتما باید استعدادیابی انجام شود.»
همه فوتبالیست نمی‌شوند
دوستان، خانواده و انتخاب خود کودکان و نوجوانان، مشخص‌کننده راه اصلی برنامه‌های ورزشی آنهاست. آنها بر اساس مقایسه‌هایی که انجام می‌دهند، تصمیم می‌گیرند که چه رشته‌ای به درد چه کسی می‌خورد. اگر دختر یا پسر قد بلند و لاغر باشد، بسکتبال و والیبال انتخاب اصلی است. اگر هم کودک اضافه وزن داشته باشد، توصیه‌ها این است که او یا کشتی‌گیر شود یا وزنه‌بردار.
خدایی می‌گوید این نظرات راه اشتباه را انتخاب می‌کند:«اصلا اینطور نیست که حتما کسی که کوتاه و چاق است در وزنه‌برداری و کشتی موفق شود و یک بچه قد بلند و لاغر در والیبال و بسکتبال. در هر رشته معیارهای دیگری هم اهمیت دارد که در ظاهر خیلی مشخص نیست و تست‌ها تعیین‌کننده است.»
فاکتورهای دیگری هم وجود دارد که خانواده‌ها بر آن اساس تصمیم می‌گیرند که خدایی آنها را هم رد می‌کند:«بالا رفتن دستمزد فوتبالیست‌ها خانواده‌ها را ترغیب کرده که فرزندان‌شان را به طرف این رشته سوق بدهند اما باور کنید هر بچه‌ای نمی‌تواند فوتبالیست خوبی شود. نظر بعضی از آنها هم این است که اگر بچه‌های‌شان را کلاس رزمی بگذارند، آنها همبازی‌ها و خواهر و برادران‌شان را کتک می‌زنند. این موضوعاتی است که خانواده‌ها را درگیر کرده است اما باید متوجه باشند که استعداد و علاقه فرزندان‌شان باید بیشتر از هر چیزی اهمیت داشته باشد.»
