پخش فیلم خصوصی سوشا مكانی - دروازه‌بان تیم پرسپولیس - چند وقت اخیر سر و صدای زیادی به پا کرد که جریاناتش هنوز هم ادامه دارد. قشرهای مختلف جامعه واكنش‌های متفاوتی به این جریان نشان داده‌اند. عده‌ای از افراد مستقیما در دست به دست كردن این فیلم نقش داشته‌اند و عده‌ای به عكس، با تشكیل كمپین و انتشار اطلاعیه‌هایی با این مضمون كه «وارد حریم خصوصی دیگران نمی‌شوم» به نوعی اعتراض خود را به این جریان نشان دادند و سعی کردند در فرهنگ‌سازی برای جلوگیری از وقوع دوباره اتفاقاتی این چنینی پیشقدم شوند.
البته این اولین بار نیست که چنین اتفاقی رخ داده و گاهی اوقات افرادی که در این دام گرفتار می‌شوند به یک اصل مهم روانشناسی بی‌توجه هستند و حلقه‌های دوستی و صمیمیت‌شان در هم تنیده میشود. در روانشناسی موضوعی وجود دارد که بر اساس آن باید روابط‌تان با آدم‌های اطراف را مرز‌بندی کنید و افراد مختلف را خیلی زود به حریم خصوصی‌تان راه ندهید. در اینجا به شما می‌گوییم که جریان حلقه‌های ارتباط و صمیمیت آدم‌ها از چه قرار است و چطور باید از ورود افراد غریبه به حریم خصوصی پیشگیری کنیم. علاوه بر این دكتر بهزاد تریوه، روانشناس و مشاور خانواده، درباره جزییات حریم خصوصی بیشتر توضیح می‌دهد و می‌گوید چه افرادی به حریم خصوصی دیگران تجاوز می‌کنند.
حلقه‌های صمیمیت را بشناسید
نموداری كه می‌بینید حلقه‌های روابط و صمیمیت نام دارد كه حد و مرز میزان نزدیکی و صمیمیت با افرادی را كه در زندگی اجتماعی ما نقش‌های متفاوتی دارند مشخص می‌كند. این نمودار از حلقه با رنگ‌های متفاوت تشكیل شده است.
- مركزی‌ترین حلقه دایره كه بنفش‌رنگ است مربوط به ماست و فقط خود ما در آن قرار داریم.
- در حلقه بعدی كه آبی‌رنگ است افراد درجه یك خانواده قرار می‌گیرند كه نزدیك‌ترین و صمیمی‌ترین افراد در زندگی اجتماعی ما محسوب می‌شوند.
- حلقه بعدی سبزرنگ است و شامل صمیمی‌ترین دوستان ما میشود.
- در حلقه بعدی كه زردرنگ است دوستان ما قرار دارند.
- در حلقه نارنجی‌رنگ همكاران، آشنایان و افرادی كه آنها را می‌شناسیم جای می‌گیرند.
- حلقه آخر كه قرمز رنگ است شامل افراد غریبه است كه هیچ آشنایی و شناختی روی آنها نداریم و باید به شدت مراقب‌شان باشیم.
شاید یكی از دلایلی كه به حریم خصوصی افراد تجاوز میشود این باشد كه خود آنها نتوانسته‌اند به خوبی برای میزان صمیمیتی كه باید با اطرافیان‌شان داشته باشند و مقدار اعتمادی كه باید به آنها بكنند، حد و مرز مشخصی قائل شوند.
طبیعی است هر چه افراد در حلقه‌هایی قرار می‌گیرند كه به مركز دایره نزدیك‌ترند میزان صمیمیت و اعتماد ما هم به آنها می‌تواند بیشتر شود. بنابراین باید با افرادی كه در حلقه‌هایی قرار می‌گیرند كه از مركز دایره فاصله بیشتری دارند، صمیمیت كمتری داشته باشیم و در تنظیم روابط‌مان با آنها حد و مرز دقیق‌تری را تعیین كنیم چون شناخت و اعتمادمان نسبت به آنها کمتر است.
یک فضای نامرئی در اطراف شما
حریم خصوصی یك فضای نامرئی است كه دور تا دور هر شخص به صورت حائل وجود دارد كه آن فرد دوست دارد در آن فضا عادی و آزادانه رفتار كند و اگر فردی وارد این حریم بشود در او واكنش هیجانی فیزیولوژیكی ایجاد میشود. ضربان قلب او بالا می‌رود و احساس تنیدگی كرده و از این موضوع احساس ناراحتی می‌كند. این فضا می‌تواند منزل، اتومبیل، اتاق شخصی یا هر فضایی كه فرد احساس می‌كند نوعی مالكیت معنوی روی آن دارد، باشد.
به تعداد آدم‌های روی زمین حریم خصوصی وجود دارد
روانشناسان معتقدند كه فضا و حریم شخصی به فرهنگ جامعه‌ای كه افراد در آن رشد كرده و زندگی می‌كنند بستگی دارد و حد و حدود آن در فرهنگ‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد. شاید بتوان به تعداد فرهنگ‌ها، كشورها و یا اصلا به تعداد همه آدم‌های روی كره زمین برای حریم شخصی تعریف و حد و حدود تعیین كرد اما میان همه این تعریف‌ها یك نكته مشترك وجود دارد؛ هیچ‌كس دوست ندارد توسط دیگران اذیت بشود و آرامش و آسایش‌اش به خاطر تجاوز به حریم خصوصی‌اش به هم بریزد.
وقتی حریم‌تان تهدید میشود
بخشی از بررسی‌ها و تحقیقات نشان داده است كه شبكه‌های اجتماعی و پیام‌رسان بیشتر از اینكه اثرات مثبت و سازنده داشته باشند اثرات منفی و سوء روی روابط بین فردی و خصایص و ویژگی‌های انسانی می‌گذارد. افراد بدون اینكه خودشان متوجه باشند با وارد شدن در شبكه‌های مجازی به جای بهبود و ارتقای روابط بین فردی به روابط اجتماعی خود به‌طور غیرمستقیم لطمه می‌زنند.
فضای مجازی آدم ها را بی‌پروا می‌کند
در دنیای حقیقی هنگامی كه فردی می‌خواهد پشت سر یك نفر بدگویی كند یا وارد حریم او بشود - مثلا بدون اجازه وارد اتاق‌اش بشود - فضایی را لازم دارد كه شخص مورد نظر از آن خیلی دور باشد و حین انجام این كار مدام این استرس و اضطراب را دارد كه اگر او ناگهان از راه برسد باید چه كند؟ اما در فضای مجازی چهره و شخصیت افراد به صورت حقیقی و رودررو عرضه و شناخته نمی‌شود بنابراین این استرس در فرد پایین می‌آید و فرد آسان‌تر می‌تواند وارد حریم خصوصی دیگران بشود.
افراد با اطمینان به اینكه دیده نمی‌شوند، شخص مورد نظر هرگز متوجه نمی‌شود كه آنها این كار را كرده‌اند و هیچ عواقبی برای آنها در پی ندارد بی‌پرواتر این كار را انجام می‌دهند.
چه شخصیت هایی عکس های دیگران را پخش می کنند؟
چه فرقی می‌كند من این كار را بكنم یا خیر؟ توجیه این افراد این است كه من هم اگر ارسال نكنم دیگران این كار را می‌كنند. اما این ویژگی در بعضی از شخصیت ها بیشتر دیده می شود.
توجه طلب: افرادی كه دست به انتشار عكس‌ها و فیلم‌های خصوصی دیگران می‌زنند در برقراری و ایجاد ارتباطات واقعی و اجتماعی ناكارآمد و ناكام هستند و چون به لحاظ واقعی قادر نیستند بازتاب و نتیجه ارتباطات اجتماعی خود را به دست بیاورند دوست دارند به این وسیله خودشان را بیشتر مطرح كرده و توجه بیشتری را به سمت خود جلب كنند. درواقع این افراد چون چیزی برای عرضه كردن ندارند دست به این كار می‌زنند تا دقت و توجه بیشتری از دیگران نصیب‌شان شود.
پوچ‌گرا: اشخاصی كه فلسفه و ایدئولوژی خاصی در ذهن‌شان ندارند و عادت به مصرف‌گرایی دارند هر چه به دست‌شان می‌رسد و به خوردشان داده میشود را بدون هیچ تعقل و تفكری می‌پذیرند. این افراد چون معنا، مفهوم و هدف خاصی در زندگی‌شان ندارند و دچار نوعی پوچ‌گرایی هستند بدون هیچ اندیشه‌ای دست به انتشار عكس‌ها و فیلم‌های خصوصی دیگران می‌زنند.
لذت‌جو: از آنجا كه این افراد به دنبال خوشی و لذت هستند هنگام انتشار عكس‌ها و فیلم‌های خصوصی دیگران تنها به لذتی كه از این كار نصیب‌شان میشود فكر می‌كنند و چون به تبعات آن نمی‌اندیشند خیلی آسان این كار را انجام می‌دهند. این افراد هیچ مسئولیتی را در برابر حقوق دیگران نمی‌پذیرند.
منفعل- پرخاشگر: افرادی كه به‌طور طبیعی منفعل و بزدل هستند و كار خاصی از آنها برنمی‌آید در مواردی برای تخلیه كردن تكانه‌های پرخاشگرانه سركوب‌شده به كارهای این‌چنینی مثل بی‌آبرو كردن دیگران دست می‌زنند. عكس‌ها و فیلم‌های خصوصی دیگران می تواند برای تخلیه هیجانات سركوب‌شده این افراد خوراك مناسبی باشد.
ضداجتماعی: شخصیتهای ضداجتماعی از آزار رساندن به دیگران، تجاوز به حریم آنها و به هم زدن آسایش و آرامش آنها لذت می‌برند.
هیجان‌زده: این افراد زود هیجان‌زده می‌شوند و فقط برای تجربه هیجان ناشی از انتشار مل خصوصی دیگران دست به این كار این می‌زنند.
فرهنگ‌سازی كنید
اگر با لورفتن حریم خصوصی دیگران مخالف هستید از طریق انتشار مطالب و اطلاعیه‌هایی به قبح این مسأله اشاره و افراد را از عواقب و پیامدهای منفی آن باخبر كنید تا به تدریج احترام گذاشتن به حریم خصوصی دیگران در افراد جامعه درونی و فرهنگ رعایت حریم شخصی دیگران ایجاد بشود.
بی تفاوت نباشید
هنگام رویارویی با افرادی كه دست به این كار می‌زنند بی تفاوت نباشید، صریحا آنها را از این كار نهی كنید و به كارشان عكس‌العمل منفی نشان دهید تا كاملا متوجه بشوند از این كار خوشتان نیامده و اعتراض‌تان را به‌گونه‌ای بیان كنید تا آنهابه عمل و عواقب آن بیندیشند. شاید برای شما هم پیش بیاید، پس خودتان را جای فردی بگذارید که عکس هایش در حال لو رفتن است و فرد خاطی را متوجه اشتباهش کنید.
كمپین تشكیل دهید
با تشكیل دادن كمپین و عضو شدن در آن رای منفی خودتان را نسبت به این جریان ثبت و در فرهنگ‌سازی كردن در این زمینه شریك شوید.
در این كار زشت شریك نشوید
وقتی عكس، تصویر یا فیلمی مربوط به زندگی خصوصی دیگران به دست‌تان می رسد بدون اینكه آن را ببینید، نابودش کنید. سپس مخالفت خودتان را به شخص یا اعضای گروهی كه آن را انتشار داده است صریحا اعلام كنید.
