احتمالا مشکلات مالیاتی تا به حال برای شما هم پیش آمده است. شناخت قوانین گوناگون همیشه کارآمد است، اما بی‌شك آگاهی مودیان از قانون مالیات‌های مستقیم كمك شایانی به آنان در عمل به وظایف قانونی و بهره‌مندی از تسهیلاتی كه قانون برای مودیان در نظر گرفته است می‌کند.

مالیات بر درآمد چگونه تعیین می‌شود؟

مبنای تشخیص و مطالبه  مالیات بر درآمد، درآمدی است كه شخص در طول یك سال كسب می‌كند. انواع این مالیات‌ها در قانون عبارت‌اند از: مالیات بر درآمد املاك، مالیات بر درآمد كشاورزی (به موجب ماده 81 «قانون درآمد حاصل از كلیه فعالیت‌های كشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و پرورش زنبور» از پرداخت مالیات معاف هستند)، مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر درآمد مشاغل، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و مالیات بر درآمد اتفاقی. مالیات بر درآمد را مودی (تحصیل‌كننده درآمد) باید پرداخت كند.

صاحبان درآمد اجاره نیز مکلف‌اند برای هر سال شمسی تا آخر تیرماه سال بعد، اظهارنامه مالیاتی که فرم آن را ادارات امور مالیاتی در اختیار می‌گذارند، تنظیم و به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت کنند. خودداری از تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات در موعد مقرر سبب مطالبه مالیات و وصول جرایم خواهد شد.

مراحل مطالبه مالیات بر درآمد 

مطالبه مالیات بر درآمد 3 مرحله دارد. مرحله اول تسلیم اظهارنامه از سوی مودی است. خودداری از تسلیم اظهارنامه موجب رسیدگی ماموران مالیاتی از طریق علی الرأس خواهد شد. در مرحله دوم، ادارات امور مالیاتی مربوط، به این اظهارنامه رسیدگی می‌کنند. صدور برگ تشخیص مالیات و ابلاغ آن به مودی نیز آخرین مرحله است.

اعتراض مودی

در صورت اعتراض مودی به برگ تشخیص مالیات ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ و رفع نشدن اختلاف با رئیس اداره امور مالیاتی، موضوع برای رسیدگی به هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی ارجاع می‌شود. همچنین، در صورت اعتراض مودی یا اداره امور مالیاتی به رأی هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ (در مورد مودیان مشروط به پرداخت مالیات مورد قبول ) پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر اعاده خواهد شد. آرای هیات های حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر ظرف یك ماه از تاریخ ابلاغ با شكایت مودیان یا ادارات امور مالیاتی به دلیل رعایت نکردن قوانین و مقررات موضوعه یا نقض رسیدگی در یكی از شعب شورای عالی مالیاتی مطرح می‌شود. در صورت نقض رأی هیات حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر از سوی شعبه شورای عالی مالیاتی، پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی موضوع ماده 257 قانون فرستاده می‌شود.

رد شكایت مودی از رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی در مرحله تجدید نظر و همچنین رد شكایت از سوی شورای عالی مالیاتی در هر مرحله موجب تعلق یك درصد تفاوت مالیات مورد رأی و مالیات ابرازی در اظهارنامه تسلیمی مودی، به عنوان هزینه رسیدگی می‌شود كه مودی مكلف به پرداخت آن خواهد بود. در مورد مالیات‌های قطعی، مودیان می‌توانند با استناد به ماده 251 مقرر قانون مالیاتی  مستقیم به ادعای غیرعادلانه بودن مالیات مستندا به مدارك و دلایل شفاف، شكایت کرده و تقاضای ارجاع پرونده را به هیات سه نفره موضوع ماده یادشده از وزیر امور اقتصادی و دارایی تقاضا كنند.

نکته: مودیان می‌توانند از آرای قطعی‌شده نیز به دیوان عدالت اداری شکایت کنند. در صورت نقض آرای قطعی در این دیوان، پرونده برای رسیدگی مجدد به هیات موضوع ماده 257 قانون فرستاده می‌شود.

مالیات بر درآمد اجاره 

یکی ازانواع مالیات بر درآمد، مالیات بر درآمد اجاره است. درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار می‌شود عبارت است ازکل مال‌الاجاره اعم از نقدی و غیرنقدی، پس از کسر 25 درصد بابت هزینه‌ها و استهلاکات و تعمیرات مالک به مورد اجاره. اگر موجر مالک نباشد، یعنی خودش هم مستاجر باشد، درآمدها مشمول مالیات وی عبارت‌اند از مابه‌التفاوت اجاره دریافتی و پرداختی ملک مورد اجاره.

اجاره دریافتی هر شخص ناشی از واگذاری محل‌های مسکونی به اجاره در تهران تا مجموع 150 متر مربع ارتفاع مفید و در سایر نقاط تا مجموع 200 متر مربع زیر بنای مفید از مالیات بر درآمد ناشی از اجاره املاک معاف است.

مشمولان پرداخت مالیات بر درآمد اجاره 

اصولا مالیات بر درآمد را باید مودی (تحصیل‌کننده درآمد) پرداخت کند. صاحبان املاک استیجاری باید تا آخر تیرماه سال بعد، اظهارنامه مالیاتی و مدارک مربوط به اداره مالیاتی محل وقوع ملک را تسلیم و مالیات متعلق را طبق مقررات پرداخت کنند. اگر موجر شخص حقوقی باشد، مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی جداگانه برای مالیات بر درآمد اجاره نیست. به موجب تبصره 9 ماده 53 قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص حقوقی مکلف‌اند مالیات بر درآمد مال‌الاجاره پرداختی را کسر و ظرف 10 روز به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک پرداخت و رسید آن را به موجر تسلیم کنند.

زمانی که مغازه‌ای اجاره داده می‌شود، مالیات بر درآمد برعهده مستاجر و مالیات بر اجاره برعهده موجر است حالا  اینکه این دو نفر می‌توانند در قرارداد خلاف این موضوع را شرط کنند طبق قانون مالیات‌های مستقیم، مودی مسئول انجام تکالیف قانونی و از جمله تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات است. هر نوع شرط مغایر قانون برای دو طرف قابل اجراست، اما برای شخص ثالث (اداره امور مالیاتی) فاقد اعتبار است. 

محاسبه میزان مالیات بر درآمد و بر اجاره 

مجموع اجاره سالانه دریافتی مالکان پس ازکسر 25 درصد مشمول مالیات خواهد بود. درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی به نرخ 25 درصد و اشخاص حقیقی به نرخ‌های مقرر در ماده 131 قانون از 15 درصد تا حداکثر 35 درصد حسب مورد مشمول مالیات خواهد بود. درآمد اشخاص حقیقی از اجاره، در صورتی که هیچ‌گونه درآمدی نداشته باشند (البته به استثنای حقوق بازنشستگی، وظیفه دریافتی و جوایز و سود ناشی از سپرده‌های بانکی) تا میزان معافیت حقوق‌بگیران، از مالیات معاف است. میزان معافیت حقوق‌بگیران هم در سال 1393 به میزان 120 میلیون ریال در سال بود. تکمیل و تسلیم اظهارنامه مخصوص (موضوع ماده 57 قانون) برای برخورداری از معافیت مذکور الزامی است.