پیر امید یار، نام شناخته شده ای برای ایرانیان سراسر جهان چه در حوزه فناوری اطلاعات و چه کارآفرینی دیجیتالی نیست. پیر امید یار، شاید ثروتمندترین ایرانی خارج از کشور باشد که صاحب یکی از برندهای مشهور سرزمین دیجیتالی وب است. پرتال ای بی دات کام، یکی از 10 پرتال پر بیننده اینترنت به شمار می‌رود که ظرف دو دهه اخیر، به صدها میلیون کاربر، خدمات مختلف را در حراجی‌های خود ارائه کرده است.

همچنین، گردش مالی این سایت ظرف یک دهه اخیر، از کل گردش مالی برخی از کشورهای آسیایی، فزونی داشته که این امر، اهمیت کسب و کار دیجیتالی آقای امید یار، که می‌توان وی را جف بزوس ایرانی نامید، تبیین می‌کند. پیر امید یار، در راه اندازی پرتال حراجی آنلاین، مبتکر و طراح یک سبک جدید از خلاقیت‌های دیجیتالی بوده است. ابتکار حراجی آنلاین، پیش از این پرتال، مسبوق به سابقه نبوده است. تقریباً ایده راه اندازی ای بی نیز، مانند سایت آمازون، با همکاری همسران این کارآفرینان بزرگ پهنه وب شکل گرفته و توسعه یافته است.

(تصویر پیر امید یار و همسرش در سال 2004 میلادی)

نقش همسران بزرگان کارآفرینی دیجیتالی جهان، مانند مایکروسافت، amazon.com و ebay.com و حتی DoneDeal.ie ایرلند را نباید فراموش کرد. اکنون، بنیاد خیریه ای‌ بیل و همسرش ملیندا، بزرگ‌ترین مرکز خیریه جهان است که سالانه صدها میلیون دلار صرف کارهای علمی و توسعه ای و بشردوستانه می‌کنند. پولی که حتی سازمان ملل هم از طریق نهادهای به اصطلاح بشر دوستانه‌اش، نمی‌تواند در دنیا هزینه کند.

پیر و همسرش، 504 میلیون دلار صرف کارهای بشر دوستانه ظرف سال‌های 2004 تا 2008 کرده‌اند. پرتال‌های غیر از مایکروسافت که غول نرم افزار جهان است نیز، وضع مشابهی دارند. شکل گیری و توسعه آن‌ها، با همکاری همسران موسسانشان صورت گرفته است. همین قضیه برای امید یار نیز حاکم بود. خانم پام،Pamela Kerr در توسعه کسب و کار ای بی و تبدیل شدنان به یکی از غول‌های دنیای وب، نقش بسزایی داشته است که همواره پیر، از وی در سخنرانی‌ها و جلساتش یاد می‌کند.

الهه میر جلالی امید یار، مادر آقای امیدیار، مؤسس و مدیرعامل شرکت ای بی می‌باشد که ایشان را در فرانسه به دنیا آورد. از نکات جالب توجه این است که خانم دکتر الهه امید یار، مادر پیر، مدیرعامل یک موسسه تحقیقاتی میراث فرهنگی به نام "روشن" می‌باشد که در نشانی roshan-institute.org اطلاعاتی درباره مأموریت‌های آن، ارائه شده است.

پیر امید یار چهل و هشت ساله، امروزه با بیش از 8 میلیارد دلار دارایی، در فهرست باشگاه میلیاردرهای جهان قرار دارد و پرتالی که ایشان در دهه نود میلادی در قرن بیستم راه اندازی کرد، امروزه همانند گوگل، یکی از ارکان بزرگ سرزمین دیجیتالی اینترنت قلمداد می‌شود. پسر ایرانی تبار متولد پاریس، در هشت سالگی به مریلند امریکا می‌رود و می‌تواند دو دهه بعد، یکی از برترین کسب و کارهای جهان و وب را به نام خود ثبت کند و در زمره پر افتخارترین ایرانیان خارج از کشور قرار بگیرد.

قرار گرفتن یک نام در کنار نام‌هایی چون پروفسور سمیعی (جراح مشهور مغز و اعصاب)، پروفسور فیروز نادری (رییس اسبق بخش کاوش‌های منظومه شمسی ناسا) و بسیاری دیگر از نام آوران ایرانی، کار آسانی نیست. پرتالی که آقای امید یار در سال 1995 میلادی راه اندازی کرد، اکنون با 18 میلیارد دلار گردش مالی سالانه و 45 میلیارد دلار، ارزش خالص دارایی ثبت شده در سال 2014 میلادی، یکی از برترین کارآفرینی‌های دیجیتالی جهان را به خود اختصاص داده است. شرکت بین المللی ای بی، اکنون در بیش از 30 کشور جهان نمایندگی دارد و 36 هزار نفر مسئولیت راهبری این کسب و کار عظیم را در اختیار دارند.

یک آغاز

پی‌یر امیدیار (متولد ۲۱ ژوئن ۱۹۶۷)، بنیان‌گذار ایرانی‌تبار متولدفرانسه وبسایت ای‌بی، eBay را در سال ۱۹۹۵ میلادی کاملاً به صورت اتفاقی تأسیس کرد. بر اساس گزارش‌ها این وب سایت در ابتدا یک صفحه اینترنتی ساده بود و با حراج یک دستگاه فتوکپی به صورت آنلاین کار خود را آغاز نمود و خوشبختانه خریدار هم برای آن پیدا شد. وقتی به خریدار اعلام کرد که دستگاه شکسته است، فرد خریدار اظهار داشت که من یک کلکسیونر فتوکپی‌های شکسته هستم.

این زمانی بود که امیدیار متوجه شد که هر چیزی امکان پذیر است. پی‌یر امیدیار بنیانگذار ای بی امیدیار با دریافت مبلغ ناچیزی بین ۲۵ سنت تا دو دلار به فروشندگان اجازه داد که اجناس خود را برای شرکت در حراج در سایت eBay معرفی کنند. همچنین درصدی از خریدوفروش‌ها به او می‌رسید و به این ترتیب eBay موجب شد که فروشندگان و خریداران با هم به راحتی به خرید و فروش بپردازند.

جفری اسکول به عنوان اولین کارمند این شرکت در اوایل سال ۱۹۹۶ در این شرکت استخدام شد. در اوایل امیدیار سعی کرد دامنه اینترنتی «echobay.com» را برای سایت حراجی خود انتخاب نماید ولی به علت ثبت این نام توسط شرکت دیگری، دامنه «ebay.com» را انتخاب نمود. در سال ۱۹۹۷ سود این شرکت به رقمی معادل ۶٬۷۰۰٬۰۰۰ دلار رسید. امروز، سود این شرکت صدها میلیون دلار را بالغ می‌شود و صدها هزار سایت در وب، از ایده کسب و کار نوآورانه آقای امید یار در فعالیت خود استفاده کرده‌اند. نشریه مشهور بایت، در سال 2014، مصاحبه ای با آقای امید یار انجام داد و 2 سؤال جالب کرد که پاسخ‌های جالب ایشان را نیز به همراه داشت:

در مورد e-Bay چه فکر می‌کنید؟ اصلاً انتظار داشتید به جایگاه امروز برسید؟

راستش این سایت در ابتدا یک ایده بسیار کوچک بود که من به چشم تفریح به آن نگاه می‌کردم. بعد از این که کمی به این سایت جدی‌تر نگاه کردم فکر می‌کردم در عرض ۳ سال ممکن است بتوانم بین ۲۰ تا ۳۰ درصد وضعیت حاضرش آن را توسعه دهم. در واقع برای هیچ تجارتی نمی‌توان انتظار داشت که رشد سریع در مدت زمان کمی اتفاق بیفتد. اما در مورد e-Bay باید گفت که این پیشرفت به قدری سریع اتفاق افتاد که من ترسیدم و به دنبال چند متخصص در زمینه تجارت گشتم تا در این قضیه مرا راهنمایی کنند. آن‌ها هم در ابتدا بدبین بودند اما موفقیت این پایگاه تا به امروز همچنان ادامه داشته است.

اگر کسی هوس کند با شما رقابت کند، چه راهی را پیش پایش قرار می‌دهید؟

اگر هدفش ساختن یک e-Bay دیگر باشد باید بگویم که بهتر است که خودش را بیهوده به زحمت نیندازد مگر این که به فکر راه‌اندازی یک کار و ایده جدید بیفتد.

پرتال مشهور.inc.com درباره امید یار می‌گوید که وی معتقد است:
 

قدرت الهام بخشی، از دادان اختیار بیش تر است

داستان پیر امید یار

یک ایرانی در صدر برترین‌های اینترنت. این افتخاری است که امید یار و همسرش برای جامعه اطلاعاتی ایران در وب رقم زده‌اند. این سایت از یک فکر کوچک شروع شد. از یک گام کوچک. اما پشتکار باعث شد تا یک فکر،‌ به کاری بزرگ تبدیل شود.

نامش پیر (Pierre) و فامیلش امیدیار-Omidyar بود. او هم مانند دیگر بازیگران بزرگ عصر دیجیتال، در اواسط آخرین دهه قرن بیستم میلادی، یعنی سپتامبر 1995، پورتالی را طراحی و راه اندازی کرد که ایده خلاقانه و دیجیتالی او و همسرش Pam، اکنون به نام ebay، مشهورترین و برترین سایت حراجی آنلاین وب به شمار می‌رود. ایشان، از دیگر کارآفرینان ایرانی پر افتخار در حوزه فناوری اطلاعات می‌باشند که حراجی آنلاین وی، هزاران نفر را به کار مشغول کرده است. پیر امیدیار در ۲۱ ژوئن ۱۹۶۷ از پدری ایرانی و مادری فرانسوی در پاریس به دنیا آمد. ۶ ساله بود که با خانواده‌اش به مریلند آمریکا رفت و در ۱۴ سالگی با نوشتن دومین برنامه رایانه‌ای برای کتابخانه مدرسه پا به دنیای بیت‌ها گذاشت.

پیر امیدیار رئیس و مؤسس سایت ای‌بی (e-bay) اولین و معروف‌ترین وبگاه مخصوص حراج و خرید و فروش اینترنتی که تا آخر سال ۱۹۹۸ ۱/۲ میلیون عضو ۷۵۰ میلیون دلار حجم معاملات و حدود ۸ میلیون دلار سود به هم زده بود، راه اندازی کرد. حالا بعد از گذشت مدت کمی، شرکت بزرگی شده است با بیش از 36000 کارمند میلیون‌ها مشتری ثبت شده. پیر امیدیار، جوان ایرانی الاصل مقیم آمریکا، در سال 2006 با 10 میلیارد دلار ثروت که همه‌اش از راه کسب و کار الکترونیکی و رهبری بر بازارهای عصر دیجیتال حاصل شده است، سی و پنجمین میلیاردر جهان و نوزدهمین میلیاردر آمریکا به شمار می‌رفت.

دران سالهای نه چندان دور، تصور این که روزی، خلق مکانی برای خرید و فروش اجناس دست دوم یا تا حدی نو و آفرینش یک حراجی واقعی دیجیتالی، حتمی شود، آرزویی به بزرگی آرزوهای چارلز دیکنز بود! اما آرمان طلایی پیر، چند سال پس از هزاره سوم، به واقعیتی مسلم مبدل گشت اکنون آن رویای شیرین به چنان حقیقتی مبدل شده است که فقط دامنه ebay.com، میلیون‌ها دلار قیمت دارد.

آیا تاریخ بشریت این چنین زمان‌هایی برای پول درآوردن میلیون دلاری بازیگران زمان‌های مختلف خود، به خاطر می‌آورد؟ از انقلاب کشاورزی تا گذار به دوران صنعتی شدن بشر، و حتی قبل از پیدایش انقلاب ارتباطات یا موج سوم تافلر، هیچ گاه بدون دستیابی به دانش و ابزار فیزیکی و به خدمت گرفتن ده‌ها هزار کارمند، شخصی میلیاردر نشده بود.

اما اکنون از سال‌های پایانی قرن بیستم به این سو، تاریخ شاهد تولد میلیاردرهای جوانی است که نه ارتش دارند و نه سپاه! نه طلا دارند و نه نفت و ارثیه خارق العاده! آن‌ها فقط دانش دارند و بس.   در واقع، اندیشه‌های نابی که با نوآوری و پرورش خلاقانه در محیط مجازی متولد می‌شوند، تجربه‌ها و آموزه‌های ارزنده ای را به همراه دارند که حتی در دانشگاه هاروارد هم قابل آموختن نیست!  

دانشگاهMMIT، که ده‌ها برنده جایزه نوبل و هزاران پرفسور و دانشجوی نخبه از سراسر جهان را در لابراتوارها و مراکز آموزشی و صنعتی خود دراختیار دارد، در دهه‌های پایانی قرن بیستم، باعث تشکیل 4000 شرکت کارآفرین شده است که بیش از 230 میلیارد دلار درآمد داشته‌اند.

درآمدی که از طریق حمایت‌های یک دانشگاه صورت گرفته است، به اندازه در آمد کل کشورهای قاره آفریقا است. شکاف فقیر و غنی در هزاره دوم، بیش از هزاره اول افزایش یافت و اکنون در آغاز هزاره سوم، این شکاف به دلیل اتکای شدید کسب و کار به تولید دانش و به قولی اقتصاد دانش محور (knowledge base economy) افزایش خواهد یافت. مجموعه رهیافت‌هایی که تا این بخش از کتاب در مورد کسب و کار بازیگران صنعت دیجیتال جهان آموختیم، به ما خاطر نشان می‌کند که دیگر بیش‌ترین درآمد، حاصل بیش‌ترین نفر / ساعت کار فیزیکی و حضوری نیست.

امری که حتی تا دهه شصت میلادی نیز، اقتصاد جهانی بر پایه آن حاکم بود. دنیا اکنون به سمت دیجیتالی شدن کامل و گذار به پست مدرنیسم دیجیتالی هدایت می‌شود. مصرع ناب حماسه سرای بزرگ پارسی گویان، حکیم ابوالقاسم فردوسی، که می‌فرماید توانا بود هر که دانا بود، اکنون بیش از گذشته، مفسر موفقیت‌های خارق العاده بزرگان عصر دیجیتال (Digital Decade) می‌باشد.

 شکاف دیجیتالی بین انسان‌ها، علاوه بر تاثیرات منفی در گسترش ارتباطات و اطلاع رسانی در دنیای امروزی، در ایجاد فاصله طبقاتی در جوامع نیز مؤثر بوده است. اگر چه، خود صنعت دیجیتال و ارتباطات، عاملی در راستای ارتقای صلح جهانی و توسعه پایدار مبتنی بر توسعه امکانات در اقصی نقاط جهان است، اما اگر وضع به همین منوال پیش رود و کشورهای جهان سوم و در حال توسعه، به اندیشه کاهش فاصله علمی و ابزاری خود با جهان اول نباشند، ضعف در رفتارهای اقتصادی، علمی و فرهنگی جهان، کسب و کار غربی‌ها را هم با چالش رو به رو خواهد کرد.

اگر در آسیا و آفریقا، که دو سوم جمعیت و منابع انرژی جهان را در اختیار دارند، توسعه امکانات ارتباطی و اطلاعاتی مدرن در دسترس نباشد، مجموعاً یک میلیارد جمعیت اروپا و آمریکا، نمی‌تواند در انتظار بازارها و فرصت‌های بی بدیل در آسیا و آفریقا باشد.

با رشد امکانات ارتباطی و فناوری در اقصی نقاط جهان، می‌طلبد تا ضریب نفوذ فناوری‌های مدرن بیش از گذشته ارتقا یابد تا فراگیری توانمندی‌های ICT، دسترسی جهانی را برای ساکنان دهکده جهانی، به ارمغان آورد. نا گفته پیداست که سهم دانش و تولید علم در کارآفرینی و در مجموع، ثروت سازی برای خلاقان عصر دیجیتال، غیر قابل انکار است.

دانشی که در بستر توانمندی دیجیتالی هدایت و با تلفیق مدیریت، خلاقیت و هنر، شکوفا شود، آن چیزی خواهد شد که ebay، بهترین مثال برای تفسیرش است. پیر امیدیار، در بهترین زمان ممکن، نسبت به راه اندازی و خلق حراج ای بی، اقدام کرد. اکنون، ده‌ها هزار سایت خرید و فروش در اینترنت وجود دارد، اما هیچ کدام به اندازه این پایگاه گردش مالی دراختیار ندارند.

 150 میلیون کاربر، سالانه از حراجی‌های این پایگاه که از نسخه‌های خطی تا جواهرات و کفش را در معرض فروش قرار می‌دهد، خرید می‌کنند. امید یار در سال 1988، از دانشگاه Tufts، لیسانس علوم کامپیوتر دریافت کرد و در کسب و کار اینترنتی، به عنوان یک خود توان افزا (self – empowerment) در اقتصاد نامیده می‌شود. پیر یار، خانم مگ ویتمن (meg Whitman) را از 1998 به عنوان مدیرعامل شرکت ebay منصوب کرد.

خانم ویتمن، فوق لیسانس MBA از هاروارد دارد و از ایشان به عنوان یک رهبر در کسب و کار الکترونیکی غیر موازی یاد می‌کنند که با ایده‌های مؤثر و فراگیرش، زمینه‌های باروری فعالیت‌های ebay را در چند سال اخیر فراهم کرد. خانم ویتمن در سال‌های 1989 تا 1992، به عنوان قائم مقام امور بازاریابی جهانی و فروش شرکت والت دیزنی فعالیت کرده است و به دلیل عمق رفتار سازمانی اثر بخشش در دنیای کسب و کار دیجیتالی، از سوی مجله فورچون 2005، به عنوان قدرتمندترین زن جهان در اقتصاد معرفی شد.  

اکنون Devin Wenig با دستمزد سالانه 6 میلیون دلار، به عنوان مدیرعامل این شرکت فعالیت دارد. وی اکنون از مدیران خبرگزاری Reuters نیز به شمار می‌رود.