فقدان سیاستهای توسعه بینالمللی در عرصه اینترنت یکی از چالشهای بزرگ ارتباطی ایران است.
با ارائه حکم دادگاه فدرال مبنی بر عدم واگذاری یا مصادره دامنههای اینترنتی ایران (دات آیآر) حالا به نظر میرسد که موضوع استقلال نهادی چون آیکن بیش از پیش ارزشهای خود را آشکار میکند ضمن اینکه اهمیت رابطه های استراتژیک ایران و نهادهای بینالمللی را هم یادآور می‌شود.
چندی قبل گروهی از وکلای یک گروه متعلق به رژیم صهیونیستی درخواستی را به یک دادگاه فدرال ارائه دادند که بر مبنای آن دامنههای اینترنتی دارایی یک کشور محسوب شده و بر این اساس این دارایی ها باید به نفع کسانی که آنها را قربانیان حملات حزب‌الله و حماس خوانده بود مصادره شوند.
دادگاه فدرال با پذیرش این درخواست از آیکن که مهم‌ترین نهاد مقررات گذار در زمینه دامنهها و آدرسهای اینترنتی است خواست تا نظر خود را در این زمینه به دادگاه اعلام کند. آیکن که خود این روزها به شدت درگیر بحث استقلال از دولت آمریکاست در مقابل یک آزمون واقعی قرار گرفت موضوعی که دقیقا مشخص‌کننده رابطه نهادی این سازمان با دولت ایالات متحده بود.
البته آیکن خیلی سریع به این موضوع واکنش نشان داد و این درخواست را رد کرد چرا که به عقیده این سازمان دامنههای اینترنتی کشوری عملا دارایی به شمار نمیرود و نمیتوان آنها را ضبط کرد یا به دیگری انتقال داد. حالا و در انتهای این جریان دادگاه فدرال هم نظر آیکن را قبول کرد و رای را به سود ایران صادر کرد و گفت که این دامنهها قابل واگذاری نیست.
ایران دور از تعاملات بینالمللی
هر چند تقاضای غیر قانونی و غیرعقلانی مبنی بر در اختیار گرفتن دامنههای دات آی آر از ابتدا نیز شبهات فراوانی داشت و مشخص بود که نمیتوان آن را عملی کرد، اما با توجه به دور بودن ایران از تعاملات بینالمللی و به‌خصوص نهادهای اصلی مقررات گذار در عرصه اینترنت این نگرانی همچنان وجود دارد که مواردی مشابه حقوق مجازی ایران در عرصه جهانی را دچار مخاطره کند.
در دولت گذشته تاکید روی محدود کردن اینترنت و پهنای باند عملا بخش اصلی سیاستگذاری را در این بخش تشکیل میداد. موضوعی که باعث شد حضور ایران در نهادهایی چون آیکن، رایپ و ... به حداقل خود برسد.
در حالی که سایر کشورها و به‌خصوص کشورهای همسایه با حضور گسترده خود در این نهادها منافع خود را پیش میبردند سکوت و عدم حضور ایران باعث میشد که جا برای تقاضاهای قانونی از این دست بسیار باز شود.
در نمونهای دیگر کشور امارات متحده و چندین کشور دیگر عضو شورای خلیج‌فارس با ارسال نامه نگاری و لابیهای گسترده تا همین امروز هم تلاش دارند که از اجرای نام دامنه اختصاصی PersianGolf در سیستمهای جهانی جلوگیری کنند.
هر چند آیکن هنوز این شکایت را نپذیرفته، اما عملا سکوت ایران در این زمینه که ناشی از بی‌توجهی وزارت ارتباطات به سازمانهای بینالمللی است راه را برای چنین درخواستهای ضد منافع ایران باز گذاشته است.
این همه در حالی است که بحثهای بدیهی توسعه مانند استفاده از اپلیکیشنهای موبایلی، افزایش پهنای باند و رشد خدمات دیجیتالی در کشور هنوز در داخل کشور مخالفان زیادی دارد.
یک نشست بینالمللی در تهران
در یکی از معدود برنامههای بینالمللی داخل کشور حالا قرار است نشست پنج روزه منطقهای RIPE در تهران برگزار شود. نشستی که توزیعکنندههای آدرسهای اینترنتی در مناطق اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا گردهم می آیند.
RIPE NCC وظیفه اصلی توزیع آدرسهای آی پی در سه قاره را برعهده دارد و دارای بیش از یک هزارو ۶۰۰ عضو از سراسر جهان است. این نشست که حالا به میزبانی پژوهشگاه دانشهای بنیادین و مرکز ثبت دامنههای دات آی آر برگزار می‌شود، محل بررسی همکاریهای منطقهای و مشکلات اینترنت در کشورهای عضو است.
علیرضا صالح رئیس مرکز ثبت دامنههای دات آی آر میگوید: نشستهای منطقهای هر دو سال یک‌بار برگزار می‌شود و تاکنون کشورهایی چون امارات، بحرین، قطر، کویت،لبنان، عربستان سعودی، ترکیه از آسیا و کشورهایی چون انگلیس، جمهوری چک و هلند ازجمله میزبانان این نشست بودهاند.
هرچند احتمالا این نشست محل برگزاری نشستهای فنی کارشناسان خواهد بود؛ اما فرآیندهای سیاستگذاری RIPEکه یکی از مهم‌ترین نهادهای بین المللی در عرصه دامنه های اینترنتی است هم در این زمان مورد بحث قرار میگیرد.
به همین جهت میزبانی ایران در این نشست مزیتهای متعددی را نصیب کشورمان خواهد کرد.
متولیان اینترنت، کمک به توسعه؟
در ایران تعداد نهادهایی که خود را متولی اینترنت و فضای مجازی میدانند کم نیستند. بخش عمده فعالیتهای روزانه آنان هم به اثبات خود یا نفی دیگران یا واضحات توسعهای است.
حضور نهادهای مختلف نه‌تنها کمکی به پیشرفت تکنولوژی نکرده بلکه هر کدام با قدرت‌نمایی تلاش میکند خط و مرزی برای توسعه ایجاد کند که این تضادها و رقابتها باعث کندی روند پیشرفت و توسعه شده است.
یکی از مهم‌ترین موارد غفلت به‌خصوص در سالهای اخیر کمرنگ شدن حضور بینالمللی ایران در نهادهای بینالمللی بوده که عملا باعث سوءاستفاده دیگر جریان‌ها و کشورها و در مخاطره قرار گرفتن منافع مجازی ایران شده است.
موضوعاتی چون دامنه های اینترنتی، رنج های آی پی و ... نوعی از دارایی های عمومی کشورمان به حساب می آیند که مانند ذخایر نفت و معادن برای آینده ایران دیجیتالی بسیار مهم اند.
