سرعت پیشرفت اینترنت اشیا (IoT یا Internet of Things) بسیار بیش از چیزی‌ست که تصور می‌کنیم. طبق پیش‌بینی شرکت سیسکو (Cisco)، ارتباطات موبایل‌ها و سیستم‌های کامپیوتری از ۷٫۹ میلیارد در سال ۲۰۱۵ به عدد ۱۱٫۶ میلیارد در سال ۲۰۲۰ خواهد رسید.

در همین حال طبق گزارشی از سوی مرکز تحقیقاتی اقتصاد و تجارت (CEBR)، آمارها نشان می‌دهند تا سال ۲۰۲۰ رشد بزرگ‌داده‌ها (Big Data) و اینترنت اشیا در بریتانیا منجر به ایجاد ۱۸۲ هزار شغل جدید شده و به بازاری ۳۲۲ میلیارد پوندی می‌انجامد. به علاوه، موسسه‌ی گارتنر (Gartner) تنها در سال ۲۰۱۶ رشد ۵۰ درصدی را برای اینترنت اشیا (IoT) پیش‌بینی کرده است.

آیا این آمار و ارقام واقعا نشان از رشد اجتناب‌ناپذیر این مفهوم تازه دارند و اینترنت اشیا قرار است تمام محیط اطراف ما را تحت تاثیر قرار دهد؟ آیا این اندازه از اعتماد به پیشرفت IoT، ناشی از خوش‌بینی بیش‌ازحد ما نسبت به آن است؟

چرا پیش‌بینی‌ها در خصوص اینترنت اشیا خوش‌بینانه هستند؟

چرخه‌ی رشد IoT در نوسان است. نوسانی که برای تکنولوژی‌های تازه عادی است. اینترنت اشیا حول محور «ایجاد ارتباط بین ابزارها» پیشرفت می‌کند و رشد آن وابسته به محبوبیت و اقبال نسبت به آن است.

 «رابین دوک-وولی» (Robin Duke-Woolley)، رییس موسسه‌ی Beecham Research، در این زمینه می‌گوید: «در حالی‌که سرعت رشد می‌تواند بر بازار مصرف‌کننده‌ها نیز اثرگذار باشد، رشد بر اساس بازار تجاری محاسبه می‌شود.» او پیش‌بینی کرده است که تصور گسترش کاربری اینترنت اشیا بر پایه کژفهمی شکل گرفته و همه‌گیر شدن این تکنولوژی به سادگی فروش تلفن‌های هوشمند نیست.

این تکنولوژی در حال حاضر در برخی کارخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اما با این حال نباید این مساله را نادیده گرفت که پیش‌بینی‌ها در مورد اینترنت اشیا تاکنون با سرعتی مطلوب به واقعیت تبدیل شده‌اند. آقای دوک-وولی می‌گوید: «اغلب اپلیکیشن‌های ساخته‌شده برای ابزارهای ارتباطی به منظور استفاده در بازار تجارت ساخته شده‌اند، نه بازار مصرف و این نکته‌ی قابل توجهی‌ است. اما اغلب پیش‌بینی‌ها در خصوص IoT بر اساس رشد در بازار مصرف یا نگاه غیرواقع به رشد آن در بازار تجارت یا هر دوی آن‌ها انجام شده است.»

اینترنت اشیا به سرعت در حال پیشرفت است. با وجود پیش‌بینی‌هایی که در خصوص پیشرفت و تاثیر آن بر آینده‌ی تکنولوژی شده، آیا ممکن است در نهایت به نتیجه نرسد؟  

رشد ناگهانی!؟

در بازار تجاری ابزارهای ارتباطی، طی ده سال گذشته رشد ۲۰ تا ۳۰ درصدی نفوذ این ابزارها در هر سال ثبت شده؛ این در حالیست که به گفته‌ی آقای دوک-وولی، پیش‌بینی میزان رشد سالانه‌ی اینترنت اشیا، گاه تا صد‌در‌صد بوده است. اما سوالی که پیش می‌آید این است که چرا شاهد این رشد ناگهانی هستیم؟

آقای دوک-وولی به فاصله‌ی سه تا چهاربرابری پیش‌بینی‌ها در خصوص نرخ رشد ابزارهای ارتباطی در قیاس با اینترنت اشیا مشکوک و معتقد است: «سرعت پیشرفتی که تا به حال در حوزه‌ی IoT شاهدش بوده‌ایم هیجان‌انگیز است و انتظار می‌رود این رشد در درازمدت برای سال‌ها برقرار باشد.» در عین حال او اصرار دارد که بسیاری از آمارهای ارایه شده در این حوزه، متمرکز بر فاکتورهایی خاص و برنامه‌ریزی شده بوده و «اغراق‌آمیز» هستند.

پتانسیل‌های اثبات‌نشده‌ی اینترنت اشیا

بسیاری از افراد معتقدند پتانسیل‌های اینترنت اشیا، توانایی ایجاد تغییراتی بسیار بزرگ‌تر از اولین انقلاب دیجیتال را دارد. «متیو ایوانز» (Matthew Evans)،مدیر ارشد techUK در این‌باره می‌گوید: «اما نادیده گرفتن واقعیت‌هایی مانند اثبات نشدن میزان سوددهی واقعی خدمات مبتنی بر IoT، احمقانه است.»

عدم قطعیت در خصوص تاثیرگذاری و میزان بازدهی تکنولوژی‌های تازه در بسیاری اوقات وجود داشته است. اینکه با وجود بحث‌های فراوان در مورد اینترنت اشیا، تکنولوژی‌ها و خدمات مرتبط با آن تا چه حد موفق خواهند بود، به اجرا و میزان تقاضای آن بستگی دارد. به زبان ساده، پایان شک و تردیدها در خصوص موفقیت اینترنت اشیا مستلزم گذشت زمان و پذیرفته شدن آن است.

پس بحث‌های فراوان در خصوص اینترنت اشیا چه توجیهی دارد؟

برخی افراد فکر می‌کنند بحث‌های مهیجی که در خصوص اینترنت اشیا شنیده می‌شود، قابل توجیه هستند.

Peter Veash موسس و مدیر The BIO Agency

«پیتر ویش» (Peter Veash)، موسس و مدیر The BIO Agency، در این‌باره می‌گوید: «حوزه‌ی فناوری به‌درستی به پتانسیل‌های اینترنت اشیا اعتماد کرده. این آینده‌ی ماست و ما هنوز از نقطه‌ی شروع آن فاصله داریم. در حال حاضر هر هفته محصولات جدیدی مرتبط با این حوزه ارایه می‌شوند که ناممکن‌ها را بیشتر و بیشتر به واقعیت نزدیک می‌کنند؛ با این وجود کماکان نمی‌دانیم اینترنت اشیا آینده را دقیقا چگونه تغییر می‌دهد و بر جوامع چه تاثیری خواهد داشت.»

 این مساله می‌تواند مثال‌های فراوانی که هر یک فعالان عرصه‌ی تکنولوژی در خصوص آینده‌ی اینترنت اشیا به زبان می‌آورند را توضیح دهد.

در مقابل دنیای جدید شجاع باشیم

در نقطه‌ی مقابل، عده‌ای از افراد فکر می‌کنند که چیزهای زیادی هست که اینترنت اشیا باید در راستای تحقق پیش‌بینی‌ها بر آن‌ها فایق آید. «منفرد کیوب» (Manfred Kube)، مدیر ارشد شرکت امنیت دیجیتالی Gemalto در این‌باره می‌گوید: «اعتماد به IoT کلیدی برای امتحان شانس تکنولوژی [در ایجاد تغییرات] است. مردم باید به مخترعان و نوآوران این عرصه اعتماد کنند تا در مواجهه با دنیایی پر از ارتباطات و پیش‌آمدهای مرتبط با آن، شجاع باشند.»

البته او این را هم در نظر دارد که با وجود بالا بودن سطح انتظارات، باید دقت داشت که اینترنت اشیا در ایجاد تحولات باورنکردنی بر زندگی ما، تازه در اول راه است. او اضافه می‌کند: «امنیت و همه‌گیری اپلیکیشن‌های IoT زندگی را ساده‌تر، امن‌تر و حتی لذت‌بخش‌تر خواهد کرد.»

آیا برای جذب مدیران IoT زود است؟

تقاضا برای ارتباطات بیشتر به معنی ایجاد و توسعه‌ی بخش‌هایی تحت عنوان «دپارتمان اینترنت اشیا» در صنعت است و بنابراین برخی شرکت‌ها به مدیرانی برای این بخش نیاز پیدا می‌کنند. به گفته‌ی رییس موسسه‌ی Beecham Research هنوز به‌درستی مشخص نیست که یک «مدیر ارشد اینترنت اشیا» (Chief IoT Officer) چه وظایفی دارد. ضمن اینکه ممکن است بسیاری از وظایف فردی در این جایگاه شغلی، با مدیر ارشد فناوری (Chief Information Officer) مرتبط بوده یا تداخل داشته باشد.

او در ادامه می‌گوید: «با اینکه برخی شرکت‌ها اقدام به معرفی این شغل و جذب نیرو برای آن می‌کنند، به تصور ما این عنوان شغلی عمر چندانی نخواهد داشت؛ چرا که وظایف تعریف شده‌ی آن در هر پروژه قابل تقسیم بین سایرین خواهد بود.» افرادی همچون مدیر ارشد نوآوری (Chief Innovation Officer)، مدیر ارشد استراتژی (Chief Strategy Officer)، مدیر ارشد عملیاتی (Chief Operations Officer) و مدیر ارشد فناوری (Chief Information Officer) احتمالا برای به انجام رساندن بسیاری از پروژه‌های مرتبط با حوزه‌ی اینترنت اشیا کفایت می‌کنند.

اعتمادسازی بیشتر در حوزه‌ی IT

در حال حاضر عرصه‌ی تکنولوژی به‌طور همزمان مشغول کار روی فناوری‌هایی همچون بزرگ‌داده‌ها (‌Big Data)، اینترنت اشیا و محاسبات ابری (Cloud Computing) است. «بن داد» (Ben Dowd)، برنامه‌ریز تجاری شرکت O2 می‌گوید: «بهتر است بار خود را سنگین نکنیم. به این دلیل که بسیاری از تجارت‌ها -خصوصا تجارت‌های کوچک- به کمک ما نیاز دارند و باید بتوانیم همه‌ی آن‌ها را در ایجاد ارتباطات همراه کنیم.»

Ben Dowd مدیر تجاری O2

تحقیقات O2 نشان داده کمتر از نصف کسب‌و‌کارهای بریتانیا به‌نحوی استراتژی‌هایی برای ورود به عرصه‌ی دیجیتال دارند و شرکت‌های کوچک در قیاس با شرکت‌های بزرگ و متوسط امید کمتری برای حضور در این عرصه دارند.

او ادامه می‌دهد: «چنانچه ما موفق نشویم اعتماد شرکت‌های کوچک و مقامات محلی را در این حوزه جلب کنیم، نمی‌توانیم انتظاری از سوددهی بسترهای مبتنی بر اینترنت اشیا داشته باشیم.»

دست‌کم گرفتن پدیده‌ی اینترنت اشیا

مسخره کردن مواردی مانند اینترنت اشیا و سایر مفاهیم عرصه‌ی تکنولوژی کار ساده‌ای ا‌ست. به گفته‌ی مدیر ارشدtechUK ، به‌طبع امروز مردم نشانه‌هایی از تاثیر تکنولوژی را در قلب اکوسیستم اینترنت اشیا درک می‌کنند و با تماشای چیزهایی همچون پارک خودکار خودروها، می‌توانند بهتر و ساده‌تر به مفهوم این عبارت فکر کرده و آن را بفهمند. اما نباید این نکته را از یاد ببریم که تازه در کوهپایه‌های کوهستانی هستیم که هنوز از دامنه و قله‌اش خبر نداریم. ما نمی‌دانیم IoT چگونه و تا چه حد، دنیای‌مان را تغییر خواهد داد و چگونه روی مباحثی مثل انرژی، حمل‌ونقل، سلامت و غیره تاثیرگذار خواهد بود. همچنین ما نمی‌دانیم که در چنان شرایطی محیط اطراف ما و شهرهای آینده به چه شکل پیشرفت خواهند کرد.

تاثیر نهایی اینترنت اشیا هنوز برای ما نامعلوم است

او فکر می‌کند که ارزش واقعی در داده‌های دستگاه‌های IoT، جمع‌آوری و آمارگیری از آن‌ها و نهایتا شناسایی بیشتر و بهتر رفتارها قرار دارد و اضافه می‌کند: «مهم این است که به اینترنت اشیا به عنوان یک‌ پدیده‌ی مجزا فکر نکنیم.»

از طرفی رییس موسسه‌ی Beecham Research نیز موافق است که حتی اگر در مورد IoT در این مرحله زیاده‌گویی شده باشد، باید پذیرفت که اینترنت اشیا همین حالا در مسیر تحقق است. او می‌گوید: «در حالیکه شرکت‌ها باید در خصوص پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه محتاط عمل کنند، این مساله بسیار مهم است که فرصت‌هایی را که به واسطه‌ی ظهور اینترنت اشیا و امکان قیاس شرایط در بازار خودشان به وجود می‌آید، در نظر گرفته و از آن بهره‌مند شوند.»

شاید اثرات اینترنت اشیا تا به امروز، بسیار کندتر از سایر پدیده‌های تکنولوژیک ظاهر شده باشد؛ اما یک چیز واضح است: IoT آمده که بماند.