بسیاری از عکاس ها از فوکوس خودکار (AF) یا اتوفوکوس دوربین استفاده می کنند، چراکه در بسیاری از شرایط بسیار مفید و کارساز است. اما بهتر است کمی با آن آشنایی بیشتری داشته باشید تا بتوانید در مواقعی که دقیقاً آنطور که می خواهید عمل نمی کند چاره ای بیاندیشید یا حداقل بدانید مشکل از کجاست. در این مطلب لنزک قصد داریم ۶ نکته که ممکن است راجع به فوکوس خودکار دوربین ندانید را به شما بگوییم.

فوکوس خودکار فکر می کند سوژه نزدیک به مرکز کادر است و ممکن است برای فوکوس چهره افراد را اولویت قرار دهد.

بسیاری از عکاس های مبتدی انتخاب نقطه فوکوس خودکار را به دوربین می سپارند و در بسیاری از موارد این کار عکسی واضح و شارپ را به همراه خواهد داشت.

این در حالی است که دوربین معمولاً فرض می کند که سوژه مورد نظر شما نزدیک به مرکز کادر قرار دارد و معمولاً نزدیک ترین جسم به دوربین را برای فوکوس انتخاب می کند. اما اگر سوژه ای که شما می خواهید رو آن فوکوس کنید در چنین نقطه ای واقع نشده باشد، ممکن است دوربین روی نقطه اشتباهی از صحنه فوکوس کند.

خوشبختانه اکثر دوربین ها به شما اجازه می دهند که نقطه فوکوس خودکار را خودتان انتخاب کنید، فقط کافی است مد مناسبی را انتخاب کنید، این مد در دوربین های مختلف با سازنده های مختلف اسم های متفاوتی دارد چه در حالت Single Point (تک نقطه ای) و چه Multiple Points (چند نقطه ای).

در دفترچه راهنمای دوربین شما گفته شده که شما برای فعال کردن این سیستم (انتخاب دستی نقاط فوکوس خودکار) باید چه گزینه ای را انتخاب کنید. زمانی که این حالت را فعال کردید، معمولاً باید دکمه ای را فشار دهید تا به حالت انتخاب نقطه فوکوس خودکار وارد شوید و سپس با استفاده از دکمه های جهت دار نقطه مورد نظر خود را انتخاب کنید. البته در بعضی دوربین ها بدون فشار دادن دکمه ای برای فعال کردن این حالت و تنها با فشردن دکمه های جهت دار می توانید نقطه مورد نظر خود را برای فوکوس خودکار انتخاب کنید.

معمولاً در دوربین هایی که صفحه لمسی دارند می توانید با لمس کردن LCD نقطه مورد نظر خود را برای فوکوس خودکار انتخاب کنید.

همچنین در بعضی دوربین ها که حالت Face Detection AF (فوکوس خودکار تشخیص چهره) دارند، دوربین در صورت تشخیص چهره ای در تصویر نقطه فوکوس انتخاب شما را نادیده خواهد گرفت. در این موقعیت اگر سوژه اصلی شما در تصویر چهره شخص نیست (می خواهید روی قسمتی دیگر فوکوس کنید)، باید حالت Face Detection را غیر فعال کنید تا بتوانید روی محل دلخواه خود فوکوس را انجام دهید.

همیشه سریع تر بودن دلیل بر بهتر بودن نیست

ما عادت داریم فوکوس سریع را دلیل بر بهتر بودن بدانیم، اما همیشه اینطور نیست و به همین دلیل است که بعضی دوربین های گران قیمت مانند Canon 7D Mark II و Canon 5D Mark III به شما این امکان را می دهند تا سرعت تغییر فوکوس با توجه به تغییر فاصله سوژه را تنظیم کنید.

برای مثال فرض کنید می خواهید از یک شناگر در حال شنای پروانه رو به رویتان عکاسی کنید. اگر دوربین خیلی سریع بخواهد تغییر فوکوس دهد، ابتدا بر روی سر شناگر فوکوس می کند و به محض اینکه سر شناگر وارد آب شود فوکوس دوربین به انتهای استخر تغییر خواهد کرد.

در این حالت زمانی که شناگر سر خود را از آب بیرون می آورد دوباره دوربین باید تلاش کند تا روی آن فوکوس کند، که این امر باعث از دست رفتن زمان و یا لحظه ای برای عکاسی می شود.

اگر زمان فوکوس دوربین بر روی حالتی آهسته تر تنظیم شده باشد دوربین با این تغییر ناگهانی بسیار زیاد در فاصله سوژه (هنگامی که زیر آب می رود)، فوکوس خود را تغییر نمی دهد و با بالا آمدن سر شناگر از آب تغییر فاصله بسیار کمی را باید در تغییر فوکوس اعمال کند.

به همین شکل تغییر فوکوس آهسته زمانی که اجسامی میان شما و سوژه قرار می گیرند می تواند مفید واقع شود. برای مثال وقتی که دوربین را داخل یک ورزشگاه می چرخانید و می خواهید از بازیکنان عکس بگیرید ممکن است تماشاچیان و عوامل دیگری به صورت مداوم و برای لحظه ای جلوی دوربین شما قرار بگیرند که با توجه به انتخاب تغییر فوکوس آهسته تغییری در فوکوس خودکار شما اتفاق نخواهد افتاد.

دوربین های SLR گران قیمت شرکت های Canon و Nikon سیستم فوکوس خودکار پیچیده ای دارند که می توان آنها را با توجه به سوژه و عکاس تنظیم کرد. استفاده از این قابلیت نیازمند درک بالا از عملکرد سوژه و دوربین شما است.

دیافراگم قابل استفاده

شرکت های سازنده اغلب به دیافراگمی که سیستم فوکوس خودکار می تواند در آن کار کند، اشاره می کنند. برای مثال سیستم فوکوس خودکار بعضی از دوربین های جدید می تواند روی دیافراگم f/8 کار کند.

این مورد ماکسیمم دیافراگم لنز (lens maximum aperture) نامیده می شود، نه دیافراگم عکاسی (shooting aperture)، این گاهی عکاسان تازه کار را گیج می کند.

دوربین های مدرن با باز ترین حالت دیافراگم، فوکوس خودکار را انجام می دهند، تنها زمانی که فوکوس انجام شد و دقیقاً قبل از نوردهی، دیافراگم به مقداری که تنظیم کرده اید تغییر اندازه می دهد.

بنابراین شما می توانید با دوربینی که سیستم فوکوس خودکارش در دیافراگم f/8، f/5.6 یا دیافراگمی باز تر کار می کند، با دیافراگم F/16 عکاسی کنید.

نکته مهم (در مورد مبدل تله)

استفاده از مبدل تله (teleconverter) با لنز فاصله کانونی را افزایش می دهد، اما به هزینه شارپنش و سرعت لنز. مثلا زمانی که مبدل تله Nikon TC-20EII را با لنز AF-S Nikkor 300mm f/2.8 استفاده نمایید، به هزینه کاهش دو پله ای نور، زاویه دیدی چون لنز ۶۰۰mm f/5.6 به شما خواهد داد.

همانطور که در بالا اشاره شد، برخی از بدنه های دوربین جدید، فوکوس خودکار در f/8 را ارائه می دهند، به این معنی که یک لنز f/4 با مبدل تله ۲X متصل به آن (کاهنده ۲ پله نور)، همچنان قادر خواهد بود فوکوس خودکار (autofocusing) را انجام دهد.

پس اگر قصد خرید مبدل تله برای لنز خود داشتید، سیستم فوکوس خودکار دوربین را فراموش نکنید.

نقاط فوکوس خودکار خطی و صلیبی

سیستم های فوکوس خودکار تشخیص فازی (phase detection) در دوربین های SLR معمولاً دارای ۲ مدل نقطه فوکوس خودکار خطی (Linear) و صلیبی (Cross type) هستند. مدل استاندارد نقطه فوکوس حالت خطی است که تنها می تواند تضاد نوری (اختلاف کنتراست) روی یک خط از یک صفحه را تشخیص دهد. اما نقطه های فوکوس خودکار با سیستم صلیبی (تقاطعی یا ضربدری) می توانند تضاد نوری را در دو صفحه عمودی و افقی تشخیص دهند) که این امر باعث حساسیت بیشتر آنها نسبت به نقاط فوکوس خودکار با سیستم خطی می شود. بعضی دوربین ها تنها یک نقطه فوکوس با سیستم صلیبی دارند که آن نقطه در مرکز کادر واقع شده است، اما سایر دوربین ها چندین نقطه فوکوس خودکار با سیستم صلیبی دارند که بهتر است با مراجعه به دفترچه راهنمای دوربین از وجود و موقعیت این نقاط مطلع شوید که این نقاط در بعضی شرایط می توانند عملکرد بهتری داشته باشند.

بعضی دوربین های پیشرفته برای افزایش حساسیت نقطه فوکوس خودکار (AF) وسط کادر را به صورت جفت (Double Cross Type) دارند، اما این سیستم زمانی کار می کند که از لنز های سریع با ماکسیمم دیافراگم حداقل f/2.8 استفاده کنید.

وابستگی مٌد نورسنجی به نقطه فوکوس خودکار

حتی در مٌد های نورسنجی چند قسمتی مانند Matrix و Evaluative، خیلی از دوربین ها نقطه فوکوس خودکار را به سیستم نورسنجی (metering) مرتبط می کنند.

بدین معنی که روشنایی سوژه ای که زیر نقطه فوکوس خودکار قرار دارد می تواند بر روی روشنایی عکس تأثیر بگذارد. اگر سوژه زیر نقطه فوکوس خودکار به اندازه قابل توجه ای روشن تر و یا تاریک تر از سایر قسمت های کادر بود، بهتر است نوردهی عکس را به صورت دستی انجام دهید تا نوردهی متعادلی در عکس داشته باشید.

سیستم فوکوس خودکار با تشخیص کنتراست نیاز به سیگنالی تمیز دارد

سیستم فوکوس خودکار تشخیص فازی (phase detection) سریع است، اما نمی توانید آن را همزمان با نمای زنده یا live view استفاده نمایید. سیستم اتوفوکوس تشخیص کنتراست آهسته تر است، اما به شما اجازه استفاده از نمای زنده را می دهد.

به دلیل اینکه دوربین های کامپکت (Compact) از اطلاعات سنسور تصویر برای فوکوس کردن استفاده می کنند، قدرت این سیگنال نسبت به سیگنال نویز برای سیستم فوکوس خودکار اهمیت دارد.

پیشرفتی که در کنترل قدرت کنترل نویز عکس در چند سال اخیر شاهد آن بوده ایم، نقش قابل توجه ای در پیشرفت سیستم فوکوس خودکار دوربین های Compact داشته است.