اگرچه خواب در ظاهر وضو را باطل می‌کند و دیگر نمی‌توان با آن نماز خواند و ...، اما آثار معنوی باطنی آن همچنان ادامه خواهد یافت؛ زیرا خواب از ضروریات طبیعت انسان است و هر آنچه انسان در زمان هوشیاری و قدرت بدان اقدام می‌کند، هنگام ناهشیاری و ناتوانی نیز پاداش آن لحاظ خواهد شد؛ از این‌رو است که در مورد شخص روزه‌دار در ماه رمضان می‌فرماید: «... نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَة»؛ خواب روزه‌دار عبادت است، در حالی روزه‌دار هنگام خواب کاری در ارتباط با روزه انجام نمی‌دهد، اما از آن‌جا که شخص روزه‌دار در حال بیداری به عبادت مشغول است و دستورات الهی را اطاعت می‌کند، آن حالت در زمان خواب نیز برایش محاسبه می‌شود.

یا بیماری که نمی‌تواند عباداتی را که در دوران سلامت بدن انجام می‌داد به جا آورد، خداوند پاداش زمان صحت را برای او لحاظ می‌کند: «عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام): عَنِ النَّبِیِّ(ص) فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِذَا مَرِضَ الْمُوْمِنُ، وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ مَلَکاً یَکْتُبُ لَهُ فِی سُقْمِهِ مَا کَانَ یَعْمَلُ مِنَ الْخَیْرِ فِی صِحَّتِهِ حَتَّى یَرْفَعَهُ اللَّهُ وَ یَقْبِضَه»؛‏ امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید: انسان با ایمان، وقتی به بیماری دچار می‌شود، خداوند فرشته‌ای را بر او می‌گمارد تا هرآنچه را که در حال صحت و سلامتی انجام می‌داد، در حال بیماری نیز برایش محاسبه کند تا هنگامی که از دنیا برود.

یا در روایت دیگر از امام کاظم (علیه السلام) آمده است: «إِذَا مَرِضَ الْمُوْمِنُ أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ... إِلَى صَاحِبِ الْیَمِینِ أَنِ اکْتُبْ لِعَبْدِی مَا کُنْتَ تَکْتُبُهُ فِی صِحَّتِهِ مِنَ الْحَسَنَاتِ»؛ مومن وقتی بیمار می‌شود خداوند به فرشته سمت راستش دستور می‌دهد، همان‌طور که در زمان سلامت برایش حسنات را می‌نوشتی در زمان بیماری او نیز همان خوبی‌ها را برایش محاسبه کن.

بنابر این، چون با وضو بودن ملازم طهارت روحی و معنوی است، انسان مومن قبل از خواب این طهارت را همراه دارد و با این طهارت روحی به بستر می‌رود و حتی اگر وضویش در ظاهر، باطل شود اما پاداش باوضو بودن برای او همچنان نگاشته خواهد شد.

چنانچه از نوک پا و یا ابتدای هر کدام از انگشتان مسح کشیده باشد، صحیح است و اگر در این باره شک دارد، نباید به شک خود توجه کند، ولی اگر می‌داند که مسح را (به جهت ندانستن حکم یا موضوع) از نوک پا نکشیده، نمازهایی که یقین دارد با چنین وضویی خوانده را باید قضا نماید.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

اگر از نوک پا مسح کرده باشد، کفایت مى‌کند، هر چند توجه نداشته باشد و نباید به شک‌هاى خود اعتنا نماید.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

در صورتی که از ابتدای انگشت مسح نموده است کفایت می‌کند.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):

چنانچه مسح را به صورت صحیح نکشیده باشد باید نمازهایش را اعاده کند.

جواب: برای شش چیز وضو گرفتن واجب است:

1. برای نمازهای واجب غیر از نماز میت.

2. برای سجده و تشهد فراموش شده.

3. برای طواف واجب خانه‌ی كعبه.

4. اگر نذر یا عهد كرده یا قسم خورده باشد كه وضو بگیرد.

5. اگر نذر كرده باشد كه جائی از بدن را به خط قرآن برساند.

6. برای آب كشیدن قرآنی كه نجس شده و... (توضیح المسائل دوازده مرجع, م316)

جواب: هفت چیز است كه وضو را باطل می‌كند:

1. بول

2. غائط

3. باد معده و روده كه از مخرج غائط خارج شود.

4. خوابی كه به واسطه‌ی آن چشم نبیند و گوش نشنود.

5. چیزهایی كه عقل را از بین می‌برد مثل دیوانگی و مستی و بیهوشی.

6. استحاضه زنان

7. كاری كه برای آن باید غسل كرد. (توضیح المسائل دوازده مرجع, م323)

چند استفتاء از آیة الله خامنه ای دام ظله:

جواب: در فرض مرقوم وضو اشكالى ندارد بلى اگر مسح سر یا پا با رطوبت شیر آب یا جاى دیگر باشد، وضو صحیح نیست.

جواب: اگر پس از خشک کردن موضع مسح باشد و به حدّ وسواس هم نرسد اشکال ندارد.

جواب: در صورت كاشت ناخن، براى وضو و غسل باید مانع ـ ولو با صرف هزینه ممكن ـ برطرف گردد و چنانچه می‌داند امكان برطرف‌کردن آن نیست و یا رفع آن با مشقّت غیر قابل تحمّل همراه بوده و یا ضرر قابل توجهى دارد، در وقت نماز باید وضو یا غسل را انجام دهد سپس مبادرت به این كار كند و وضو و غسل‌هاى بعدى را باید به ‌صورت جبیره انجام دهد(یعنى با دست مرطوب مانع را مسح نماید)؛ اما در صورتى که امکان برطرف کردن آن ـ ولو در روز‌های بعد ـ باشد و برطرف نكند، وضو و غسل جبیره باطل خواهد بود.