عبادت و راز و نیاز با تنها معبود جهان هستی، آن هم در دل تاریك شب، برای «اهل دل» لذّتی فوق العاده و غیر قابل وصف دارد.
آنان كه توفیق شب زنده داری نصیبشان می‌شود و قطره‌ای از محبت پروردگار بر مشام جانشان رسیده است، تمام دنیا و آنچه در آن است، در نظرشان كوچك و حقیر است.
سیّد السّاجدین امام زین العابدین(علیه السلام) در مناجات با حضرت حق، عرضه می‌دارد:
«ای معبود من! كیست كه شیرینی محبّتت را چشیده باشد و آنگاه از تو رویگردان گشته و دیگری را به جای تو مقصد و محبوب خود قرار دهد؟!
در ظلمت شب سیر سماوات خوش است در خلوت شب بزم مناجات خوش است
اندر دل شب ز دل برآوردن آه در بارگه قاضی حاجات خوش است
گاهی اوقات انسان دوست دارد برای تهجد و خواندن نماز شب در سحرگاه بلند شود ولکن موفق به این کار نمی گردد، باید بدانیم عواملی در این امر دخیل اند.
1- ارتکاب گناه و معصیت:
نافرمانی از دستورات حق‌تعالی و ارتکاب گناه با محروم ماندن از عبادت و شب زنده داری ارتباط تنگاتنگی دارد.
انسانی که در طول روز مراقب چشم، گوش، و زبانش و... نباشد، قطعا نمی‌تواند از برکات سحر و نماز شب بهره مند شود. در روایتی از امام صادق علیه‌السلام آمده است:
«انَّ الرجلَ یُذنبُ فَیُحرَمُ صلاةَ اللَّیلِ وَ انَّ العَمَلَ السَّیّی اَسرَعُ فی صَاحِبهِ مِنَ السِّکّینِ فِی اللَّحْمِ شخص گناه می‌کند، در نتیجه از نماز شب محروم می‌شود. همانا اثر گناه در گناهکار از اثر کارد در گوشت سریع‌تر است.»
در روایت دیگر آمده است:
که شخصی نزد امیرمۆمنان(علیه السلام) آمد و عرض کرد: «من از نماز شب محروم می‌شوم و توفیق آن را پیدا نمی‌کنم». امام (علیه السلام) فرمود: «قَدْ قَیَّدَتْکَ ذُنُوبُکَ گناهانت تو را از نماز شب محروم کرده است».
امام صادق علیه السلام فرمودند: «گناه، انسان را از عبادت و تهجد محروم می‌سازد و لذت مناجات با خدا را از او سلب می‌کند»
امام خمینی(ره) می‌فرماید: «ممکن است انسان را یک نظر به نامحرمان یا یک لغزش کوچک لسانی مدت‌ها از سرایر و حقایق توحیدی باز دارد، و از حصول جَلَوات محبوب و خَلَوات مطلوب - كه قرّة العین اهل معرفت است - باز دارد. پس وقوف در هر یك از مراحل و مراتب، و بى اعتنائى و قلّت مبالات به هر یك از نشَئات، موجب حرمان از سعادت مطلقه است و از دام هاى ابلیس است.
2- پر خوری
کسی که شب معده خود را به واسطه خوردن غذاهای متنوع سنگین نموده است، طبیعی است که در سحرگاه بلند نشود.
از لقمان حکیم نقل شده است که به پسر خود گفت: «یَا بُنیَّ اِذا اِمْتَلَأتِ المَعْدَةُ نَامَتِ الْفِکْرَةُ وَخَرَستِ الحِکْمَةُ وَقَعَدتِ الأَعْضاءُ عَنِ الْعِباَدةِ پسرم هرگاه معده انسان پُر شود، فکر و اندیشه او به خواب می‌رود و زبان از بیان حکمت باز می‌ماند و بدن از عبادت ناتوان می‌شود.»
و به تعبیر علامه حسن زاده آملی (حفظه الله تعالی): «اسیر بطن اهل باطن نخواهد شد.»
و عواملی دیگر چون ضعف اراده، دیر خوابیدن، و... در این زمینه دخیل هستند.
