طبقه‌بندی علمی

فرمانرو: جانوران

شاخه: طنابداران

رده: پرندگان

راسته: طوطی‌سانان

خانواده: طوطی‌ها

زیرخانواده: Psittacinae

تبار: Platycercini

سرده: Melopsittacus

گونه: M. undulatus

نام علمی : Melopsittacus undulatus

مرغ عشق پرنده ایست اهلی از نژاد طوطی. وطن اصلی این پرنده همچون بسیاری از طوطی سانان دیگر، سرزمین استرالیا است.

مرغ عشق برای اولین بار در اواخر سال ۱۷۰۰ میلادی به صورت گله های وحشی در استرالیا مشاهده شد که تعداد افراد این گله ها به هزاران قطعه می رسید. نام انگلیسی مرغ عشق «باجریگار» از کلمه بومی Betcherrygah گرفته شده است که این لغت در زبان بومیان استرالیا به معنی «غذای خوب» می باشد و شاید علت این تسمیه بدان جهت بوده است که وجود این پرنده در منطقه ای دلیل وفور نعمت و غذای فراوان در آن منطقه بوده است، زیرا که این پرنده در شرایط مناسب غذایی به شدت زاد و ولد نموده و گله های بزرگی به وجود می آورد.

این پرنده برای اولین بار در سال ۱۸۰۵ توسط «جورج شاو» مدیر جانور شناسی موزه طبیعی بریتانیا شناسایی شد و در سال ۱۸۳۲ طبیعی دان « موزه لینه» که «یوهان واگلر» نام داشت توضیحاتی در باره مرغ عشق منتشر کرد.

در سال ۱۸۴۰میلادی، زیست شناسی به نام «جان گولد» این پرنده را از استرالیا خارج کرد و به انگلستان برد. موج تقاضا برای این پرنده موجب شد تا کشتی‌های زیادی دست به کار انتقال این پرندگان به اروپا، مخصوصاً انگلستان، هلند و بلژیک بزنند. کشتی‌ها مرغ عشق‌ها را در دسته‌های چند ده هزارتایی حمل می‌کردند. در طول سفر چند هفته‌ای، فقط تعداد اندکی از آنان سالم به اروپا می‌رسیدند.

به زودی این پرنده اهلی شد و از طریق انگلستان به تمام دنیا منتقل شد.

در سال ۱۸۴۶ برای اولین بار وارد کشور فرانسه شد و هشت سال بعد یعنی در سال ۱۸۵۴ طبیعی دان فرانسوی «جان دلون» مقاله ای در خصوص تکثیر، تغذیه و نگهداری مرغ عشق منتشر کرد. در سال ۱۸۵۹ نویسنده آلمانی «کارل بوله» در نشریه پرنده شناسی آلمان مقاله مفصلی در باره مرغ عشق منتشر کرد. از نوشته های «بوله» چنین بر می آید که مرغ عشق در آن زمان در تمامی شهرهای بزرگ آلمان به عنوان حیوان خانگی رایج بوده است و بنا به گفته او مرغ عشق برای اولین بار در سال ۱۸۵۵ درشهر برلین آلمان توسط «گرفین شورین» تکثیر یافت. مرغ عشق از سال ۱۸۶۰ به بعد در تمامی باغ وحش های آلمان وجود داشته و با موفقیت تکثیر و پرورش یافته است.

طی ۵۰ سال، واحد های عظیم تجاری به وجود آمدند که هزاران قطعه از این پرنده کوچک را برای دوستداران پرندگان زینتی تکثیر می کردند. در اواخر قرن نوزدهم واردات مرغ عشق به ارقام غیر قابل تصوری رسید. بنابر نوشته های «دبراسای» تنها در سال ۱۸۹۴ واردات پرندگان زنده به بنادر فرانسه بالغ بر یک میلیون و دویست هزار قطعه بوده که در آن، واردات مستقیم به انگلستان و آلمان منعکس نشده است.

مرغ عشق آبی

مرغ عشق اهلی، اندکی از همنوعان وحشی خود بزرگ‌تر است. طول بدن این پرنده بین ۱۶ تا ۲۰ سانتیمتر می‌باشد. عمر انواع وحشی آن ۱۰ تا ۱۴ سال و عمر نوع اهلی آن اغلب کمتر از ۵ سال است. البته در میان مرغ عشقهای اهلی گاه عمر ۱۱ ساله نیز مشاهده شده‌است.

رنگ طبیعی این حیوان سبز چمنی می‌باشد انتهای پشت ٬سینه و شکم سبز می‌باشد.پشت سر ٬بالای شانه و روی بالها زرد همراه با خطهای سیاهی به صورت موجی می‌باشد.دو پر بزرگ از میان دمش بیرون آمده که آبی تیره‌اند.

پرهای دم سبز بوده و دارای نوار زردی می‌باشد.صورت مرغ عشق تا گلو زرد روشن است و در انتهای صورتش لکه‌های بنفشی که ریش نامیده می‌شود وجود دارد.پلکها بسیار نازک هستند و از سمت پاین به بالا جمع می‌شوند.نوکش مانند طوطی سانان است و نوک پایینی کوچکتر از بالایی می‌باشد.

تعیین جنسیت نر وماده

برای فهمیدن جنس نر و ماده این حیوان بهترین گزینه توجه به پوستی که در بالای منقار قرار دارد و سوراخهای بینی در آن هستند٬می‌باشد.

در نوع نر رنگ این پوست آبی تیره‌است اما در نوع ماده آبی روشن ٬قهوه‌ای یا متمایل به قهوه‌ای است.رنگ آبی این پوست در نوع نر همواره مشخص است هرچند در نرها مریض این رنگ مات می‌شود و در نرهای مسن قهوه‌ای شده و ترکهایی در آن دیده می‌شود.

اما رنگ این پوست در ماده‌ها متغیر است در موقع تخم گذاری و در جوانی صاف و روشن تر است و پس از این مدت تیره تر و چروک دار می‌گردد.

رفتار شناسی مرغ عشق

مرغ عشق پرنده ای هوشمند و اجتماعی است و از بازی کردن لذت می برد. مرغ عشق ماده علاقه زیادی به جویدن اجسامی مانند چوب دارد که این تمایل در نرها کمتر است. مرغ عشق علاقه زیادی به همبازی شدن با آدمی دارد و قادر به تقلید محدود صدا و سوت زدن است. مرغ‌ عشق‌ خیلی‌ زود اهلی‌ شده‌ و به‌ خانه‌ خو می‌گیرد.

می‌توان‌ به‌ آن‌ یاد داد که‌ روی‌ انگشت‌ بنشیند. حضورسگ‌ و گربه‌ موجب‌ ناراحتی‌ پرنده‌ می‌شود حتی‌ اگر به‌ آن‌ دسترسی‌ نداشته‌ باشند. پرنده‌ جدید را باید به تدریج‌ وارد کرد لذا اگر تصمیم گرفتید تا برای مرغ عشق خود جفت تهیه کنید، بهتر است‌ که پرنده جدید را ابتدا در قفس های‌ مجزا ولی‌ کنار هم نگه دارید تا به‌ هم‌ عادت‌ کنند.

تولید مثل

شروع تخم گذاری مرغ عشق در آغاز فصل بارندگی می‌باشد.این پرنده خود می‌تواند ماهها با آب کم زندگی کند اما علت اینکه تمایل شدیدی برای تخم گذاری در فصل بارندگی دارد این است که برای پرورش جوجه‌های خود نیاز به آب دارد.

این پرنده لانه سازی نمی‌کند بلکه از سوراخهای موجود بر روی درختان اکالیپتوس استفاده می‌کند.و برای پر کرد کف لانه از پوسته خود درخت استفاده می‌کنند.حتی در صورتی که درختان زیادی در ناحیه موجود باشد تمام جفتهای یک گروه(گروهها معمولا ۱۰ تا ۵۰ تایی هستند) روی یک درخت تخم گذاری می‌کنند.

پرنده ماده ۴ تا ۶ تخم می‌گذارد و به مدت ۱۸ تا ۲۱ روز بروی آنها می‌خوابد و در این مدت مرغ نر در حوالی لانه می‌ماند و نقش نگهبان را بر عهده دارد و از دهانه لانه ماده را تغذیه می‌کند.مرغ نر تا بزرگ شدن جوجه‌ها حق ندارد به لانه وارد شود و ماده این اجازه را به وی نمی‌دهد.

قدرت هضم غذا در مرغ عشق بسیار سریع بوده و معمولا هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه فضله میگذارند.مرغ عشق ماده به علت به خطر نیفتادن سلامتی جوجه‌ها در لانه فضله نمی‌کند و برای این کار از لانه خارج می‌شود البته تعداد ترک لانه باید کم باشد تا خطری متوجه جوجه‌ها نشود.

چون نمی‌شود هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه ماده برای فضله گذاری از لانه خارج شود ٬ قبل از اولین تخم گذاری مرغ عشق ماده فواصل بین تعداد دفعات فضله گذاری خود را افزایش می‌دهد و در هر ۲ تا ۳ ساعت مبادرت به انجام این کار می‌کند اما به میزان بیشتری فضله می‌گذارد به این ترتیب به فضله گذاری در مدت طولانی عادت می‌کند.در هنگام تخم گذاری در برخی موارد ماده پرهایش می‌ریزد و احتمالا این کار برای ایجاد محیطی گرم برای تخمها و جوجه‌ها می‌باشد.

بعد از تولد جوجه‌ها ماده آنها را به وسیله خوراک نرم معده اش تغذیه می‌کند و بعد از چند روز بچه‌های بزرگتر از غذای نیمه هضم شده لوله مری و کوچکترها هنوز از طریق معده تغذیه می‌شوند.به منظور جدا سازی تغذیه کودکان ابتدا بچه‌های بزرگر از طریق لوله مری تغذیه می‌شوند و سپس جوجه‌های کوچکتر از طریق معده تغذیه می‌گردند.بعد از به دنیا آمدن جوجه ا ماده کمتر از قبل مبادرت به خروج از لانه می‌کند و تنها مواقع ضروری برای دفع فضله ٬ تغذیه یا تمیز کردن خود خارج می‌شود.

ماده همیشه از طریق نر تغذیه می‌شود که این تغذیه شامل دانه‌های هضم شده آماده نیز می‌شود چون اگر قرار باشد ماده غذا را هضم کند وقت بیشتری می‌برد و شرایط محیط برای تامین غذا نیز نا معلوم است پس باید در وقت صرفه جویی کرد و نوزادان را هر چه زودتر پرورش داد.

دو تا سه هفته مرغ عشق ماده از نوزادان در زیر بال و پر خود مراقبت می‌کند تا اینکه پرهای آنها در می‌آید.بعد از حدود چهار هفته مرغ عشقهای جوان می‌توانند از لانه بیرون بیایند و پرواز کنند.آنه قادر به داشتن زندگی مستقل هستند اما پدر تا یک یا دو هفته از آنها مراقبت کرده و گه گاه تغذیه شان می‌نماید.در حین این مدت مرغ عشق ماده نیز اگر شرایط برای تخم گذاری سری دوم مناسب باشد مقدمات را آماده می‌کند.در سه ماه اول مرغ عشق هنوز پرهای اولیه را دار هست و تفاوت چندانی از نظر ظاهر با مرغ عشقهای بالغ ندارد.

تنها رنگشان مات تر از مرغ عشقهای بالغ است.رنگ پوست بینی روشن است و به سختی می‌توان آنها را تعین جنسیت کرد.مهمترین نشانهٔ مرغ عشقهای جوان رنگ چشمان آنهاست که فقط سیاهی آن معلوم است.بعد از ۳ ماه پرهای مرغ عشق می‌ریزد و از این موقع به بعد مرغ عشق کاملا مانند بقیه مرغ عشق‌های بالغ می‌شود و آماده تولید مثل می‌شود.

تغذیه

ارزن مهمترین خوراک مرغ عشق‌ها محسوب می‌شود و تنها در فصول معینی از سال در زیستگاه این پرنده‌ها در استرالیا می‌روید و این پرندگان باقی سال را از تخم خشک سایر گیاهان تغذیه می‌کنند.اما در اسارت باید علاوه بر ارزن رژیم غذایی به صورت ذیل را برای ایشان مهیا کرد:

* سبزی‌های تازه مثل تره که مملو از ویتامین آ می‌باشد ٬ کاهو ٬ اسفناج ٬ هویج ٬چغندر و برگهای این گیاهان را به آنها داد.

* میوه‌های تازه را حتما باید شسته و به آنها داد؛ میوه‌هایی از قبیل:سیب قطعه شده ٬گلابی قطعه شده٬هویج که می‌شود آن را به صورت رنده شده نیز به حیوان داد٬ به توت فرنگی نیز علاقه زیادی دارند و همچنین انگور دو نیم شده را نیز بسیار دوست می‌دارند.

* مواد خوراکی مانند نان خیس شده.

* دانه‌های پخته شده مثل عدس ٬ باقالا و لوبیا.

* بادام خیس شده و خام.

مرغ عشقهایی که به نوعی رژیم غذایی خاص عادت بکنند به راحتی آن رژیم را ترک نمی‌کنند پس باید از خردسالی آنها را به رژیم غذایی خوبی عادت داد.

بیماری‌ها

در ذیل به برخی از مشکلات شایع در مرغ عشق‌ها و دلایل و علائم و مداوای آنها اشاره شده‌است:

* اسهال

o علائم: دفوع آبکی ٬پرهای کثیف٬ بی‌تفاوتی و سستی.

o علل: سرماخوردگی در اثر جریان هوا٬تغییرات ناگهانی دما٬سرد بودن بیش از اندازه آب خوراکی یا استحمام٬خوراک سرد یا فاسد٬چرک کردن معده یا روده و مسمومیت.

o مداوا: پرهای کثیف را با آب ولرم شسته به خوبی خشک کنید.پرنده بیمار را از سایرین جدا نموده و از دادن خوراک تازه(نظیر میوه و سبزی)به وی خودداری کنید.به او آب جوشیده یا چای نعناع داده شود.

* یبوسیت

o علائم: پرنده در دفع فضله با مشکل بر می‌خورد.

o علل: تغذیه غلط و مسمومیت.

o مداوا: توسط قطره چکان یک قطره روغن کرچک یا روغن زیتون از یک طرف روی زبان پرنده بچکانید.میوه و سبزی و دانه‌های آبدار مفید است.
 

* فلج

o علائم: حرکت اهسته یک پا یا اختلالات حرکت که رفته فته پدید می‌آید.

o علل: کمبود ویتامین یا حتی جراحت.

o مداوا: اضافه نمودن ویتامین به آب آشامیدنی پرنده ٬سبزی و میوه تازه.

* ضربه مغزی

o علائم: فلج ناگهانی و کامل و یا بیهوشی.

o علل: برخورد به پنجره یا موانع دیگر.

o مداوا: پرنده بیهوش را در مکانی نرم و تاریک بگذارید.سرش باید از بدنش بالاتر باشد.پس از بهوش آمدن محیطش را گرم سازید.

* جراحات پوستی

o مداوا: پرها و محل زخم را با آب جوشیده و ولرم یا حتی با چای ولرم شستشو کنید تا عفونت نکند زیرا زخمهای کوچک خود به خود بهبود می‌یابند.

* بزرگ شدن بیش از اندازه ناخنها

o علائم: رشد بیش از حد ناخن‌ها حتی مارپیچی شدن آنها.

o علل: میله‌هایی که در قفس برای نشستن پرنده گذاشته شده قطرشان کم است.

o پیشگیری: شاخه‌های طبیعی به قطرهای مختلف در قفس گذاشته شود.سنگ ناصاف نیز موثر است.

o مداوا: باید ناخن‌های پرنده را کوتاه کنید به این ترتیب که پرنده را با یک دست گرفته و با مقابل نور قرار دهید به این ترتیب سلولهای خونی ناخن پرنده مشخص می‌شوند ناخنها را تا نزدیکی آنها با ناخن گیر یا قیچی کوتاه کنید.

* بزرگ شدن بیش از اندازه منقار

o علائم: گاهی منقار بالایی یا پایینی چنان بزرگ می‌شود که پرنده قادر به خوردن نخواهد بود.

o علل: تغذیه غلط و استفاده کم از منقار.

o پیشگیری: شاخه‌های طبیعی و سنگ آهک در قفس قرار دهید.

o مداوا: باید منقار را کوتاه کنید احتمالا چند مرتبه باید این کار صورت گیرد.

نکاتی پیرامون نگهداری

بهتر است مرغ عشق‌ها بصورت جفت نگه‌داری شوند.مرغ عشق به محیط اطراف خود خو می‌گیرد و نباید جای قفس پرنده را تغییر داد.قفس پرنده باید جایی باشد روشن و تا حد ممکن ساکت.و در محل‌های پر رفت و آمد و پشت پنجره که نور آفتاب دائم به آنها بتابد محل مناسبی نیست٬ زیرا اگر مرغ عشق زیاد زیر نور آفتاب بماند سکته می‌کند.قفس پرنده باید در بالا باشد تا پرنده به همه چیز مسلط باشد و احساس ترس نکند.اگر مثلا قسمتی از قفس رو به دیوار باشد به طوری که مرغ عشق از پشت خود خیالش راحت باشد بسیار برای او مناسب خواهد بود.

کف قفس را با شن مخصوص پرندگان و یا روزنامه غیر رنگی ( رنگ استفاده شده در چاپ روزنامه برای پرنده مضر است) بپوشانید و حداقل یکبار در هفته آنرا تعویض کنید.

در قفس باید میله‌هایی به قطر ۲٫۵ تا ۳ سانتیمتر قرار داده شود تا مانع ابتلای پرنده به بلندی ناخن شود.همچنین باید در قفس از شاخه درختان نیز برای نشستن پرندگان استفاده شود.مرغ عشق برای اینکه منقارش بیش از اندازه بلند نشود باید همیشه با آن کار کند ٬ وجود شاخه درختان در قفس باعث می‌شود مرغ عشق با نوکش آنها را بکند.این شاخه‌ها باید دائما عوض شوند.

ظروف آب و غذای مرغ عشق‌ها نیز نباید زیاد تعویض کرد زیرا به آن ظرف عادت می‌کنند و از ظرف جدید ممکن است بترسند و این باعث گرسنگی آنها بشود.

وسایل اضافی در قفس

مرغ عشق علاقه زیادی به بازی و سرگرمی دارد.وسایلی برای سرگرمی مرغ عشق‌ها بهتر است در قفس باشند.مثلا:

* تاب حلقه‌ای: این پرنده علاقه زیادی به نشستن بر روی تاب دارد.بهتر است اگر یک جفت مرغ عشق در یک قفس هستند برای آنکه نزاعی میان آنها در نگیرد دو تاب در قفس گذاشته شود.

* عروسک مرغ عشق: اگر مرغ عشق تنها باشد با این عروسک همانند یک جفت رفتار می‌کند.این عروسک یک مرغ عشق پلاستیکی است.

* زنجیر و زنگوله کوچک: مرغ عشق نر علاقه زیادی به صدا درآوردن زنگوله و زنجیر دارد و حتی برای جلب توجه ماده از آنها استفاده می‌کند.

* آینه کوچک: مرغ عشق ماده معمولا در مقابل آینه رفتاری را که در هنگام غذا دادن به جوجه‌هایش می‌کند ٬ انجام می‌دهد.

* وان حمام: نوعی وان حمام برای استحمام پرندگانی که به حمام علاقمند هستند در پرنده فروشی‌ها عرضه می‌شود. همه مرغ عشق‌ها نه اما برخی از آنان به این کار علاقمند هستند.