نشانه بلوغ یكى از سه چیز است: (اوّل) روییدن موى درشت زیر شكم بالاى عورت در پسر. (دوم) بیرون آمدن منى. (سوم) تمام شدن پانزده سال قمرى در پسر، و تمام شدن نُه سال قمرى در دختر، و خون حیض دیدن در مورد دخترى كه معلوم نیست نُه سال او تمام شده یا نه. آیةالله العظمی وحید خراسانی دام ظله.
زمان بلوغ شرعی و تکلیف
آیات عظام: امام خمینی، خوئی، گلپایگانی، اراکی، تبریزی، بهجت، فاضل لنکرانی، امام خامنه ای، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، سبحانی، صافی گلپایگانی، مظاهری: نشانه بالغ شدن {دختر یا پسر}، یكی از سه چیز است: اوّل: روییدن موی درشت زیر شكم بالای عورت دوم: بیرون آمدن منی. سوم: تمام شدن پانزده سال قمری در مرد و تمام شدن نه سال قمری در زن.
آیةالله العظمی سیستانی دام ظله: نشانه بلوغ در دختر، تمام شدن نه سال قمری است و در پسر یكی از سه چیز است اوّل: روئیدن موی درشت در زیر شكم بالای عورت. دوم: بیرون آمدن منی. سوم: تمام شدن پانزده سال قمری.
آیةالله العظمی وحید خراسانی دام ظله: نشانه بلوغ یكى از سه چیز است: (اوّل) روییدن موى درشت زیر شكم بالاى عورت در پسر. (دوم) بیرون آمدن منى. (سوم) تمام شدن پانزده سال قمرى در پسر، و تمام شدن نُه سال قمرى در دختر، و خون حیض دیدن در مورد دخترى كه معلوم نیست نُه سال او تمام شده یا نه.
سایر سـوال ها در این مورد از آیةالله العظمی امام خامنه ای دام ظله:
سوال: آیا معیار در سن بلوغ پسران و دختران سال شمسى است یا قمرى؟
پاسخ: معیار، سال قمرى است.
سوال: آیا پسرى که قبل از پانزده سالگى محتلم شده، حکم به بلوغ او مىشود؟
پاسخ: با احتلام، حکم به بلوغ او مىشود زیرا احتلام شرعاً از نشانه هاى بلوغ است.
سوال: اگر به مقدار ده درصد احتمال بدهیم که دو علامت دیگر بلوغ (غیر از سن تکلیف) زودتر ظاهر شده اند، حکم چیست؟
پاسخ: مجرّد احتمال اینکه آن دو نشانه زودتر ظاهر شده اند، براى حکم به بلوغ کافى نیست.
سوال: آیا جماع از نشانه هاى بلوغ محسوب مىشود و با انجام آن، تکالیف شرعى واجب مىگردند؟ و اگر فردى از آن آگاهى نداشته باشد و چندین سال بگذرد، آیا غسل جنابت بر او واجب مىشود؟ و آیا اگر اعمال مشروط به طهارت مانند نماز و روزه را قبل از غسل جنابت انجام بدهد، آن اعمال باطل هستند و قضاى آنها واجب است؟
پاسخ: مجرّد جماع بدون انزال و خروج منى از نشانه هاى بلوغ نیست، ولى باعث جنابت مىشود و واجب است هنگام رسیدن به سن بلوغ غسل کند و تا زمانى که یکى از نشانه هاى بلوغ در فردى تحقق پیدا نکرده، شرعاً حکم به بلوغ او نمىشود و مکلف به احکام شرعى نیست و کسى که در کودکى بر اثر جماع جنب شده و سپس بعد از رسیدن به سن بلوغ، بدون انجام غسل جنابت نماز خوانده و روزه گرفته، واجب است نمازهاى خود را اعاده کند، ولى در صورتى که جهل به جنابت داشته، قضاى روزه هایش واجب نیست.
سوال: آیا دیدن خونى که داراى صفات حیض است، توسط دختر قبل از اتمام نه سالگى، علامت بلوغ اوست؟
پاسخ: این خون علامت شرعى بلوغ دختر نیست و حکم حیض را ندارد هر چند صفات آن را داشته باشد.
سوال: آیا انسان می تواند که با داشتن مرجع تقلید، در مسائلی که می تواند به احتیاط عمل کند، جانب احتیاط را رعایت کند تا مطمئن شود، وظیفه شرعی خود را انجام داده و در بعضی مسائل دیگر از مرجع خود تقلید کند؟ یا این که حق رعایت کردن احتیاط را ندارد و فقط باید گوش به فرمان مرجع خود باشد؟
در مسئله جواز احتیاط به جهت خلافى بودن آن باید یا مجتهد باشد یا مقلّد.
بیشتر قریب به اتفاق از فقهای شیعه در عمل به احتیاط قایل به جواز هستند، ولی مکلّف باید به کیفیت احتیاط از روى اجتهاد یا تقلید آگاه باشد. (محدث قمی، شیخ عباس، الغایة القصوى فی ترجمة العروة الوثقى، ج1، ص 7، مسأله 2؛ محمد حسن بن باقر بن عبد الرحیم؛ مجمع الرسائل (المحشى لصاحب الجواهر)، ج 1، ص 7؛ یزدی، سید محمد کاظم بن عبد العظیم الطباطبائی، سوال و جواب (للسید الیزدی)، متن، ص 8 و 9 ، العروة الوثقى (المحشى)، ج 1، ص 14)
سوال: آیا می توان از یک مرجع تقلید به مرجع دیگر، عدول کرد؟ تبعیض در تقلید چه حکمی دارد؟
در پاسخ بخش اول سوال شما یعنی عدول از یک مرجع تقلید به دیگر باید بگوئیم اگر انسان از ابتدا بر اساس موازین و معیار های شرعی که در رساله های عملیه آمده است مرجع تقلید خود را انتخاب کرده باشد عدول به مجتهد دیگر در صورتی جایز است که یقین پیدا کند مجتهد دوم اعلم است اما اگر هر دو مساوی باشند آیت الله مکارم شیرازی دام ظله فرموده اند: در خصوص مسائلی که تقلید (عمل) کرده، رجوع به مساوی جایز نیست. (مکارم شیرازی دام ظله، استفتائات، ج 2، س 14 و ج 1، ص 26؛ استفتائات، ج 2، س 12) بنا بر این در مسائلی که تا کنون عمل نکرده است می توان به مرجع تقلید دیگر عدول کند.
همچنین نظر حضرت آیة الله خامنه ای دام ظله این است که: "بنابر احتیاط واجب، رجوع به مساوی جایز نیست. (آیة الله خامنه ای، اجوبة الاستفتائات، س 31) بنا براین چون حضرت آیة الله خامنه ای دام ظله در این مسأله احتیاط واجب کرده اند شما می توانید به فتوای آیت الله مکارم عمل کنید و از آنجا که بر طبق نظر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم این دو مرجع بزرگوار از نظر علمی مساوی هستند شما می توانید در مسائلی که به فتوای آیت ا... مکارم عمل نکرده اید، به آیة الله خامنه ای دام ظله عدول کنید. همچنین اگر تا کنون به مسأله خمس عمل نکرده اید و تا کنون خمس نپرداخته اید می توانید در مسأله خمس از آیة لله بهجت ره تقلید کنید. زیرا مدرسین حوزه علمیه قم همه این بزرگواران را از نظر علمی در یک سطح و مساوی می دانند.
سوال: شخص مكلف چگونه می‌تواند از مرجع تقلید، تقلید نماید؟
جواب: انسان وقتی به سن تكلیف رسید واجب است یكی از مراجع معظم تقلید را به عنوان مجتهد و مرجع خود انتخاب و طبق فتوای ایشان به وظیفه‌ی خود عمل نماید. بنابراین فتوای مرجع تقلید را می‌توانید با مطالعه‌ی رساله‌ی توضیح المسائل ایشان به دست آ‌ورید. (توضیح المسائل امام خمینی(ره), م5)
