سعیده حقیق يكشنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۳ - ۱۹:۰۰

تعلیمات انبیاء همچون تعلیمات مراحل مختلف تحصیلى از ابتدایى و راهنمایى و دبیرستانى و دانشگاهى است، گرچه‏ اصول آن یكى است ولى در سطوح مختلفى پیاده مى‏شود و به هنگام ارتقاء به مرحله بالاتر برنامه‏ هاى پیشین كنار مى‏رود، در عین اینكه احترام همه آنها محفوظ است.

آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُوْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَیْكَ الْمَصِیرُ (بقره ـ 285)

پیامبر به آنچه از سوى پروردگارش بر او نازل شده ایمان دارد و همه مومنان (نیز) به خدا و فرشتگان و كتاب‏ها (ى آسمانى) و فرستادگانش ایمان دارند (و مى‏گویند:) ما میان هیچ یك از پیامبران او فرق نمى‏گذاریم (و به همگى ایمان داریم) و گفتند: ما (نداى حقّ را) شنیدیم و اطاعت كردیم، پروردگارا! آمرزش تو را (خواهانیم) و بازگشت (ما) به سوی توست.

راه و رسم ایمان‏

سوره بقره با بیان بخشى از معارف اسلامى و اعتقادات حق آغاز شد و با همین معنى نیز كه در آیه فوق و آیه بعد از آن است پایان مى‏یابد، و به این ترتیب آغاز و پایان آن هماهنگ است.

بعضى از مفسران نیز شأن نزولى براى این آیه ذكر كرده‏ اند و آن اینكه هنگامى كه آیه سابق نازل شد كه اگر چیزى در دل پنهان دارید یا آشكار كنید خداوند حساب آن را مى‏رسد، گروهى از اصحاب ترسان شدند (و مى‏گفتند هیچ كس از ما خالى از وسوسه‏هاى باطنى و خطورات قلبى نیست و همین معنى را خدمت رسول خدا صلی الله علیه عرض كردند)

آیه فوق نازل شد و راه و رسم ایمان و تضرع به درگاه خداوند و اطاعت و تسلیم را به آنان آموخت. (اقتباس از "البحر المحیط"، جلد 2 صفحه 363- همین معنى در تفسیر اثنى عشرى و قرطبى ذیل آیه مورد بحث آمده است.)

نخست مى ‏فرماید: "پیامبر صلی الله علیه و آله به آنچه از طرف پروردگارش نازل شده است ایمان آورده" (آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ).

و این از امتیازات انبیاى الهى است كه عموماً به مرام و مكتب خویش ایمان قاطع داشته و هیچ گونه تزلزلى در اعتقاد خود نداشته‏اند، قبل از همه خودشان مومن بودند، و بیش از همه استقامت و پایمردى داشتند.

"سمعنا" در بعضى از موارد به معنى فهمیدیم و تصدیق كردیم آمده است كه یك نمونه‏اش همین آیه است، یعنى دعوت پیامبرانت را با تمام وجود خود پذیرفتیم و در مقام اطاعت و پیروى در آمدیم.

در آیه 158 سوره اعراف این موضوع را یكى از صفات ویژه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله شمرده مى‏گوید: فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ الَّذِی یُوْمِنُ بِاللَّهِ وَ كَلِماتِهِ:

"ایمان بیاورید به خدا و پیامبر و رسولش، همان پیامبر درس نخوانده‏ اى كه ایمان به خدا و كلمات او دارد".

سپس مى ‏افزاید: "مومنان نیز به خدا و فرشتگان او و كتاب ها و فرستادگان وى همگى ایمان آورده‏اند و (مى‏گویند) ما در میان پیامبران او هیچ گونه فرقى نمى‏گذاریم" و به همگى ایمان داریم (وَ الْمُوْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ).

آرى مومنان بر خلاف "كسانى كه مى ‏خواهند بین خدا و پیامبرانش جدایى بیفكنند و به بعضى ایمان بیاورند و بعضى را انكار كنند" (وَ یُرِیدُونَ أَنْ یُفَرِّقُوا بَیْنَ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ یَقُولُونَ نُوْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَكْفُرُ بِبَعْضٍ (سوره نساء، آیه 150) هیچ گونه تفاوتى میان رسولان الهى نمى‏ گذارند، و همه را از سوى خدا مى‏ دانند، و همگى را محترم مى‏ شمرند.

روشن است كه این موضوع، منافاتى با نسخ ادیان پیشین به وسیله ادیان بعد ندارد، زیرا تعلیمات انبیاء همچون تعلیمات مراحل مختلف تحصیلى از ابتدایى و راهنمایى و دبیرستانى و دانشگاهى است، گر چه‏ اصول آن یكى است ولى در سطوح مختلفى پیاده مى‏شود و به هنگام ارتقاء به مرحله بالاتر برنامه‏ هاى پیشین كنار مى‏ رود، در عین اینكه احترام همه آنها محفوظ است.

سپس مى‏ افزاید: مومنان علاوه بر این ایمان راسخ  و جامع، در مقام عمل نیز "گفتند: ما شنیدیم و اطاعت كردیم پروردگارا! (انتظار) آمرزش تو را (داریم) و بازگشت (همه ما) به سوى تو است" (وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَیْكَ الْمَصِیرُ).

"سمعنا" در بعضى از موارد به معنى فهمیدیم و تصدیق كردیم آمده است كه یك نمونه‏ اش همین آیه است، یعنى دعوت پیامبرانت را با تمام وجود خود پذیرفتیم و در مقام اطاعت و پیروى در آمدیم.

ولى خداوندا! بالأخره ما انسانیم و گاه غرائز و هوس ها بر ما چیره مى‏شود و دچار لغزش مى‏شویم، از تو انتظار آمرزش داریم و مى‏ دانیم كه سرانجام كار ما به سوى تو است. (بسیارى از مفسران گفته‏ اند كه در جمله اخیر فعل محذوفى است، و در تقدیر "نسألك" یا "نرید غفرانك" بوده است.)

و به این ترتیب ایمان به مبدأ و معاد و رسولان الهى با التزام عملى به تمام دستورات الهى همراه و هماهنگ مى‏گردد.
از امتیازات انبیاى الهى است كه عموماً به مرام و مكتب خویش ایمان قاطع داشته و هیچ گونه تزلزلى در اعتقاد خود نداشته ‏اند، قبل از همه خودشان مومن بودند، و بیش از همه استقامت و پایمردى داشتند


ذکر دو نکته:

1ـ در این آیه اصول دین (توحید، نبوّت، معاد) بیان شده و در آیه بعد، آمادگى انسان براى انجام تكالیف الهى و درخواست رحمت  و مغفرت از خدا مطرح مى‏شود. لذا در حدیث آمده است كه این آیه و آیه بعد ارزش خاصّى دارند و تلاوت آن دو همانند گنج است.

2ـ تكریم پیامبر لازم است و حساب رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله از دیگران جداست. لذا در این آیه ابتدا نام رسول خدا و ایمان او آمد و سپس نام مومنان و عقاید آنان.

پیام‏های این آیه:

1ـ تبلور مكتب در رهبر است. «آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ»

2ـ مبلغان دینى باید به آنچه دعوت مى ‏كنند، باور داشته باشند. «آمَنَ الرَّسُولُ»

3ـ نزول كتب آسمانى، براى پرورش و تربیت انسان‏هاست. «مِنْ رَبِّهِ»

4ـ ایمان به همه انبیاء لازم است، چون تمام انبیاء یك هدف دارند. «كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ»

5ـ زمینه‏ ى دریافت مغفرت الهى، ایمان و عمل است. «سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا»

6ـ در كنار ایمان و عمل، باز هم باید چشم امید به رحمت  و غفران الهى داشت. «سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا»

7ـ بخشش، از شئون ربوبیّت و زمینه‏ ى پرورش است. «غُفْرانَكَ رَبَّنا»



شارژ سریع موبایل