چرا باید تقلید کرد؟

جواز تقلید از امورى است که مقلد باید در آن اجتهاد کند و فتواى مجتهد نمی‌تواند براى مقلد کافى باشد. لذا این مسئله از اهمیت فراوانى برخوردار است.
معمولاً مکلف به یکى از این دو دلیل زیر اقدام به تقلید از مجتهد می‌کند:

1. روش زندگى عقلایى این است که در هر موردى که نیاز به آگاهى کارشناسى وجود دارد ولى فرد شخصاً از آگاهى کافى در آن زمینه برخوردار نیست به متخصص و کارشناس آن مورد رجوع می‌کند، مانند: رجوع به پزشک در معالجه بیمارى. این روش عقلایى باعث می‌شود مکلّف به طور طبیعى و به حکم عقل خود درباره شناخت احکام شرعى به مجتهدین که کارشناسان این مسئله‌اند رجوع کند.

2. هر مسلمانى می‌داند که در اسلام تکالیف واجب و حرامى وجود دارد و همین آگاهى اجمالى کافى است که او در برابر آن تکالیف مسئول باشد. او براى انجام مسئولیت در برابر این تکالیف یکى از سه راه را در جلوى خود دارد: یا باید خودش این واجبات و محرمات را بشناسد و به آنها عمل کند. و یا اگر آنها را دقیقاً نمی‌شناسد باید به گونه‌اى رفتار کند که حتماً تکلیف را انجام داده باشد؛ یعنى در هر مسئله‌اى که احتمال واجب یا حرام بودن آن‌را می‌دهد احتیاط کند. و یا باید به رأى یک کارشناس در آن اعتماد کند و هر چه را او واجب یا حرام دانست اطاعت کند. در هر یک از این سه حالت او می‌داند که از عهده آن تکلیف برآمده است. اما راه اول نیازمند زمان طولانى است و او تا رسیدن به آن زمان بی‌نیاز از دو راه دیگر نیست. راه دوم نیز علاوه بر این‌که خودش نیازمند اطلاعات کافى در واجبات و محرمات و روش‌هاى احتیاط در هر مسئله است بسیار سخت و دشوار و گاه غیر ممکن است. پس تنها راه سوم براى او باقى می‌ماند.

این دلیل لزوم تقلید را فقط در مسائلى که احتمال وجوب یا حرمت آن‌را می‌دهد و نیز مسائلى که حداکثر احتمال استحباب آن‌را می‌دهد و قصد انجام آن‌را دارد اثبات می‌کند. ولى دلیل نخست، جواز تقلید در همه مسائل را به اثبات می‌رساند. مسائل فرعى تقلید، مانند جواز بقاى تقلید از میت، از مسائلى است که مکلف غیر مجتهد خود نمی‌تواند در آن به نتیجه برسد و باید از دو راه دیگر (احتیاط یا تقلید) بهره جوید.

ادله دیگرى نیز براى جواز یا لزوم تقلید وجود دارد که استناد به آنها در حیطه تخصص مجتهد است و مجتهد به آن فتوا می‌دهد.

سوال: آیا زن می‌تواند به مقام اجتهاد برسد؟

جواب: امكان رسیدن به رتبه‌ی اجتهاد برای زن هم هست ولی نمی‌تواند مرجع تقلید برای دیگران باشد.(استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1,س54)

سوال: از آن جا که دختران تازه مکلف قدرت تشخیص مرجع تقلید را ندارند آیا بر والدین و اساتید واجب است برای آن ها مرجع تقلید انتخاب نمایند؟

آیة الله خامنه ای(دام ظله):  

وظیفه ی انتخاب مرجع تقلید متوجه به خود مکلّف است و دیگران می توانند او را برای رسیدن به تشخیص صحیح کمک کنند.  

آیة الله سیستانی(دام ظله):  

واجب است به آنها تعلیم دهند که چگونه باید مرجع را انتخاب کرد و در چه موردی می توان بر تحقیق دیگران اعتماد نمود.

آیة الله شبیری زنجانی(دام ظله):  

بر والدین تحقیق و راهنمایی کودک لازم است.  

آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظله):  

اگر والدین و اساتید اهل خبره ی واجد شرائط باشند مانعی ندارد والاّ مکلّف باید به اهل خبره رجوع نماید و این وظیفه ی اوست بلی اهل خبره نیز از باب ارشاد جاهل باید جواب بدهد.

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله):  

بر آنها لازم است که دختران تازه به تکلیف رسیده را راهنمایی کنند تا خود مرجع تقلیدی انتخاب نمایند.

آیة الله نوری همدانی(دام ظله):  

در فرض سوال ارشاد آنان لازم است.  

آیة الله وحید خراسانی(دام ظله):  

بر همان مقلد (مرجع تقلید) پدرش باقی بماند تا وقتی به حدّ رشد رسید بعد از آن خودش تحقیق کند.

سوال: اگر از مجتهد جامع الشرایطی امری الزامی صادر شود مانند جهاد یا امر دیگری، حال آیا امتثال امر او بر غیر مقلدینش هم واجب است؟

جواب: حكم ولی امر در حق همه نافذ است حتی بر مجتهدین دیگر.(استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1,س46)

سوال: آیا كسی كه مقلد مقام معظم رهبری است می‌تواند از رساله‌ی عملیه‌ی امام راحل ـ ره ـ استفاده نماید؟

جواب: برای کسی که مقلد امام _ رحمه الله _ می باشد بقاء بر تقلید ایشان و عمل به فتوای ایشان جایز می باشد اما کسانی که باقی بر تقلید ایشان نیستند یا مقلد ابتدائی هستند باید به معظم له رجوع کنند و نمی توانند از فتوای امام _ رحمه الله _ استفاده نمایند. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, ص37, استفتائات مقام معظم رهبری)