سوال: شخصی در دوران تحصیل خود با تقلب کردن مدرک گرفته و نهایتاً براساس همان نمرات اخذ مدرک کرده و با آن مدرک در اداره ای مشغول به کار شده است. از آن جایی که میزان حقوق و مزایای ایشان بر اساس مدرکش است. الف- آیا حقوقی که در یافت می کند حلال است؟ ب- آیا استخدام این شخص اشکال دارد؟ ج- اگر نمی دانسته تقلب حرام است، حکم حقوق و استخدام او چیست؟
امام خمینی(ره):
ب) اگر شرایط علمی و اخلاقی استخدام در شما جمع است و از طرف دولت اسلامی اشکالی نیست مانع ندارد و حقوق دریافتی حلال است.
آیة الله بهجت(ره):
الف) اگر وظیفه آن شغل را بخوبی انجام دهد حقوقش حلال است.
ب) اگر استعداد و قابلیت بر آن شغل را دارد اشکال ندارد.
آیة الله تبریزی(ره):
در فرض سوال هر چند تقلب کردن در امتحان جایز نبوده است لکن چنانچه شخص برای کاری که به آن مشغول شده مهارت لازم را دارد و از عهده آن بر می آید حقوقی که از بابت کار مباح می گیرد برای او حلال است و می تواند در آن تصرف کند والله العالم.
آیة الله خامنه ای(دام ظلّه):
الف) تقلب حرام است.
ب) ولی اگر تخصص و مهارت لازم را برای کاری که برای آن استخدام شده را دارد و مقررات استخدام رعایت شده، استخدام و دریافت حقوق اشکال ندارد.
آیة الله سیستانی(دام ظلّه):
الف) تقلب در امتحانات مدارس و دانشگاه ها جایز نیست اعم از این که از طریق کمک گرفتن از دانش آموز یا دانشجوی بغل دست باشد و از هر طریق نامشروع دیگر بر خلاف نظام است.
ب) استفاده او اشکال ندارد گرچه عمل او جایز نیست.
آیة الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):
الف) جایز نیست.
ب) حقوقی که دریافت می شود آن هم جایز نیست.
آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):
در فرض سوال اگر شخص مذکور از عهده وظایف مربوط به شغلش کاملاً بر می آید و از این جهت کمبودی ندارد استخدام ایشان و حقوق دریافتی اشکال ندارد هر چند با تقلب مرتکب خلاف شده باشد. واله العالم
آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):
در صورتی که در بعضی از مواد تقلب کرده کار خلافی کرده و باید توبه کند اما حقوق او حرام نیست.
آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):
الف) جایز نیست.
ب) اگر بر خلاف مقررات حکومت اسلامی باشد جایز نیست.
سوال: اگر کسی در کنکور تقلب کند و حق کسی را ضایع نماید، چون قبول نمی شد و کس دیگری جایش می آمد، چگونه باید جبران کند و حلالیت بطلبد؟
از دفاتر مراجع عظام تقلید تا کنون جواب های زیر دریافت شده است:
حضرت آیة الله العظمی خامنه ای(مدظله العالی):
تقلب حرام است و توبه کافی است.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله العالی):
باید انصراف دهد تا نفر بعد جایگزین او شود.
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی(مدظله العالی):
به طور کلی تقلب جایز نیست. فعلاً وظیفه شما توبه و پشیمانی است و باید تصمیم بگیرید دیگر تقلب نکنید.
سوال: اگر كسی بدون مسئولیت و در اثر سهل انگاری به شخصی ضرر و زیانی وارد كند و قابل جبران نباشد و امكان دسترسی به شخص برای طلب حلالیت را نداشته باشد، تكلیفش چیست؟
جواب: اگر ضرر و زیان مادی است باید جبران نماید و یا به نحوی طلب حلالیت كند و اگر طرف را نمیشناسد از طرف او با اجازه مجتهد جامع الشرایط به فقیر صدقه دهد و از گناه خود هم توبه نماید و اما اگر ضرر و زیان غیر مادی باشد مثلاً بر اثر غیبت یا تهمت آبروی مسلمانی را ریخته است جبران آن به این است كه سوء ظن آن افراد را نسبت به شخص مذكور بر طرف نماید و با تعریف از او و یا تكذیب گفتههای قبلی خود رفع مشكلی نماید و اگر این جهت هم ممكن نباشد برای او از خداوند طلب مغفرت كند و از گناه خود نیز توبه نماید انشاء الله خداوند متعال او را مشمول عفو خود قرار میدهد ـ چنانچه مورد دیگری در نظر است خصوص مورد را بنویسید تا جواب مناسب داده شود. (جامع المسائل آیة الله فاضل لنکرانی ره، ج 2، س 1200 و 1201)