نوزاد در بدو تولد باوجود زیبایی منحصر به فردش ظاهر متغیری دارد و مدام در حال تغییر شكل است؛ شاید نتواند به‌خاطر پف زیاد پلك‌ها، چشمانش را در روزهای اول به‌طور كامل باز كند یا اینكه با بدن پوشیده از كرك و مویش شما را متعجب كند، اما هر كدام از این موارد طبیعی می‌تواند برای تازه پدر و مادرها نگران‌كننده به‌نظر برسد و ذهن‌شان را درگیر كند.
به همین بهانه تصمیم گرفتیم شما را با وضعیت‌های ظاهری عجیب اما بی‌خطری كه احتمالا نوزادتان آنها را تجربه می‌كند آشنا كنیم تا به‌جای تلاش برای برطرف كردن‌شان، انرژی خود را برای به سلامت گذشتن از روزهای پرمشغله‌ای كه كودك‌تان به زندگی شما هدیه كرده، صرف كنید.
روی پوستش چه می‌بینید؟
- حتما چین و چروك و خشكی پوست نوزاد توجه‌تان را جلب می‌كند. در دوران جنینی سطح پوست نوزاد در احاطه مایع آمنیوتیك قرار دارد كه سرشار از مواد ایمنی است. اما بعد از بیرون آمدن از چنین محیطی پوست دچار خشكی می‌شود كه یك امر طبیعی است و به مرور زمان با محیط جدید سازگار می‌شود. باز هم اگر دلتان نمی‌خواهد نوزاد در این وضعیت باشد، می‌توانید با روغن‌های گیاهی مثل روغن بادام شیرین سطح پوست را آغشته كنید.
- لكه‌های سرخ رنگی روی پلك نوزاد دیده می‌شود كه به آن آنژیوم می‌گویند. آنژیوم درواقع مویرگ‌هایی هستند كه به چشم می‌آیند. مشابه سرخی پشت پلك در نواحی دیگر بدن مثلا بین دو ابرو و در پیشانی هم ایجاد می‌شود كه به مرور زمان خودبه‌خود از بین می‌رود.
- توده‌های سرخ‌رنگ عروقی یا آنژیوم‌های توده‌ای تقریبا تا دو سالگی كودك از بین می‌روند. تنها درصورتی كه این توده‌ها در نواحی حساس بدن مثل روی پلك و روی لب نوزاد ظاهر شده یا در جاهای مختلف بدن گسترده شوند، باید نوزاد تحت‌درمان پزشك قرار بگیرد.
- روی باسن و پایین كمر نوزاد نوعی كبودی طبیعی به اسم لكه مغولی وجود دارد كه خود به‌خود تا سه، چهار سالگی از بین می‌رود. ممكن است این لكه حتی در ساق پا شكل بگیرد. در هر صورت مسئله مهمی نیست و عموما ژنتیكی است.
- در روزهای اول بعد از تولد روی بینی هر نوزادی جوش‌های ریز سفیدرنگی باعنوان milia دیده می‌شود كه همان چربی‌های زیر پوست نوزاد است و هیچ خطری ندارد. این جوش‌ها تا پایان هفته اول زندگی ناپدید می‌شود.
- آكنه‌های نوزادی همان جوش‌های سفید هستند كه در یك زمینه سرخ‌رنگ قرار دارند و به درمان یا مراقبت خاصی نیاز ندارند. وقتی هورمون‌های دریافتی از طریق بند ناف از بدن دفع شوند، آكنه‌ها نیز ظرف سه تا چهار ماه برطرف خواهند شد و هیچ رد و اثری روی پوست باقی نمی‌گذارند.
- عرق جوش همان‌طور كه از اسمش برمی‌آید، بر اثر تعریق زیاد بدن نوزاد به‌وجود می‌آید. این یكی را می‌توانید خودتان كنترل كنید. بیش از حد لازم به نوزاد لباس نپوشانید. این روزها دیگر همه خانه‌ها گرم هستند و نیازی به پوشاندن لباس‌های ضخیم نیست. دمای خانه را هم گرم نگه دارید ولی در این مورد هم زیاده‌روی نكنید. همچنین می‌توانید روزی یك‌بار بدن نوزاد را بدون استفاده از صابون، بشویید. قدیمی‌ها به بدن نوزاد تالك می‌زدند كه به‌دلیل آسیب‌هایی كه برای سلامت دارد به هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود.
روی سرش چه می‌بینید؟
- به‌طور طبیعی قسمت جلوی سر و ملاج نوزاد بسیار نرم است، چون زیر پوست سر جای استخوان، غضروف وجود دارد. به این ترتیب رشد طبیعی سر به‌راحتی انجام می‌شود. بعضی والدین نگران آسیب دیدن مغز نوزاد می‌شوند، درحالی‌كه مغز او زیر پوست سرش نیست و محافظت می‌شود. به مرور زمان از 9ماهگی تا 18ماهگی سر نوزاد سفت خواهد شد و جایی برای نگرانی نیست.
- قرینه نبودن دو طرف سر نوزاد هم از مواردی است كه ظاهر ناخوشایندی دارد ولی مشكل جدی برای سلامت نوزاد ایجاد نمی‌كند. غضروف‌ها انعطاف‌پذیر هستند. وقتی نوزاد مدام در یك جهت خوابانده شود، دو طرف سرش قرینه نخواهد بود. این مسئله را با تغییر وضعیت نحوه خوابیدن نوزاد می‌شود حل كرد.
- حتی اگر دمای اتاق یا بدن نوزاد متعادل باشد باز هم ممكن است سر و كف دستان نوزاد عرق كند كه طبیعی است. معمولا تعریق دست و سر نوزاد ارثی است و ربطی به ناراحتی خاصی ندارد.
در چشم‌هایش چه می‌بینید؟
- در یكی، دو ماهه اول بعد از تولد، سفیدی چشم نوزاد آبی كمرنگ می‌شود. بعضی مادران با دیدن این حالت فوری نوزاد را پیش چشم‌پزشك می‌برند، در حالی‌كه این آبی كمرنگ یك امر طبیعی است و دلیل بر مشكل بینایی نیست. طولی نمی‌كشد كه سفیدی چشم رنگ طبیعی خود را باز می‌یابد.
- تنگی خفیف مجاری اشك باعث می‌شود گریه‌های نوزاد بدون اشك باشد. این مسئله هیچ ارتباطی با خشكی چشم یا ناراحتی چشمی ندارد و تا یك‌سالگی خودبه‌خود برطرف می‌شود.
- قی چشم نوزاد هر قدر هم كه زیاد باشد، طبیعی است. برای پاك كردن آن از یك دستمال تمیز و مرطوب ساده (بدون مواد شیمیایی) استفاده كنید. مراقب باشید برای این كار از دستمال‌های مرطوب در بازار استفاده نكنید. دستمال كاغذی كمی مرطوب هم كارتان را راه می‌اندازد.
این بیماری مربوط به چشم‌هایش نیست!
- با شروع زردی نوزاد سفیدی چشم او هم زرد می‌شود. شكی نیست كه زردی را باید جدی گرفت و به‌موقع آن را درمان كرد. اما باور بر این است كه هر چه چشم نوزاد زردتر باشد، یعنی شدت بیماری زردی هم بیشتر است و خطر بیشتری نوزاد را تهدید می‌كند، در حالی‌كه چنین نیست. میزان زردی چشم نوزاد زیاد یا كم ربطی به اصل بیماری ندارد.
- برای درمان چنین مشکلی، دلیلی برای معاینه چشم نوزاد توسط چشم پزشک و مداوای چشم‌هایش نیست. زردی نوزاد که می‌تواند رنگ پوست یا سفیدی چشم نوزاد را تغییر دهد، نیاز به درمان از طریق راه‌های دیگری دارد و دیدن چنین نشانه‌ای، تنها می‌تواند به والدین و متخصصان امکان آگاه شدن از مشکل اصلی را بدهد.
روی سینه و شكمش چه می‌بینید؟
- در هشت هفته اول تنفس نوزاد از راه بینی انجام می‌شود. درصورتی كه بینی گرفته باشد به‌خصوص حین مكیدن شیر تنفس نوزاد صدا‌دار می‌شود و این تصور را به‌وجود می‌آورد كه نوزاد نمی‌تواند نفس بكشد. برای رفع این مشكل باید بینی نوزاد را تمیز كنید. همچنین قطره‌های سدیم كلراید كه در داروخانه به‌همین منظور ارائه می‌شوند، حلال مشكل هستند. اما اگر این حالت بعد از استفاده از سدیم كلراید هم ادامه پیدا كرد، آن وقت باید به پزشك مراجعه كنید.
- در دو ماهه اول تولد ضربان قلب نوزاد، بالا است و قلبش تندتند می‌زند. ضربان قلب نوزاد در این زمان، بین 40 تا 60 ضربان در دقیقه است. به‌تدریج و همراه با رشد نوزاد این میزان به 40 تا 45 ضربان در دقیقه كاهش پیدا خواهد كرد، بنابراین فكر اینكه نوزاد دچار مشكل قلبی است را از سر بیرون كنید.
- عطسه كردن نوزاد كاملا طبیعی است، ولی والدین خیال می‌كنند بچه‌شان هنوز از راه نرسیده، سرما خورده است! حتی عطسه‌های پی‌درپی نوزاد الزاما دلیل بر ابتلا به سرماخوردگی نیست. مجاری تنفسی نوزاد ظریف هستند و نسبت به هوا و عطرها واكنش نشان می‌دهند. همین و بس!
- شكم نوزاد شكل برجسته‌ای دارد كه ناشی از ضعف طبیعی عضلات شكمی است و دلیل بر وجود بیماری خاصی نیست. این حالت به مرور زمان و با تقویت عضلات خودبه‌خود اصلاح خواهد شد.
- تغییر رنگ و شكل ناف نه‌تنها نگران‌كننده نیست بلكه نشانه بهبود زخم است. ناف نوزاد باید به‌طور طبیعی ظرف یك هفته تا 10روز رنگ و شكلش عوض شود و بیفتد، ضمن اینكه حتی بعد از افتادن ناف در آن قسمت ترشحات رقیقی هم ممكن است دیده شود كه باز بی‌خطر است، چون زخم ناف درواقع یك زخم باز است. كافی است ناف و محیط پیرامون آن را خشك و تمیز نگه دارید تا نوزاد آسیبی نبیند.
- گاهی نوزاد پستان‌های متورمی دارد. نگران نباشید. این حالت تحت‌تاثیر هورمون‌های مادر به‌وجود می‌آید. در نوزادان دختر حتی ممكن است پستان ترشحات كمی هم داشته باشد. این هم جای نگرانی ندارد و طبیعی است. درمورد نوزاد دختر یك نشانه دیگر هم هست كه مادر را خیلی ناراحت می‌كند؛ اگر لكه خون در پوشك دیدید، وحشت نكنید، چون این هم از هورمون‌های باقی‌مانده از مادر در بدن نوزاد نشات می‌گیرد. اما اگر تكرار شود، می‌توانید به پزشك مراجعه كنید.
در دهانش چه می‌بینید؟
- اگر تیغه زیر زبان نوزاد تا نوك زبان پیش بیاید در اصطلاح می‌گویند زبانش گره خورده است. در زمان قدیم این قسمت را با تیغ تیزی می‌بریدند كه كار وحشتناكی است و این روزها دیگر انجام نمی‌شود. اگر شیر خوردن و وزن‌گیری نوزاد بر اثر بلند بودن تیغه زیر زبان مختل شود، می‌توانید به پزشك مراجعه كنید، در غیر این صورت هیچ مشكلی به‌وجود نخواهد آمد.
- در دوره نوزادی، گاهی كیست‌های كوچك در كام یا لثه نوزاد دیده می‌شود كه اسم‌شان كیست‌های موكوسی است. این كیست‌ها اهمیتی ندارند و وجود آنها در ماه‌های اول كاملا طبیعی است. علاوه بر این شاید روی لب نوزاد هم كیست كوچكی دیده می‌شود كه به مرور زمان بهبود پیدا خواهد كرد. شاید وجود چنین نشانه‌هایی والدین را نگران کند، اما دلیلی برای دخالت‌های پزشکی و مداوای این کیست‌ها وجود ندارد و تنها به کمی صبوری از سوی والدین برای برطرف شدن این مشکل نیاز است.
- هر نوزادی در زمان تولد، ممکن است شرایط جسمی متفاوتی از دیگران را داشته باشد. برای مثال درحالی که اغلب کودکان بعد از 5 ماهگی صاحب دندان می‌شوند، نوزادانی هم هستند که گاهی با یك دندان به‌دنیا می‌آیند و در شکم مادر اولین دندانشان سر می‌زند. گرچه ممکن است وجود چنین تفاوتی والدین را نگران کند اما باید گفت که اگر این دندان لق نباشد، لازم به هیچ‌گونه اقدامی نیست.
ولی اگر بررسی كردید و مطمئن شدید كه دندان لق است، می‌توانید به پزشك مراجعه كنید. دندان‌دار بودن در زمان تولد، اتفاقی است که نوزادان محدودی آن را تجربه می‌کنند و اگر شما با این اتفاق نادر روبه‌رو شدید، هرگز برای برطرف کردن نگرانی‌های‌تان اقدام‌های خودسرانه را انجام ندهید و از عمل کردن به توصیه‌های افرادی که تخصصی در این مورد ندارند، پرهیز کنید.
