سوال: در اجرای ساخت هر ساختمان معمولی علاوه بر مالک، مهندس ناظر و مجری نیز دخیل هستند. اگر بخشی از ساختمان اشتباه اجرا شود و نیاز به تخریب و بازسازی داشته باشد چه کسی ضامن خسارات وارده بر مالک است؟ فرض سوال، در جایی است که هیچ کدام از ناظر و مجری عامد نبودند و در اثر غفلت و عدم توجه به نقشه این اشتباه رخ داده است. ضمناً مستحضر هستید که ناظر وظیفه دارد بر اجرای ساختمان مطابق نقشه نظارت کند و تایید و عدم تایید هر مرحله از کار منوط به نظر اوست. لطفاً بفرمایید علاوه بر حکم ضمان چه احکام دیگری متوجه ناظر است؟ مثلاً آیا از اجرت او کاسته می شود؟

ملاک در این‌گونه امور، قوانین و مقررات مربوطه است، اما به صورت کلی، هر فردی که خسارت مستند به اوست – حتی اگر تعمدی هم نداشته باشد – ضامن جبران خسارات وارده است.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):

تابع قانون و مقررات مربوطه است.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی(مد ظله العالی):

آنکه طبق قوانین معمول مقصر است ضامن است.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):

در فرض سوال خسارت وارده بر عهده هر دو است.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

به صورت کلی ضمان بر عهده کسی است که خسارت مستند به اوست و برای تعیین موضوع لازم است به محاکم قضایی ترافع شود.

سوال: فرض کنید دزدی به خانه ای بزند و صاحب‌خانه برای جلوگیری از سرقت به خانه خود برق وصل کرده باشد و موجب برق گرفتگی دزد بشود، آیا صاحب‌خانه ضامن است؟

هر کسی حق دارد در ملک خود هر تصرف مشروعی از جمله اتصال آن به برق، انجام دهد. بنابراین درباره دزدی که بدون رضایت صاحب‌خانه به خانه او وارد شده است، صاحب‌خانه ضامن خسارت‌های وارد بر وی نیست.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):

در فرض مرقوم ضامن نیست.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):

در فرض سوال ضامن نیست.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

در فرض سوال ضمانی بر عهده صاحب ملک نیست.

سوال: اگر کسی گفت که من به گردن شما حق دارم مثل همسایه. آیا ما باید حق او را ادا کنیم ؟

پاسخ : اگر از گفته ی او برای شما اطمینان حاصل شد می توانید از او بپرسید که چه حقی دارد . اگر حق مالی یا غیر مالی است او را راضی کنید. حالا طرف می گوید ولی شما به گفته ی او یقین ندارید ، خوب است که شما او را راضی کنید ولی واجب نیست که او را راضی کنید.

چند استفتاء از آیة الله صافی گلپایگانی دام ظله:

پاسخ: به حسب موارد قتل عمد و شبه عمد و خطا، حکم قتل فرق دارد پس اگر عمدى بوده مباشر قتل، قصاص مى شود و اگر شبه عمد بوده باید دیه بدهد و اگر خطا بوده دیه بر عاقله است.

پاسخ: کسی که به فنّ و عملى جاهل است جائز نیست بعنوان معلّم و مربّى آن فنّ مردم را اغفال کند و اگر کسى را مغرور به انجام عملى نماید که موجب زیان و ضرر شود طبق ضوابط شرعى ضامن است و باید از او جلوگیرى شود.

پاسخ: بدون اذن پدر نباید او را بپذیرد و اگر بسبب شرکت او در ورزش صدمه اى بر او وارد شود که عرفاً بعنوان سبب اقوى از مباشر به مربّى ورزشى نسبت داده شود مربّى ضامن میشود، ولى اگر شخص دیگرى مباشرت در ایراد جرح داشته مباشر ضامن است.

پاسخ: دائر مدار منتسب شدن قتل به مربّى است ولى اگر شخص دیگرى او را کشته باشد همان شخص قاتل مسئول است.