فتوای مراجع عظام تقلید در این باره چنین است:
1. اگر تیمّم بدل از غسل کند، و بعد کارى که وضو را باطل می‌کند براى او پیش آید، (ادامه مسئله از آیة الله شبیری زنجانی دام ظله: «باید وضو بگیرد و احتیاط مستحب آن است که تیمم بدل از غسل هم بنماید، و اگر نمى تواند وضو بگیرد تیمم بدل از وضو مى نماید و بنا بر احتیاط مستحب در غیر غسل جنابت، تیمم دیگرى بدل از غسل نماید»)
[اگر عذر او بر طرف شده، براى نمازهاى بعد باید غسل کند، اما] چنانچه براى نمازهاى بعد نتواند غسل کند باید وضو بگیرد (آیة الله سیستانى دام ظله: «و احتیاط مستحبّ آن است که تیمّم نیز بکند»؛ آیات عظام گلپایگانى و صافی: (بنا بر احتیاط مستحبّ (صافى: بنا بر احتیاط واجب) بدل از غسل، تیمّم نماید و اگر نمى تواند وضو بگیرد دو تیمّم کند، یکى بدل از غسل و دیگرى بدل از وضو، ولى اگر تیمّم او بدل از غسل جنابت بوده، چنانچه یک تیمّم نماید، به قصد این که آن چه تکلیف او است انجام داده باشد کافى است؛ آیة الله تبریزى ره: «باید بدل از غسل تیمّم نماید»؛ آیة الله خوئى ره: «باید بدل از غسل تیمّم نماید و احتیاط مستحبّ آن است که وضو هم بگیرد») و اگر نمی‌تواند وضو بگیرد، باید بدل از وضو تیمّم نماید. (امام خمینی، توضیح المسائل (محشّى)، ج1، ص 394، م 724)
2. تیمم بدل از غسل جنابت حکم خود غسل جنابت را دارد و جهت اقامه نماز با انجام تیمم، وضو نیازی نیست.
مراجع عظام تقلید در این زمینه فرموده اند: "چیزهایى که وضو را باطل مى‌کند، تیمّم بدل از وضو را هم باطل مى‌کند و چیزهایى که غسل را باطل مى‌نماید، تیمّم بدل از غسل را هم باطل مى‌نماید." (توضیح المسائل (محشى - امام خمینى)، ج1، ص 393، م720)
جواب: در تیمم چهار چیز واجب است:
1. نیت
2. زدن كف دو دست با هم بر چیزی كه تیمم بر آن صحیح است
3. كشیدن كف دو دست به تمام پیشانی و دو طرف آن، از جایی كه موی سر می‌روید، تا ابروها و بالای بینی
4. كشیدن كف دست چپ به تمام پشت دست راست و بعد از آن كشیدن كف دست راست به تمام پشت دست چپ. (توضیح المسائل امام خمینی(ره), م700 )
جواب: در هفت مورد به جای وضو و غسل باید تیمم كرد:
1. آنكه تهیه‌ی آب به قدر وضو یا غسل ممكن نباشد.
2. آنكه به واسطه‌ی پیری، یا ترس از دزد و جانور و مانند اینها یا نداشتن وسیله‌ای كه آب از چاه بكشد، دسترسی به آب نداشته باشد.
3. آنكه از استعمال آب بر جان خود بترسد، یا بترسد كه به واسطه‌ی استعمال آب مرض یا عیبی در او پیدا شود.
4. آنكه بترسد كه اگر آب را به مصرف وضو یا غسل برساند خود او یا اطرافیانش از تشنگی بمیرند یا مریض شوند یا به مشقت افتند.
5. كسی كه بدن یا لباسش نجس است و كمی آب دارد كه اگر با آن وضو بگیرد یا غسل كند، برای آب كشیدن بدن یا لباس او نمی‌ماند.
6. اگر غیر از آب یا ظرفی كه استعمال آن حرام است آبا یا ظرف دیگری ندارد.
7. هرگاه وقت به قدری تنگ باشد كه اگر وضو بگیرد، یا غسل كند تمام نماز یا مقداری از آن بعد از وقت خوانده می‌شود.
(توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, ص386 الی398 )
جواب: تیمم به خاك و ریگ و كلوخ و سنگ و مانند آن اگر پاك باشند صحیح است. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, م684)
جواب: خیر ـ باید هر كدام را جداگانه به جا آورد. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, م722 و725)
جواب: اشكال ندارد. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, ص403, م691)
جواب: باید بر روی زمین یا سنگی كه غبار ندارد تیمم كند و نماز بدون وضو و تیمم قضاء دارد. (استفتائات امام خمینی(ره), ج1, س237)
این سوال دارای ابهامی است که ما برای رفع ابهام آن را در دو بخش بررسی می کنیم:
1.این که منظور از تیمم، تیمم به جای وضو و برای ورود به نماز باشد.
2.این که بخواهیم با تیمم دست نجس ما پاک شده و نجاست از آن برطرف شود.
در مواردی که امکان وضو یا غسل نباشد، برای تحصیل و به دست آوردن طهارت باطنی خداوند متعال تیمم را قرار داده است از همین جهت در صورت در دسترس نبودن آب تیمم بدل از وضو یا غسل کافی است.
اما برای تحصیل طهارت ظاهری (پاک کردن چیزهای نجس) تیمم کافی نمی باشد. بنابر این اگر جایی از بدن نجس باشد، برای نماز باید حتماً آن را با آب تطهیر کرد و تیمم جایگزین آب نمی شود که بدن را پاک کند. و این را هم می دانیم که نماز با بدن نجس باطل است مگر اینکه تا آخر وقت نماز، آب پیدا نشود و انسان ناچار باشد که با بدن نجس نماز بخواند. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص: 469، مسأله 848: در سه صورت اگر بدن یا لباس نمازگزار نجس باشد، نماز او صحیح است: اول: آن که به واسطه زخم یا جراحت یا دُمَلى که در بدن او است لباس یا بدنش به خون آلوده شده باشد. دوم: آن که بدن یا لباس او به مقدار کمتر از درهم که تقریباً به اندازه یک اشرفى مىشود به خون آلوده باشد. سوم: آن که ناچار باشد با بدن یا لباس نجس نماز بخواند . و در دو صورت اگر فقط لباس نمازگزار نجس باشد، نماز او صحیح است: اول: آن که لباسهاى کوچک او مانند جوراب و عرقچین نجس باشد. دوم: آن که لباس زنى که پرستار بچه است نجس شده باشد.)
جواب: در فرض مرقوم با دست سالم تیمم كنید و گرفتن نائب لازم نیست. (استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1, س243)
