تصمیم گیری یک فرایند ذهنی یکپارچه است که ما معمولاً تا هنگامی که عواقب غیرمنتظره انتخابمان آشکار نگردد از آن بی اطلاع هستیم. آنگاه با تعجب از خود می پرسیم: چرا این گزینه را انتخاب کردم؟

تصمیم عقلانی، از طریق به کار گیری یک فرایند مشخص گرفته می شود. چنین تصمیمی بر اساس ارزش ها و فهم تصمیم گیرنده بوده و شامل در نظر گرفتن گزینه های گوناگون و ارزیابی اثر هرکدامشان است. تصمیم عقلانی ممکن است از عرف های اجتماعی و انتظارات دیگران تبعیت کند یا نکند.

5 مانع در اتخاذ تصمیم درست

قالب های ذهنی

قالب های ذهنی، یعنی تمایل به درک مسایل به گونه ای خاص. این قالب ها باعث می شود که برای حل مسایل تنها برخی از اطلاعات را از حافظه مان بازیابی کنیم. در صورتی که باید از همه آنچه یادگرفته ایم یا تجربه کرده ایم در حل مسایلمان استفاده کنیم. مثلا اگر فکر می کنید به دلیل آنکه در یک رشته مهندسی درس خوانده اید باید حتما با یک مهندس ازدواج کنید، یعنی درگیر یک قالب ذهنی هستید. هم رشته بودن می تواند نشان دهد شما علایق مشترک دارید اما این دلیل نمی شود که بقیه گزینه های ازدواج را نادیده بگیرید و فقط به یک طیف خاص توجه کنید.

صلبیت در عمل

صلبیت در عمل، ناتوانی در استفاده از موقعیت در دیگر کاربردهاست. بگذارید مثالی بزنیم. اگر شما دختری هستید که عقیده دارد دانشگاه صرفا محیط درس خواندن است و به همین دلیل، وقتی کسی سعی می کند به شما نزدیک شود و به شما پیشنهاد ازدواج دهد، به او برچسب بی عفتی و چشم چرانی و ... می زنید، یعنی درگیر این مشکل هستید. شما برای دانشگاه یک هدف منظور کرده اید و حاضر نیستید قابلیت های دیگر آن را ببینید. بنابراین به هر کسی که در این فضا به شما پیشنهاد ازدواج می دهد، به چشم فردی نگاه می کنید که از ابتدای تحصیل به جای آنکه سرش به درسش باشد در نخ دخترها بوده است.

تعصب در تایید

تعصب در تایید یعنی تنها شواهد و مدارکی را مورد تایید قرار دهیم که باعث تقویت فرضیات و عقاید ما شود و از نشانه ها و شواهدی که مغایر با فرضیات و عقاید ما باشد، صرف نظر می کنیم. بنابراین در حل مسئله، تنها شواهدی را مدنظر قرار می دهیم که در راستای راه حل مطلوب ما باشد. این خطرناک است زیرا تصمیم اتخاذ شده بر اساس شواهد و نشانه ها نیست بلکه بر اساس تعصبات و پیش داوری های ماست. مثال این ماجرا، مثال فردی می شود که عاشق شده و حالا چشمش را روی همه واقعیت ها بسته. او کاستی ها و عدم تناسب های طرف مقابلش را نمی بیند و صرفا به این دلیل که او را دوست دارد یا قد و ظاهرشان با هم هماهنگی دارد، به سمت او جذب می شود.

استفاده از اطلاعات موجود

ما تمایل داریم که بر اساس اطلاعاتی که در لحظه در اختیارمان است، تصمیم بگیریم. البته گاهی باید سریع یا اینکه بر اساس اطلاعات موجود تصمیم گرفت. اما بیشتر اوقات می توانیم با گذاشتن زمان بیشتر، اطلاعات بیشتری گرد آوردیم. بنابراین تحقیق نکردن و سعی نداشتن در شناخت بیشتر یک اشتباه بزرگ است که شما را به شکست می رساند.

درست است که باید با توکل به خدا و با امید به آینده جلو برویم اما این دلیل نمی شود که به قدر کافی برای کسب اطلاعات و شناخت و به کار گرفتن عقلمان در تصمیم گیری وقت نگذاریم.

ارزیابی نکردن پیامدها

برخی از تصمیم ها و راه حل ها به قدری خوب به نظر می رسند که ما سریعاً نسبت به آن اقدام می کنیم بدون اینکه تاثیر آن تصمیم یا راه حل را در دیگر جنبه های زندگی مان ببینیم. اگر فکر می کنید ازدواج کردن با یک فرد می تواند زندگی شما را دچار یک جهش مثبت کند، مراقب باشید از هول هلیم در دیگ نیفتید! تصمیم گیری در هر موردی، بدون در نظر گرفتن پیامدها به شکست می انجامد. شما باید قبل از هر چیز از خودتان بپرسید آیا واقعا شرایط این کار را دارید؟ زمان آن رسیده است؟ آیا این انتخاب باعث نمی شود عواقب دیگری برایتان پیش آید که مجبور به تحمل آن شوید؟ پاسخ دادن به این سوال ها می تواند کمک تان کند تا منطقی تر فکر کنید و تصمیم بگیرید.