"قوها در سرخ‌رود گرسنه‌اند" این تیتر رسانه‌ها در ایران" ترحم‌برانگیز" است، اما آیا انسان مجاز به دخالت در کار طبیعت است؛ آن‌هم طبیعتی که اصلا مناسب میهمان‌داری از این حیوانات نیست؟
چرا نباید به قوهای گرسنه سرخ‌رود در مازندران غذا داد؟
آمدن اولیه دسته قوها
پنج سال پیش اولین دسته قو که تعدادشان حدودا ۵۰۰ بال تحمین زده شد، برای گذراندن زمستان در منطقه سرخ‌رود واقع در غرب مازندران بر زمین نشست. برخی منابع نوشتند که بازگشت قوها به منطقه بعد از ۳۰ سال صورت گرفته است.
چرا قوها آمدند؟
٣ گونه مختلف از قوها ( قو کوچک، قو گنگ، قو فریادکش) که از سیبری و مناطق سردسیر می‌آیند در چند سال گذشته به همراه انواع برخی دیگر از پرندگان تالابی به دلیل برهم خوردن شرایط زیست‌محیطی‌شان وادار به ترک زیستگاه‌ها و تالاب‌های اصلی در مازندران و میانکاله در گلستان شدند.
چرا شالیزار برای قوها مناسب نیست؟
شالیزارها زیستگاه طبیعی این پرندگان نیستند، اما قوها شالیزارهای منطقه فریدونکنار و سرخ‌رود را به دلیل غرقاب بودن "انتخاب" کردند. قوها با داشتن پاهای ظریف و وزن زیاد باید تا سینه در آب باشند، اما سطح آب در شالیزارها علیرغم غرقاب بودن، پایین است.
چرا شالیزار برای قوها مناسب نیست؟
با توجه به زیر کشت دوم رفتن درصد بالایی از زمین‌های منطقه واستفاده چند برابری از سموم قوی شیمیایی و همچنین کود‌های شیمیایی که باعث آلودگی زمین‌ها شده‌اند، این سموم از طریق چرخه غذایی وارد بدن حیوانات می‌شود. از سوی دیگر سیم‌های برق فشار قوی واقع در حاشیه جنوبی زیستگاه و همچنین خطر صید در دامگاه‌ها و تورهایی که شب‌ها گسترده می‌شوند حیات قوها را تهدید می‌کند.
تغییر کاربری شالیزارها
کاهش تعداد شالیزارها و ساخت و ساز در آنها از یک سو باعث تراکم حضور پرندگان در شالیزارهای باقیمانده شد. از سوی دیگر نزدیکی محل سکونت پرندگان مهاجر با جمعیت شهرنشین می‌تواند عواقب ناگوار بیشتری را برای این جانوران به همراه داشته باشد. برای نمونه معضل زباله و تغذیه این حیوانات از آن، پدیده‌ای تجربه شده است.
آلودگی ویروسی
به گزارش خبرگزاری مهر در روزهای اخیر حتی آلودگی ویروسی در بین تعدادی از قوهای تلف شده مشاهده شده است. براساس این گزارش، بررسی‌های مقدماتی نشان می‌دهد که این ویروس که هنوز نوع آن مشخص نشده، از نوع ویروس‌های مشترک بین انسان و حیوان است و احتمال انتقال آن به انسان وجود دارد.
تلاش فعالان زیست‌محیطی
با آمدن قوها تلاش‌های بی وقفه فعالان محیط زیست جهت ایجاد محیط امن برای پرندگان مهاجر آغاز شد.
کمبود مواد غذایی
نابودی و آلودگی تالاب‌ها و رودخانه‌ها باعث شد تا در سال‌های گذشته پرندگان بیشتری به سرخ‌رود پناه ببرند. بدین ترتیب قوها که از بوته‌های برنج باقیمانده در زمین‌ها تغذیه می‌کردند با کمبود مواد غذایی روبرو شدند.
غذا رسانی به قوها
در چند سال گذشته فعالان محیط زیست که خطر گرسنگی قوها را دریافتند با جمع‌آوری کمک مالی خود راسا اقدام به غذا رسانی به قوها کردند. بنابرگزارش‌ها فعالان زیست محیطی در روزهای اخیر بین ۱۲ تا ۱۳ تن ذرت و گندم در منطقه پخش کرده‌اند که قیمت هر تن ذرت یک میلیون تومان و قیمت هر تن گندم یک میلیون و صد هزار تومان است.
مرهمی که درمان نیست
غذا دادن "دستی" در ساله‌های گذشته باعث شد تا بازهم به جمعیت قوها در منطقه افزوده شود و حال به نزدیک ده هزار بال رسیده است. حالا قوها یادگرفته‌اند که در شالیزارهای سرخ‌رود که اصلا هم برای سکونت آنها مناسب نیست، به لحاظ غذایی تامین می‌شوند و هرسال به آنجا می‌روند، این درحالی است که صورت مساله یعنی نابودی و آلودگی تالاب‌های اصلی محل سکونت آنها فراموش شده است.
اگر به قوها غذا ندهند؟
انسان باید تا حد ممکن از دخالت در چرخه‌های طبیعی خودداری کند. غذا دادن به قوها به معنی وابسته کردن آنها به انسان‌هاست. فعالان محیط زیست باید تلاش کنند تا محیط‌های اصلی زندگی آنها از دست‌درازی و آلوده‌کردن‌ها در امان بماند تا این حیوانات بتوانند در کمال آرامش به زندگی خود ادامه دهند.
کجا انسان باید دخالت کند؟
سرمای بیش از حد در تالاب میقان واقع در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی اراک باعث یخ زدگی این تالاب شد و درناها از امکان یافتن غذا محروم شده‌اند. پرندگان بسیاری براثر یخ‌زدگی جان سپرده‌اند. در این شرایط ویژه که درناها تا صدها کیلومتر امکان یافتن غذا را ندارند، نیاز به کمک انسان‌ها دارند.
اگر انسان دخالت نکند
در صورتی که انسان دخالت نکند و یا چرخه‌های طبیعی را بطور کلی از بین نبرد، طبیعت از توانایی بازسازی و ترمیم خود برخوردار است. قوها اگر دریابند محیط مورد انتخاب‌شان مناسب نیست، به محل دیگری خواهند رفت. این اتفاق با آمدن قوها به منطقه سرخ‌رود رخ داد و شاید خود آنها دریابند که سرخ‌رود برایشان مناسب نیست.
