خط خوب یکی از مهارت‌هایی است که باید از سن کم یعنی از دوره پیش‌دبستانی به دانش‌آموزان آموخته شود درغیر این صورت بخشی از فرایند یاددهی و یادگیری دچار نقص خواهد شد. آموزش خط باید از خردسالی شروع شود زیرا پایدارتر خواهد بود. از این رو درک صحیح مکانیسم‌ها و عواملی که می‌توانند باعث مشکلات دست‌خط شوند ضروری به نظر می‌رسد. در بسیاری موارد دیده شده که مشکلات خوانایی دست‌خط بدون مداخلات درمانی برطرف نمی‌شود.

عوامل مربوط به دانش‌آموزان

در میان مهارت‌های تحصیلی پایه، نوشتن ملموس‌ترین مهارت نام گرفته است. تفاوت نوشتن با سایر مهارت‌های ارتباطی این است که نوشتن سندی کتبی از خود به جای می‌گذارد و جزء مهارت‌های ظریف حرکتی است. می‌گویند خط هر کسی نشانه‌ای از روح او را در خود دارد و هر کسی را می‌توان از خط او شناخت. برای این‌که دانش‌آموز بتواند نوشتن را به نحو احسن انجام دهد لازم است شرایطی برای نوشتن داشته باشد. این شرایط عبارت‌اند از:

1- از رشد ذهنی کافی برخوردار باشد
   
2. انگیزه کافی داشته باشد
   
3. از علاقه کافی برخوردار باشد
   
4. بین چشم و دست هماهنگی باشد
  
5. هماهنگی حرکتی داشته باشد
   
6. توانایی تطبیق بدن با فضای اطراف را داشته باشد
   
7. مفهوم نوشتن از راست به چپ را بداند

اشکال در وضعیت جسمانی:

هم‌چنین وجود بعضی از نارسایی‌ها مانند اختلالاتی در عملکرد دست و انگشتان باعث می‌شود که کودک نوشتن را به طور مطلوب انجام ندهد.

معلولیت‌های جسمی و ضایعاتی که در سیستم اعصاب مرکزی یعنی مغز یا طناب نخاعی به وجود می‌آید و صدمات وارده بر مغز باعث اختلال در نوشتن می‌شود. این صدمات ممکن است آن‌قدر خفیف باشد که نتوان تأثیر آن را بر رفتار کودک تشخیص داد یا آن‌قدر شدید باشد که فعالیت کودک را به میزان پایینی کاهش دهد.

 کودک مبتلا به آسیب مغزی ممکن است نشانه‌های رفتاری وسیعی از خود نشان دهد از جمله عدم هماهنگی و اعمال حرکتی ناقص.

اشکال در وضعیت قرار گرفتن کاغذ:

وضعیت نامناسب کاغذ و دفترچه نسبت به بدن نیز از صحیح نوشتن جلوگیری می‌کند و در بروز اشکالات مختلف هنگام دست‌نویسی نقش اساسی دارد.

برخی از دانش‌آموزان هنگام نوشتن سر خود را بیش از حد به کاغذ نزدیک می‌کنند و حتی گاهی احساس می‌شود سر خود را به آن می‌چسبانند گروهی دیگر دفترچه خود را به حالت زاویه‌دار و کج قرار می‌دهند.

اشکال در جهت‌یابی صحیح:

برخی دانش‌آموزان درک صحیحی از رابطه‌های فضایی مانند بالا و پایین، زیر و رو و چپ و راست ندارند به همین دلیل هنگام نوشتن حروف و کلمه‌ها -حتی بر روی کاغذ خط‌دار- قادر نیستند اشکال صحیح حروف را بنویسند، مثلا حرف "الف" را بیش از حد امتداد داده و از روی خط می‌گذرانند.

مشکلات نوشتن صحیح حروف الفبا:

-حرف نویسی- گاهی برخی دانش‌آموزان حروف را بیش از حد بزرگ یا کوچک می‌نویسند و در برخی موارد خطوط مستقیم -افقی یا عمودی- را به حالت قوس‌دار یا بالعکس می‌نویسد.

مشکلات نسخه‌برداری صحیح از کلمات:

-رونویسی- بعضی دانش‌آموزان ممکن است حروف سازنده کلمه را با فاصله زیاد بنویسند مثل "آ  ز  ا  د  ی" یا این‌که حروف را بیش از حد به هم نزدیک کرده و صورت کلی کلمه را مخدوش کند.

 بسیاری از دانش‌آموزان در نوشتن حروف پیوسته که نیازمند حرکت‌های ظریف و دقیق و هماهنگ است با مشکلات جدی‌ای رو به رو شوند. برخی از آنان نمی‌توانند پس از نوشتن یک حرف به سرعت به نوشتن حروف دیگر بپردازند. این به واسطه خطاهایی است در نوشتن به وجود می‌آید.

خطاهای متداول در نوشتن

 1. کج‌ نویسی: ممکن است به دلایل متعددی مثل بسیار نزدیک بودن بازو به بدن و بسیار سفت گرفتن شست و دور بودن خیلی زیاد نوک قلم از انگشتان و صحیح نبودن جهت کاغذ و درست نبودن جهت حرکت قلم اتفاق بیافتد.

 2. راست‌ نویسی: عواملی مثل بسیار دور بودن بازو از بدن، بسیار نزدیک بودن انگشتان به سرقلم، هدایت قلم به تنهایی توسط انگشت سبابه و ناصحیح بودن جهت کاغذ در ایجاد آن مؤثر است.

 3. پرفشار نوشتن: بر اثر فشار دادن بیش از حد انگشت سبابه و استفاده از قلم نامناسب ایجاد می‌شود.

 4. کم‌رنگ‌نویسی: به عواملی مثل بیش از حد کج یا راست نگه‌داشتن قلم و چرخش نوک قلم به یک سمت و قطر بیش از حد قلم بستگی دارد.

 5. زاویه‌دارنویسی: به دلیل سفت بودن بیش از حد شست یا شل نگه داشتن قلم یا حرکت بیش از حد قلم اتفاق می‌افتد.

 6. نامرتب‌‌نویسی: چهار علت مهم برای این مورد وجود دارد که شامل عدم آزادی حرکت، حرکت کند دست، محکم گرفتن قلم و در نهایت نادرست یا ناراحت بودن وضعیت بدن است.

 7. فاصله‌گذاری: این مشکل به واسطه پیشرفت سریع قلم به سمت چپ و حرکت بیش از حد و سریع جانبی ایجاد می‌شود.