ده‌ها هزار سال پیش در مناطق جنگلی و علف‌زارهای استرالیا پرنده‌ای بسیار بزرگ به نام «جنیورنیس نیوتونی» (Genyornis Newtoni) می‌زیست که توانایی پرواز نداشت. اما مدتی پس از مهاجرت انسان‌ها به این قاره، این پرنده‌ها منقرض شدند.

دانشمندان تغییرات جوی و مداخله‌ی انسان‌ها را عامل اصلی انقراض این «بزرگ‌زیاگان» (Megafauna- این واژه در اصل به جانوران بزرگ اطلاق می‌شود، اما عمدتا برای اشاره به جانوران بزرگ ماقبل تاریخ به کار می‌رود) می‌دانند. هرچند اخیرا گروهی از محققان دانشگاه کلرادو شواهدی پیدا کرده‌اند که نشان می‌دهد انسان‌ها عامل اصلی انقراض این گونه از پرندگان ۲۲۵ کیلویی بودند و تغییرات جوی تاثیر چندانی روی این موضوع نداشت.

ظاهرا، علاقه‌ی انسان‌های ماقبل تاریخ به خوردن تخم این پرندگان فرصت تولید مثل را از جنیورنیس‌ها گرفته بود. براساس مقاله‌ای که اخیرا در ژورنال «نیچر» (Nature) منتشر شده، ساکنان اولیه‌ی استرالیا از تخم‌های این پرندگان که به اندازه‌ی یک طالبی بود، تغذیه‌ می‌کردند. «گیفورد میلر» (Gifford Miller)، نویسنده‌ی اصلی این تحقیق و استاد علوم زمین‌شناسی در دانشگاه کلورادو می‌گوید، جنیورنیس‌ها تقریبا ۵۰ هزار سال پیش در استرالیا می‌زیستند و با ورود انسان‌ها ناپدید شدند.

جنیورنیس‌ها با دو متر ارتفاع و ۲۲۵ کیلوگرم وزن، بسیار بزرگ‌تر از پرنده‌های بی‌پرواز امروزی مثل شترمرغ یا گونه‌ی استرالیایی آن بودند. این پرنده، پاهای قدرتمند، بال‌های کوچک، و پنجه‌های بزرگی داشت. نوک بزرگ آن هم به او این امکان را می‌داد که از میوه‌ها و آجیل‌ها و جانوران کوچک تغذیه کند. جنیورنیس به خانواده‌ی گونه‌ای از پرندگان به نام «راهوارمرغان» (Dromornithidae) تعلق داشت که بعضا ارتفاع آنها به سه متر و وزن‌شان به ۵۰۰ کیلوگرم می‌رسید. این گونه‌ از پرندگان، با اردک‌ها، غازها و قوها هم‌خانواده بودند.

محققان تکه‌های پوسته‌ی تخم سوخته‌ی جنیورنیس‌ها را در بیش از ۲۰۰ منطقه بررسی کرده و متوجه شدند که تنها بخش‌های خاصی از آنها سیاه شده بود. میلر در این باره می‌گوید: "تنها توضیح منطقی این است که انسان‌ها، این تخم‌های بزرگ را برداشت کرده و آنها را در آتش می‌پختند. سپس تکه‌های پوسته‌ی تخم را اطراف آتش می‌انداختند.” او ادامه داد: "آتش‌سوزی‌ طبیعی نمی‌تواند چنین طرحی را روی پوسته‌ ایجاد کند. ما هیچ مدرکی نداریم که ثابت کند انسان‌ها پرندگان بالغ را شکار می‌کردند، اما کم شدن تخم‌ها قطعا منجر به کاهش تولید مثل این گونه‌ها شد.”

محققان معقتدند که عمر این پوسته‌های یافت شده به ۴۴ تا ۵۴ هزار سال می‌رسد که با زمان ورود انسان‌ها به این قاره مطابقت دارد. نویسندگان این مطالعه می‌گویند اگر چه آب و هوای استرالیا به تدریج رو به خشک شدن گذاشت، اما اثرات آن به شدت دوره‌های قبل‌تر نبود. این جانوران بزرگ در آن زمان‌ها توانستند به بقا ادامه دهند. با این حساب، بعید به نظر می‌رسد که تغییر شرایط جوی تنها عامل انقراض بزرگ‌زیاگان باشد.

به اعتقاد گروهی از دانشمندان، انسان‌ها مسوول اصلی انقراض گونه‌های منحصر به فردی از جانوران بزرگ استرالیا هستند که شامل نوعی مارمولک ۷٫۵ متری به نام بزمجه ماژلان، کانگوروهای ۴۵۰ کیلوگرمی و پستانداری به نام وامبت که به اندازه‌ی کرگدن بود، می‌شود. بیش از ۸۵ درصد پستانداران، پرندگان و خزندگان بزرگ استرالیا با مهاجرات انسان‌ها به این قاره ناپدید شدند. البته دانشمندان بر سر این موضوع اختلاف نظر دارند و گروهی از آنها تغییرات شرایط جوی، به خصوص خشکی قاره‌ای را علت اصلی می‌دانند که بین ۴۰ تا ۶۰ هزار سال پیش اتفاق افتاد. میلر می‌گوید مطالعه‌ی جدید، نقش انسان‌ها را در پدیده‌ی انقراض پررنگ‌تر می‌کند.