در این مقاله بعد از ذکر توضیحاتی درباره اقسام روزه، شرایط صحت روزه، و كارهائى كه براى روزه دار مكروه است، به چند پرسش و پاسخ در مورد روزه داری می پردازیم:

اقسام روزه

روزه بر چهار قسم است :

اوّل ـ روزه واجب، مانند روزه ماه رمضان.  

دوّم ـ روزه حرام، مانند: روزه روز عید فطر و روز عید قربان.

سوّم ـ روزه مستحب، مانند: روزه روز عید غدیر، و روزه روز مبعث.

چهارم ـ روزه مكروه، مانند: روزه روز عاشورا.

شرائط صحت روزه

شرائط صحّت روزه چند چیز است:

1 ـ عاقل بودن.

2 ـ زنان در حال حیض و نفاس نباشند.

3 ـ مرضى كه روزه برایش زیان دارد نداشته باشند.

4 ـ در سفر شرعى نباشد.

5 ـ بیهوش نباشد.

6 ـ ایمان داشته باشد.

7 ـ زمان روزه، عید فطر و عید قربان نباشد.

8 ـ غسل نمودن از جنابت و استحاضه، و پس از تمام شدن دوران حیض و نفاس، زنان غسل حیض و نفاس هم كرده باشند.

9 ـ اجازه شوهر براى زنش، و اجازه پدر و مادر براى فرزند در روزه‏هاى مستحبّى.

10 ـ نداشتن قضاى روزه واجب (پسر بزرگتر كه قضاى روزه پدر بر او واجب است، مى‏تواند روزه مستحبى بگیرد).

11 ـ روزه را براى خدا بگیرد.

كارهائى كه براى روزه دار مكروه است

براى روزه‏دار چند عمل كراهت دارد:

1 ـ شوخى كردن با همسر و بوسیدن و دست مالیدن به بدن او، براى كسى كه با این اعمال هوسش تحریك خواهد شد، البتّه در جائى كه قصد ریختن منى نداشته باشد، و با این اعمال نیز معمولا منى از او خارج نمى‏ شود.

2 ـ سرمه كشیدن با سرمه ‏هائى كه مشك در آن وجود دارد، یا با چیزهائى كه مى‏ ترسد وارد حلق گردد.

3 ـ خارج ساختن خون از بدن، به وسیله حجامت یا سرنگ بطورى كه موجب ضعف گردد.

4 ـ حمّام رفتن اگر موجب ضعف شود.

5 ـ سعوط نمودن با انفیّه هائى كه وارد بینى مى‏كنند.

6 ـ بوئیدن گلهاى خوشبو، بخصوص نرگس، ولى عطر زدن براى روزه‏دار مستحب است، زیرا طبق حدیث عطر تحفه روزه داران است.

7 ـ تر نمودن لباس و گذاشتن آن روى بدن.

8 ـ چشیدن غذا هرچند هم كه به حلق نرسد.

9 ـ نشستن زن در آب.

10 ـ كشیدن دندان مخصوصا اگر خونریزى داشته باشد.

جواب: روزه را باطل نمی کند ولی تقلب کردن در شأن مسلمان نیست و حرام است. (جامع المسائل آیه الله فاضل لنکرانی ره، ج 1، ص 628)

جواب: لقمه را از دهان خارج کند و دهان را بشوید، مگر اینکه یقین داشته باشد که هنوز صبح نشده و لذا اگر یقین به دخول صبح داشته باشد و ادامه دهد روزه باطل می شود.. (مجمع المسائل آیه الله گلپایگانی، ج 4، ص 164)

اگر روزه بر آن شخص واجب نیست یا شرعا معذور از روزه گرفتن است (مثل اینکه توانایی روزه گرفتن را نداشته باشد)، اشکالی ندارد، ولی در صورتی که معذور نیست و روزه گرفتن بر او واجب باشد، از باب یاری نرساندن بر گناه، باید از این کار خودداری کند و در صورت امکان با زبانی نرم وی را نهی از منکر نماید.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):

اگر روزه گرفتن براى او واجب باشد و بدون عذر شرعى روزه نمى‌گیرد، جایز نیست.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):

بطور کلی اگر آن شخص، شرعا معذور از روزه گرفتن باشد مانعی ندارد ولی در صورتی که معذور نیست باید آنها را با زبان خوب، نهی از منکر نماید و از تهیه آن خودداری نماید.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

چنانچه فرد مذکور در افطار روزه معذور است، مانعی ندارد.

جواب: باید فورا غذا را از دهان خارج نماید. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 958، س 1650)

جواب: تظاهر به روزه خواری جایز نیست و اگر کسی از گرفتن روزه معذور است نباید در ملأ عام اقدام به روزه خواری نماید.

جواب: اگر آب را به حلق نرسانید و فقط داخل دهان را شستشو دهید مانعی ندارد پس از بیرون ریختن آب سه مرتبه آب دهان را بیرون بریزید تا یقین کنید که از آب خارج چیزی فرو برده نمی شود. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 958، س1650)