سوال: با توجه به پیشرفت علم پزشكی مبنی بر اینكه می تواند توضیحات مطمئنی برای ما بدهد آیا با وجود سونوگرافی و آزمایش های متعدد اعم از خون و یا ادرار كه می توان مطمئن به وجود بچه یا عدم آن شد آیا می توان گفت دیگر مسئله عدّه زن بعد از طلاق زن منقضی است؟

جواب: در جواب عرض می شود كه اولاً عدم اختلاط میاه و اینكه عده برای تطهیر زن از نطفه است علّت تامّه و فلسفه حكم نیست بلكه یكی از حكمت های حكم می باشد.

ثانیاً: ممكن است عده نگاه داشتن برای رعایت حریم زوجیت باشد و این یك نوع احترام برای زن می باشد كه او دارای حرمتی است و باید مراعات او بشود.

ثالثاً: اینكه فرمودید وسایل پزشكی می تواند تشخیص بدهد یك امر قطعی و صد در صد نمی باشد بلكه در مواردی هم خلاف آن ثابت شده است پس اعتماد قطعی به آن نمی توان كرد.

امام خمینی(ره): 

زن در عده طلاق بحکم زوجه آن مرد است مادامی که زن در عده ی رجعی است شوهرش می تواند به او نگاه کند اگر چه قصد رجوع هم نداشته باشد. 

آیة الله اراکی(ره): 

در عده طلاق رجعی پوشش بر زن واجب نیست.(بلکه در روایات امر شده به خضاب و اکتحال و تزیین و اظهر زینت و تشویق زوج به رجوع است).

آیة الله تبریزی(ره): 

زنی که طلاق رجعی گرفته و در عده است مثل این است که زن او باشد و نباید از خانه بدون اذن شوهر بیرون برود و جایز و مستحب است که زینتش را برای شوهرش ظاهر کند و به او نشان بدهد. و واجب است اطاعت کردن از شوهر.(مادامی که عده زن تمام نشده زوجیت باقی است.) 

آیة الله خامنه ای(دام ظلّه): 

حکم زوجه را داشته و می تواند در مقابل همسر، بدون پوشش ظاهر شود.  

آبة الله سیستانی(دام ظلّه): 

می تواند بدون پوشش باشد زیرا به منزله زوجه است و جایز بلکه مستحب است که زینتش را نشان او بدهد.

آیة الله صافی گلپایگانی (دام ظلّه): تا مادامیکه در عده است مثل زوجه است . پوشش لازم نیست.

آیة الله فاضل لنکرانی(ره)

زن در دوران عده ی طلاق رجعی احکام زوجه را دارد باید از وی اطاعت کند و بر شوهرش محرم است و می توانند به یکدیگر نگاه کنند. 

آیة الله گلپایگانی(ره): 

زنی که در عده طلاق رجعی است مثل زوجه او است یا به حکم زوجه او است. پوشش لازم نیست.

آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه): 

جایز است به او نظر کند ولو اینکه قصد رجوع نداشته باشد. 

آیة الله وحید خراسانی(دام ظلّه): 

زن در عده طلاق رجعی حکم زوجه دارد و جایز است بلکه مستحب است زینتش را برای شوهرش ظاهر کند و بدون اذن او نباید خارج شود و واجب است از شوهر اطاعت کند. 

مراجع تقلید در این‌باره می‌گویند: در فرض سوال، ازدواج دوم باطل است ولى اگر بعد از اطلاع از وفات شوهر اول، با شوهر دوم نزدیکى نکرده باشد، بر وی حرام ابدی نمی‌شود، بلکه مى‌توانند بعد از اتمام عده وفات (که از روز اطلاع شروع مى‌شود)، دوباره با هم ازدواج نمایند.

و برخی از فقها (آیة الله صافی گلپایگانی دام ظله) نیز معتقدند، در صورتى که زن باردار باشد، براى شوهر دوم عده طلاق و پس از آن براى شوهر اول عده وفات نگهدارد و اگر آبستن نباشد، براى شوهر اول عده وفات و پس از آن براى شوهر دوم عده طلاق نگهدارد.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):

اگر از زمانی که خبر فوت شوهر اول به او رسیده عده وفات نگه دارد و در زمان عده وفات نزدیکی نکنند، مرد دوم بر او حرام نشده و می‌توانند عقد ازدواج را دوباره بخوانند.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی(مد ظله العالی):

عقد باطل است ولى اگر بعد از اطلاع از وفات نزدیکى نکرده باشند مى‌توانند بعد از اتمام عده وفات دوباره عقد کنند البته عده وفات از روز اطلاع شروع مى‌شود.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

بر زن لازم است بعد از علم به فوت شوهر در ایام عده رجعیه عده وفات داشته و از ارتباط با مردی که با او ازدواج کرده اجتناب کند و عقد واقعه باطل بوده و بعد از انقضاء عده وفات عقد تجدید شود و حرام ابد نمی‌شوند.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):

در فرض سوال، باید از شوهر دوم جدا شود و در صورتى که آبستن باشد، براى شوهر دوم عده طلاق و بعد براى شوهر اول عده وفات نگهدارد و اگر آبستن نباشد، براى شوهر اول عده وفات و بعد براى شوهر دوم عده طلاق نگهدارد.