تاکنون فکر کرده‌اید چرا دین اسلام سفارش و تأکید بسیاری بر صبر دارد. صبر چیست و آثار و برکات صبر کدام است؟ دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم، دنیایی است که محدود به زمان سلسله و مکان می باشد. در سیر تکاملی انسان و اهداف او زمان حرف اول را می زند. یک شبه نوزاد یک ماهه جوان رشید 18 ساله نمی شود، یک شبه ره صد ساله طی نمی گردد، یک شبه پولدار نمی شویم و به مدارج عالی علمی و معنوی نمی رسیم.
نقص موجودات باید در سیر تکاملی خویش پله پله و گام به گام پیش رود. قانون زمان، قانون بسیار مهمی است که در صورت علم به این مهم و عمل به آن موفقیت حاصل خواهد شد و پیروزی کسب می گردد.
آفت صبر
خُلِقَ الْإِنسَانُ مِنْ عَجَلٍ سَأُرِیكُمْ آیَاتِی فَلَا تَسْتَعْجِلُونِ
انسان از شتاب آفریده شده است به زودى آیاتم را به شما نشان مى دهم پس[عذاب را] به شتاب از من مخواهید. (انبیاء/37)
متأسفانه یکی از نقاط ضعف انسان این است که عجول می باشد و این عجله موجب می شود به هدف مطلوب نرسد و در نتیجه ناامیدی و یأس به سراغش می آید. انسانی که در مکتب اسلام خود را تربیت نکرده و نقاط ضعف خود را به قوت تبدیل نکرده است، نمی تواند این اخلاق نکوهیده را کنترل کند؛ بنابراین بدون علم و آگاهی به امر مهم زمان می خواهد یک شبه ره صدساله را بپماید.
علت اصلی بسیاری از یأس و ناامیدی های ما این است که می خواهیم بدون تلاش و زحمت و صبر، به همه اهداف و آرزوهایمان برسیم که این امر محال است.
شما گندم را که در زمین می کارید، باید مدت زمانی بگذرد تا سر از دانه در بیاورد، رشد کند و قد علم کند تا وقت درو برسد. آیا بدون کاشت و داشت، برداشتی صورت می‌گیرد؟
قرآن به زیبایی می فرماید انسان گاهی اوقات به خاطر عجله چیزی را از خدا می خواهد که به ضرر او تمام می‌شود و در صورت عدم صبر، یأس و ناامیدی آتش به جان انسان می زند و گاهی دنیا و آخرت او را تباه می‌کند؛ وَیَدْعُ الإِنسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءهُ بِالْخَیْرِ وَكَانَ الإِنسَانُ عَجُولًا (اسراء/11)
و انسان [همان گونه كه] خیر را فرا مىخواند [پیشامد] بد را مىخواند و انسان همواره شتابزده است.
راه حل معما؟
هدفمندی
آیا برای دستیابی به هدفی مهم، فقط خواستن و آرزو داشتن کافی است؟ خیلی‌ها در تمام مدت عمرشان فقط آرزو می کنند، فقط خیال پردازی می کنند.
در احادیث، آرزو آفت عمر انسان معرفی می شود و آن آرزویی است که بدون هدفمندی، برنامه‌ریزی و عمل باشد که این، پای تلاش انسان را فلج می‌کند و قدرت او را قطع می سازد.
ما برای رسیدن به هدفی ارزشمند مثل عبد مطیع خدا شدن، رسیدن به مدارج عالی علمی، درک معنویات، پولدار شدن و رسیدن به زندگی ایده آل.
اولین قدم در رسیدن به اهداف و آرزوها، هدفمند کردن زندگی است. قرآن در آیات زیادی، هدفمند بودن زندگی را یادآوری می کند و می فرماید که زمین و آسمان بیهوده خلق نشده‌اند.
اینکه هدف اصلی ما زندگی باقی و جاودان است و این دنیا محل گذر است و جای ماندن نیست، وقتی هدف، زندگی قیمتی و برتر آخرت شد، در نتیجه دنیا و رسیدن به آن و به هر قیمتی زندگی کردن ارزشی ندارد.
قرآن می فرماید به خاطر عجله به جای خیر، دنبال شر می روند؛ زیرا الان آن خیر حکم شر را برای او دارد، ولی او نمی داند.
وَیَسْتَعْجِلُونَكَ بِالسَّیِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ وَقَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِمُ الْمَثُلاَتُ وَإِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِّلنَّاسِ عَلَى ظُلْمِهِمْ وَإِنَّ رَبَّكَ لَشَدِیدُ الْعِقَابِ (رعد/6)
و پیش از رحمت شتابزده از تو عذاب مىطلبند و حال آنكه پیش از آنان [بر كافران] عقوبتها رفته است و به راستى پروردگار تو نسبت به مردم با وجود ستمشان بخشایشگر است و به یقین پروردگار تو سخت كیفر است.
برنامه ریزی
هدف شما هر چه باشد برای رسیدن به آن عنصر زمان را نباید فراموش کنید. چگونه؟
اگر تصمیم دارید، چند سال بعد در امتحانات کنکور رتبه ی خوبی را حائز شوید، یا برای یک موقعیت خوب تجاری و مالی خودتان را آماده می سازید، یا دوست دارید که نمازتان را اصلاح بفرمائید، از همین الان اقدام کنید.
کار امروز را به فردا نیاندازید. کاغذ و قلمی بردارید و ببینید که امروز باید چه کاری را شروع کنید یا چه بکارید تا چند سال دیگر درو کنید.
اکنون هر جا و موقعیتی که دارید، محصول کار و فعالیت و برنامه ریزی یا بالعکس کوتاهی و کسلی و تنبلی و اشتباهات گذشته شما است.
مثلاً با یک تصمیم 100 میلیون تومان را نمی توانید تهیه کنید اما اگر درست قدم بردارید تا 3، 4، 5 سال دیگر در جایگاه خوبی قرار دارید. ولی اگر اقدامی نفرمائید، 5 سال دیگر اوضاع شما از این که هست بدتر خواهد شد. مثلاً، من برای اینکه پنج سال دیگر حافظ کل قرآن شوم باید برنامه ریزی کنم، امروز چه قدم هایی را بردارم تا چند سال دیگر به این مقام برسم.
کار و تلاش
هزاران برنامه ریزی دقیق، بدون عمل و کار و تلاش بیهوده و پوچ است. خواندن دروس، مرور علمی و دقیق مطالب، امتحانات پی در پی همه و همه ما را به هدفمان نزدیک می کند.
به عبارتی هدفمندی و برنامه ریزی بدون کار و تلاش هیچ ثمری ندارد. قرآن نیز شرط رسیدن به سعادت و خوشبختی و موفقیت را عمل صالح می داند. حال عمل تا چه اندازه و چگونه؟
آب در حالت عادی در دمای 100 درجه به جوش می آید. گاهی ما عمل انجام می دهیم اما به نتیجه نمی رسیم با یک محاسبه دقیق هنوز به دمای 100 درجه نرسیده‌ایم تا حاصل کارمان را مشاهده کنیم.
بسیاری از افراد کار می کنند اما در کارشان پشتکار و تداوم ندارند. تلاش واقعی انجام نمی دهند.
قرآن کار درست را مجاهده می نامد. مجاهده و جهاد تنها جنگ و دفاع در راه خدا نیست، تلاش واقعی با پشتکار برای رسیدن به هدفی درست و خداپسندانه همان جهاد در راه خداست. برای همین می فرمایند: مردی که در راه معاش زندگی و خرج عیال و فرزند کار کند و در این حین از دنیا رود، مانند شهید در راه خدا محسوب می شود و یا اینکه در جای دیگر از ائمه معصومین آمده است: که جهاد زن، خوب شوهرداری کردن او است. جهاد در راه خدا مصادیق بسیار روشن و بارزی دارد که در زندگی روزمره مشهود است.
