راسته: Caryophyllales
خانواده: Droseraceae
جنس: Dionaea
گونه: D. muscipula
گیاه Dioanea muscipula که به نام ونوس حشره خوار معروف می باشد، متعلق به خانواده دروزراسه و جنس دیونه می باشد. این گیاه، که یکی از شگفت انگیزترین گیاهان جهان است، گیاهی کوچک است که اغلب اندازه آن از 15 سانتی متر تجاوز نمی کند و مناطق انتشار آن محدود به برکه های تورب دار کارولینای شمالی و جنوبی در ایالات متحده آمریکا می باشند.
گیاه ونوس حشره خوار برای اولین بار توسط دالیلیس ( Dalilis ) فرماندار کارولینای شمالی کشف شد. وی در نامه ای به گالن سان ( Gallnsan ) در 24 ژانویه 1760، نام Flytrap sensitive را به این گیاه داد، اما متاسفانه این نام تا سال 1843 منتشر نشد. نمونه ای از این گیاه به انگلستان فرستاده شد و از آنجا به باغ وو ( vew ) منتقل گردید.
ونوس حشرات را به وسیله بخش انتهایی برگ خود شکار می کند. برگ ونوس دو منطقه ابتدایی دارد.یک بخش مسطح برگ مانند که به آن پایه برگ گفته می شود، این بخش قادر است فتوسنتز کند و از داخل خاک رویش داشته باشد. بخش دوم که همان مکانیسم به دام انداختن حشرات را به عهده دارد،پهنگ برگ نامیده می شود، این بخش در انتهایی برگ واقع و از دو لوب تشکیل شده که لوب ها به وسیله یک رگ میان برگی به یگدیگر متصل شده اند. هر کدام از این لوب ها (جایگاه یا تله حشره)
نمایش چگونگی بسته شدن تله های گیاه
دارای 3-5 تار می باشند که حشرات را به وسیله آنها به دام می اندازند. لبه هر یک از این لوب ها نیز دارای دندانه ها و یا انگشتانی شبیه مژه است.ونوس حشره خوار نیاز به هوای گرم، مرطوب و آفتابی دارد. برگ های قهوه ای رنگی که اعمال حیاتی خود را انجام داده اند، می بایست از گیاه جدا شوند. رنگ قرمز داخل برگ ها با رشد و نمو گیاه پدیدار می گردد. هر گاه گیاه ونوس حشره خوار در سایه نگاهداری شود، رنگ مزبور سبز باقی خواهد ماند.
نور:
وجود روشنایی کافی برای نگه داشتن ونوس در شرایط سلامت، لازم و ضروری است. در طی فصل رشد فعال، ونوس باید حداقل 12 ساعت روشنایی دریافت کند (12 ساعت فتوپریود نیاز دارد تا بتواند گل دهد) با حداقل 4 ساعت نور مستقیم.در حالت کلی هر چه گیاه نور مستقیم بیشتری دریافت کند، سلامتی بیشتری خواهد داشت. محل قرارگیری ونوس باید در مقابل پنجره های جنوبی، شرقی و یا غربی قرار بگیرند تا حداقل 4 ساعت از نور مستقیم خورشید در طول روز بهره مند شود. و در بقیه روز می توان از نور مصنوعی به صورت متناوب برای گیاه استفاده کرد.
آب:
این گیاه احتیاج به رطوبت زیادی دارد. ونوس برای سلامت خود به آب خالص نیازمند است و در حالت کلی آب معمولی پیشنهاد مناسبی برای آن نیست.در آب معمولی به طور طبیعی عناصری مانند سدیم، کلسیم، نمک های قلیایی، سولفور، کلرین و منیزیم وجود دارد که باعث آسیب به گیاه می شوند. اگر چه ممکن است.
بلافاصله علایم آسیب دیده نشود اما در طولانی مدت موجب ضعف گیاه و نهایتا مرگ آن می شود. ونوس حشره خوار و تمام گیاهان حشره خوار دیگر باید با آب مقطر، آب باران و یا آب تصفیه شده آبیاری شوند ***( مناسب ترین گزینه برای آبیاری این گیاه استفاده از آب مقطر است).
در طی فصل رشد، گیاه به بازدید و کنترل بیشتری نیاز دارد به ویژه در شرایط آب و هوایی گرم و خشک، که باید مطمئن بود محیط رشد گیاه به طور کامل خشک نشود. خاک گیاه به طور ایده آل باید مرطوب باشد و نباید خیس و اشباع از آب بماند.بنابراین استفاده از یک ظرف آب در زیر گلدان زمانی که ونوس در شرایط نور مستقیم و هوای گرم قرار گرفته است، و یا وقتی برای مدتی آبیاری گیاه به هر دلیلی به تعویق می افتد، لازم به نظر می رسد تا خاک گلدان به طور کامل خشک نشود.
و بهتر است ونوس و خاک آن به طور روزانه کنترل شود و آبیاری زمانی صورت بگیرد که خاک تا حدودی خشک شده باشد نه خشکی کامل. این مسئله به ویژه در زمان خواب و رکود ( فصل های سرد) ونوس حائز اهمیت است.در این دوره گیاه باید از شرایط مرطوب محافظت شود. در این دوره بهتر است اجازه دهیم که قبل از آبیاری مجدد خاک ونوس تقریبا خشک شود.معمولا در زمان رکود 2-3 مرتبه در ماه آبیاری صورت می گیرد، که البته به فاکتوهایی مانند آب و هوا، رطوبت و اندازه گلدان (معمولا گلدان های بزرگ آب را به مدت طولانی تر نگه می دارند) وابسته است. بنابراین نگه داشتن خاک ونوس در حد مرطوب، نه خیس و اشباع از آب اغلب مناسب بوده و بهتر است زمانیکه دمای محیط گیاه خنک و سرد است آب کمتری دریافت کند.
محیط کشت (خاک پرورش ونوس):
ونوس برای رشد مناسب خود به خاک غنی از مواد غذایی نیاز دارد. استفاده از کود برای ونوس توصیه نمی شود، زیرا موجب سوختگی ریشه گیاه و مرگ آن می شوند.بعضی از کارشناسان از کود به صورت محلول و اسپری روی برگ گیاهان استفاده می کنند. اما این کار برای افراد مبتدی ریسک زیادی دارد و توصیه نمی شود.
ساده ترین خاک مورد استفاده برای این گیاه پیت ماس خالص است که با هیچ ماده دیگر غنی نشده باشد. اما بهترین ترکیب استفاده از پرلیت و پیت ماس به نسبت حجمی 1 به 1 است. زیرا ذرات پرلیت در حد اپتیمم هوا و آب را در خود نگه می دارند و کیفیت محیط کشت را بهبود می بخشند.
روش های تکثیر گیاه ونوس حشره خوار:
ونوس به دو روش کلی تکثیر می شود: 1- تکثیر جنسی یا زایشی 2- تکثیر غیر جنسی یا رویشی
تکثیر جنسی ونوس:
قبل از پرداختن به تکثیر جنسی ونوس به چگونگی گرده افشانی و تشکیل بذر در این گیاه اشاره می شود. گرده افشانی در چند مرحله انجام می شود.به طور کلی گرده افشانی عبارت است از انتقال دانه گرده از بساک ها (در بالای میله پرچم قرار دارند) بر روی مادگی که در مرکز گل مستقر شده است. در بالای مادگی کلاله قرار دارد.در گیاه ونوس کلاله زمانی آماده پذیرش دانه گرده می شود که ظاهری کرکی شکل و پرز دار پیدا کند. در صورتی که یک پارچه نخی یا یک گلوله پنبه ای را در تماس با بساک ها قرار دهید و سپس آن را روی کلاله بگذارید، موجب باروری و لقاح می شود.و اگر بعد از باروری، مادگی را بازدید کنید به وسیله یک ذره بین می توانید دانه گرده در تماس با مادگی را مشاهده کنید.
1- زمانی که گل ونوس باز می شود، دانه گرده روی بساک ها می رسد اما مرکز کلاله هنوز آمادگی پذیرش دانه گرده را نداشته.
2- سپس بساک ها ریزش کرده و در این زمان کلاله آماده پذیرش دانه گرده خواهد بود اما چون دانه گرده گل خود را (به دلیل آماده نبودن کلاله)از دست داده است، بنابراین دانه گرده از گل دیگر را دریافت می کند که به و دگر گرده افشانی صورت می گیرد.
3- بعد از گرده افشانی گلبرگ ها به سمت داخل پیچیده می شوند و اگر گرده افشانی در گل به خوبی صورت گرفته باشد، گل متورم می شود اما در غیر این صورت (در صورتی که دانه گرده دریافت نکرده باشد و یا گرده افشانی ناقص داشته باشد) چروکیده، سیاه و در نهایت خشک می شود.
4- تخمدان متورم شده و بذر ها در داخل آن توسعه می یابند.
5- بعد از توسعه (بلوغ) کامل بذرها، تخمدان خشک شده و ترک بر می دارد تا بذرها نمایان شوند.
6- تعداد 20-30 بذر بالغ و درخشان سیاه رنگ که تقریبا یک میلی متر طول دارند از داخل تخمدان ریزش می یابند.
