نام علمی : NERIUM OLEANDER
نام‌هاى دیگر: ورد الحمام-دفلا-خرزهرج-جاروجور-گیش-كیش-دفلى-سم الحمار- ورد الحمار-زقوم-حبن-حبین-پهى-جین. Laurier. rose-Nerium-Nerion-Oleandre-Rose bay-Rose. laurel.
مشخصات:
گیاهى است از خانوادۀ Apocynaceae ، درختچۀ كوچكى و زیبایى است كه برگهاى آن سبز تیره، باریك و نیزه‌اى كشیده چرمى و گوشتى و بدبو به طول 25-10 سانتیمتر است و داراى گونه‌هاى مختلف مى‌باشد.
گلهاى آن معمولا از خرداد تا پاییز به رنگهاى مختلف در گونه‌هاى مختلف آن سفید، صورتى، سرخ، آتشین و كم‌پر و پرپر مى‌باشد ظاهر مى‌شود. این درختچه ناخزان و همیشه سبز است و بومى مناطق مدیترانه‌اى بوده و در نواحى وسیعى از جهان، در خاور دور، اروپا، آمریكا و ایران نیز كاشته مى‌شود.
ارقام مختلف آن در اغلب مناطق ایران در غرب كشور، استان مركزى، لرستان، اصفهان و جنوب غربى ایران در اندیمشك، مهران و در كرمان، بلوچستان و بندرعباس و نیك‌شهر، سیستان و مناطق شرقى و همچنین در اغلب باغها و پاركها كاشته مى‌شود.
برگ خرزهره
طبیعت آن: گرم و خشك است.
تركیب شیمیایى:
3/1 منوگلوكوزید، گلوكوزیدهاى نرى‌ئین و اولئاندرین یا فولیزین و فولیاندرین- كوئرستین-كورتزین-كمیفرول-كاردنولید گلى كوزید-اولئاندرین-نریوكورئین-نریوكورین -نریانتین-آدنین-دآستیل‌اولئاندرین-نریودولئین.
خواص درمانى:
1- آن را همراه با گلهایش در آب به مدت شش تا هفت ساعت آن‌قدر بجوشانید تا كاملا پخته و له شود، بعد با فشار آب آن را گرفته و با نصف مقدار آن روغن زیتون مخلوط كنید و روى آتش ملایم بجوشانید تا آب آن تبخیر شده و روغن باقى بماند.
مالیدن آن براى درمان پوستى كه مقدمۀ كچلى است، خارش پوست و حكه و جرب زخم شده و تسكین درد پشت و رفع بیماریهاى سرد و آرامش اعصاب و تسكین درد كمر و پشت و درد زانو و عرق النساء مفید است.
2- خشك آن را بسایید و با پیه ذوب شده به صورت پماد درآورید و روى پوست بمالید براى رفع ناراحتى‌هاى پوستى و جرب مفید است.
3- آن را همراه با گلهایش بپزید و ضماد كنید. براى تحلیل ورمهاى سفت و تسكین درد آنها و تسكین درد زانو و سیاتیك و دفع جرب و رفع ناراحتى‌هاى پوست بسیار مؤثر است.
4- گرد آن را روى زخمها بریزید، آن را التیام مى‌دهد.
5- گذاردن مشمع آن براى درمان كمردرد و رماتیسم مفصلى و درد كمر تا زانو مفید است.
6- اگر گرد آن در بینى كشیده شود عطسه‌آور شدید است.
گل خرزهره
خواص درمانى:
1- دو گرم از آن را دم كنید و آب صاف‌كرده‌اش را بنوشید. براى بازیابى قدرت از دست رفتۀ بدن مفید است.
2- گرد آن را دم كنید و بر سر بمالید. رنگ مو را از بین مى‌برد، مو را نرم و خوشرنگ مى‌كند.
تذكر: سمّى است و براى ریه مضر مى‌باشد، لذا در مصرف داخلى، باید خیلى جانب احتیاط را رعایت نمود و بیش از حد مجاز مصرف ننمود، لذا حتما باید با نظر پزشك مصرف شود.
پوست درختچۀ خرزهره
تركیب شیمیایى: گلوكوزیدى به نام كورتنرین-اولئاندرین-نریانتین-نرى‌ئین-نریوكورین- نریوكورئین-نریودولئین.
خواص درمانى: آن را همراه با برگهایش نرم بكوبید و با روغن مخلوط نموده و در موارد بیمارى جلدى هرپس روى التهابهاى پوست بگذارید، مؤثر است.
ریشۀ خرزهره
خواص درمانى: اگر مقدار كمى از نوعى كه گل سفید مى‌دهد را در شیر گاو و تازه بجوشانید بعد كرۀ آن را بگیرید و كمى از آن بخورید. براى تقویت نیروى جنسى و تأخیر انزال نافع است.
درختچۀ خرزهرۀ معطر
نام‌هاى دیگر: گیش-گاندر-كیش-كوران-كالگار-جر. Sweet scented oleander
مشخصات:
گیاهى است از خانوادۀ Apocynaceae ، درختچه یا درخت كوچكى است شبیه خرزهره با این تفاوت كه گلهاى آن معطر است و گونه‌هاى دیگرى نیز دارد.
این گیاه در قسمتهایى از هند نظیر وزیرستان و بلوچستان مى‌روید و در سایر مناطق هند به‌طور وسیعى كاشته مى‌شود. در ایران در اكثر مناطق جنوب كشور از خوزستان تا فارس، بلوچستان و كرمان انتشار دارد كه تا ارتفاع 1600 مترى مى‌روید، در باغهاى شمال ایران مخلوط با سایر گونه‌ها دیده مى‌شود گلهاى سفید و كمى معطر آن از خرداد تا اوایل پاییز ظاهر مى‌شود.
برگ خرزهرۀ معطر
تركیب شیمیایى: تركیبى مشابه روتین-گلوكوزیداودورین-ال. استروفانتین-نریوكورین
خواص درمانى:
1- اگر آب دم‌كردۀ آن نوشیده شود، جنین را سقط مى‌كند.
2- با آب جوشاندۀ آن شست‌وشو كنید، ورمها را كاهش مى‌دهد.
3- آن را همراه با پوست درخت نرم بسایید و با روغن مخلوط كنید و روى تبخال و تاولهاى هرپس بمالید. درمان‌كننده است.
4- عصارۀ الكلى آن به‌طور خوراكى و یا تزریق در حد مجاز مصرف. اثر تقویت‌كننده قلبى دارد.
پوست درختچۀ خرزهرۀ معطر
تركیب شیمیایى: مواد سمى نرى اودورین و نریودرین و كارابین-نریودورئین-نریئودورین كارابین كه ماده‌اى است شبیه رزین-یك مادۀ متبلور شبیه فنول-ال. استروفانتین-چربى-تانیك اسید-اودوروزید 7^A-G^4 اودوروزید 8^D -اودوروزید 9^F كه شبیه مادۀ گراسیلوزید است.
خواص درمانى: آن را همراه با سرشاخه‌هاى گلدار آن مخلوط بجوشانید و هربار كمى از آب آن را بنوشید (با احتیاط و با نظر پزشك) مدرّ و معرق و قى‌آور است، قلب را تقویت مى‌كند، سینه را نرم مى‌كند.
ریشۀ خرزهرۀ معطر
تركیب شیمیایى: مواد سمى نرى‌اودرین و نریودرین و كارابین-نریودورئین-نریئودورین كارابین كه ماده‌اى است شبیه رزین-یك مادۀ متبلور شبیه فنول-ال. استروفانتین-چربى-تانیك اسید.
خواص درمانى:
1- در استعمال خارجى براى تحلیل ورمها و مسكّن درد ورم و محلّل قوى استفاده مى‌شود.
2- پودر آن را با آب خمیر نموده و روى شانكر و زخمهاى آلت تناسلى مرد بگذارید. براى تسریع در التیام مؤثر است.
3- روغنى كه از پوست ریشه درست شود. اگر بر موضع مالیده شود، براى درمان برخى از بیماریهاى پوستى در جذام مفید مى‌باشد.
