اسفناج یکى از سبزى‌هائى است که بومى ایران بوده به‌همین نام احتمالاً به‌وسیله اعراب به اسپانیا راه یافته و سپس در تمام دنیا انتشار یافته است.
گیاه‌شناسى اسفناج
اسفناج گیاهى است با نام علمى .Chenopodiacea Spinacia oleracea L و از این نظر خویشاوندى نزدیکى با چغندرقند دارد. اسفناج به‌عنوان یگ گیاه روزبلند به‌شدت تحت‌تأثیر طول روز بلند قرار مى‌گیرد، یعنى روزها بلند مى‌شوند. تمایل گیاه به ساقه و گل رفتن افزایش مى‌یابد.
هر چند عوامل آب و هوائى دیگر مانند گرما مى‌تواند به‌گل رفتن اسفناج را تسریع نماید ولى عامل اصلى نبوده و فقط طول مدت روشنائى است که نقش عمده را خواهد داشت، بنابراین اگر طول مدت روشنائى کمتر از ۱۲ ساعت باشد، اسفناج به‌گل نخواهد رفت. اسفناج از نظر تلقیح یک گیاه آلوگام است و انتقال دانه‌هاى گرده آن به‌وسیله باد صورت مى‌گیرد.
شرایط اقلیمى و خاکى برای کاشت اسفناج
اسفناج نسبت به آب و هوا حساسیت چندانى ندارد و جزء محصولات فصل خنک است. رطوبت کافى هوا و خاک در رشد و نمو و کیفیت اسفناج اثر مثبت دارند. در مناطق خیلى سرد اسفناج زمستانه صدمه مى‌بیند.
اسفناج از جمله گیاهانى است که داراى ریشه بسیار عمیق بوده و همان‌طورى که گفته شد در خاک‌هاى عمیق لومى سیلتى تا 1/40 متر نفوذ مى‌کند. بنابراین زمین‌هاى کم عمق و یا زمین‌هاى غیرقابل نفوذ چندان مناسب کاشت اسفناج نمى‌باشند، در زمین‌هاى شنى و سبک اسفناج مى‌روید ولى محصول کافى نخواهد داد.
البته در زمین‌هاى رسى سنگین نیز کاشت اسفناج نتیجه خوبى نخواهد داد. مناسب‌ترین PH خاک را براى اسفناج ۵/۶ تا ۵/۷ ذکر کرده‌اند بعضى از محققین نتیجه گرفته‌اند که محصول اسفناج در PH برابر ۵ به نصف کاهش یافته و در PH ۴/۵ رشد و نمو گیاه متوقف مى‌شود. مناسب‌ترین خاک‌ها براى اسفناج خاک‌هاى نم‌دار لیمونى عمیق و هوموس‌دار مى‌باشند. البته براى محصول زودرس باید از زمین‌هاى سبک و قوى استفاده کرد.
تهیه زمین برای کاشت اسفناج
زمین اسفناج باید کاملاً نرم باشد و بذر کاشته شده به‌خوبى به ذرات خاک بچسبد. بنابراین قبل از کاشت باید زمین را به‌وسیله دیسک و یا کولتیواتر خوب نرم کرد و بعد از کاشت غلطک زد. فواصل کاشت را بین ۲۵ تا ۳۵ سانتى‌متر در نظر مى‌گیرند مقدار بذر لازم متغیر و تابع فواصل کاشت مى‌باشد.
زمان کاشت اسفناج
با توجه به اینکه اسفناج یک گیاه روزبلند مى‌باشد کاشت آن باید در بهار و یا پائیز یعنى در روزهاى کوتاه انجام گیرد. بنابراین بذر اسفناج را در مناطقى که داراى زمستان‌هاى ملایم مى‌باشند مانند نقاط جنوبى ایران به‌تدریج از اواسط پائیز تا اوایل اسفند مى‌کارند. اسفناج بهاره را مى‌توان در اواخر زمستان مثلاً در اسفندماه به مجرد مساعد شدن هوا کاشت. در مورد اسفناج پائیزه یعنى محصولى که باید در پائیز برداشت شود، نباید زودتر از اواسط مرداد و دیرتر از اواسط شهریور کاشت، زیرا در صورت اول امکان به‌گل رفتن در طول روز بلند زیاد است و در صورت دوم ممکن است به‌موقع قابل برداشت نشود.
روش بذرپاشى اسفناج موقع کاشت
اسفناج را مى‌توان به‌دو صورت دست‌پاش و ردیفى با ماشین بذرپاش کشت کرد. در روش دست‌پاش زمین را قبلاً کرت بندى کرده و مقدار ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم بذر در هکتار به‌وسیله دست پاشیده مى‌شود.
داشت
کوددهى گیاه اسفناج
اسفناج قادر است مقادیر زیادى مواد غذائى جذب نماید. بنابراین در موقع تهیه زمین باید به‌اندازه کافى از مواد غذائى مختلف با خاک مخلوط نمود. از بین مواد غذائى مختلف کود ازته باعث رشد سریع اسفناج مى‌شود. چون دوره رشد اسفناج کوتاه است بهتر است آن را به محصول قبلى داد، در غیر این‌صورت و در صورت امکان مى‌توان مقدار ۱۰ تا ۱۵ تن در هکتار کود حیوانى کاملاً پوسیده به‌کار برد.
آبیارى گیاه اسفناج
اسفناج جهت سبز شدن در مرحله جوانه زدن احتیاج به رطوبت زیادى دارد.
علف‌هاى هرز گیاه اسفناج
اسفناج یکى از سبزى‌هاى حساس به علف‌هرزه مى‌باشد. بنابراین زمین اسفناج باید عارى از علف‌هاى ریشه‌اى مانند مرغ و غیره باشد. در کاشت ردیفى فواصل ردیف‌ها باید طورى باشد که وجین ماشینى ممکن گردد. اولین وجین باید بلافاصله پس از سبز شدن اسفناج انجام گیرد و به هیچ‌وجه نباید غفلت شود، در اسفناج مانند بعضى دیگر از سبزى‌ها مانند گوجه‌فرنگى لازم است وجین ماشینى یا مکانیکى توأم با مبارزه شیمیائى با علف‌کش‌ها انجام شود.
بیمارى‌ها گیاه اسفناج
سفیدک دروغی: مهم‌ترین و خطرناک‌ترین بیمارى اسفناج محسوب مى‌شود.در این بیمارى روى برگ‌هاى اسفناج لکه‌هاى زرد نامنظم و در قسمت زیرین برگ‌ها به‌وسیله رشته‌هاى قارچ پوشیده مى‌شود و براى مبارزه علاوه بر استفاده از ارقام مقاوم به سفیدک اسفناج مى‌توان از قارچ‌کش‌ها استفاده کرد.
مگس چغندر: در بعضى از سال‌ها روى اسفناج تخم‌گذارى مى‌کند و لاروهاى سفیدرنگ برگ‌ها را سوراخ مى‌کند به‌طورى که سوراخ‌ها و لکه‌هاى روشن به‌وجود مى‌آیند.
برداشت
برداشت اسفناج
زمان برداشت اسفناج کوتاه است، زیرا از یک طرف رشد برگ‌هاى اسفناج باید حتى‌الامکان کامل شده باشد و از طرف دیگر باید برداشت اسفناج قبل از شروع به‌گل رفتن آن تمام شده باشد. اسفناج به‌گل رفته معمولاً تلخ مزه بوده و به‌عنوان سبزى کاملاً بى‌ارزش مى‌باشد.
