قبل از پرداختن به جواب، لازم است، مقدمه ای بیان شود. و آن این كه، خداوند، انسان را به نیروهای مختلفی مجهز ساخته و استعدادهای گوناگونی به او داده، تا در مسیر تكامل، كه هدف آفرینش است، به او كمك كند، از این نظر انسان همانند گیاهان و یا انواع جانداران است كه نیروها و غرائز لازم، برای رسیدن به این هدف در اختیارشان، گذارده شده است.

روزی دو زن نزد علی ـ علیه السلام ـ آمدند یکی از آنان عرب بود و دیگری کنیز آزاد شده. امام چند درهم و مقداری غذا به طور مساوی به هر کدام داد، زن عرب اعتراض کرد و گفت: من عرب هستم و این زن عجم است چرا به من بیشتر ندادی؟ امام ـ علیه السلام ـ فرمود: «سوگند به خدا من در تقسیم بیت المال فرزندان اسماعیل را بر فرزندان اسحاق، نیز برتر نمی بینم».

مراتب دانش امام علیه‏ السلام مرزهاى زمینیان را درمی نوردید و به آسمان و آسمانیان مى‏ رسید. امام علیه ‏السلام در فرازى از نهج ‏البلاغه در توصیف دانش خود چنین آورده‏ اند: اى مردم، پیش از آنكه مرا نیابید از من بپرسید كه من به راه‏هاى آسمان از راه‏هاى زمین آگاه‏ترم.

اگر خدا شما را یارى كند هیچ كس بر شما غالب نخواهد شد و اگر دست از یارى شما بردارد چه كسى بعد از او شما را یارى خواهد كرد و مومنان باید تنها بر خدا توكل كنند.

هر مکلف عاقل و بالغ پس از اینکه برای رفتن به حج، مستطیع (اعم از  استطاعت مالی (خرج سفر را داشته باشد) و بدنی (توانایی جسمی داشته باشد) و طریقی (راه باز باشد) شد، حج بر او مستقر می شود.

بعضی‌ها هنگام احسان و نیکوکاری هم دست از تعصب و تقید برنمی‌دارند و از کیش و آیین و سایر معتقدات مذهبی سائل مستمند پرسش می‌کنند به قسمی که آن بیچاره به جان می‌آید تا پشیزی در کف دستش گذارند.

مسائل اخلاقى و اقتصادى، در یك نظام دفاعى موثّر است. جامعه‏اى كه افرادش اهل اخلاص و ایثار، و سبقت در كارهاى خیر، و اطاعت از رهبر باشند، در جنگ هم موفّق خواهند بود، ولى جامعه‏ى پول پرست و بخیل و نافرمان و مصرّ بر ارتكاب گناه، یقیناً شكست خواهد خورد.