در 8 کیلومترى جنوب شهر بوشهر منطقه ای باستانی در نزدیکی ساحل قرار دارد که به آن ریشهر گفته می شوند. جایی که در زمان عیلامی ها پادشاهی می کرد و حالا، زمین های خاکی و بناهای تاریخی تنها معرف آن هستند.

قدمت ریشهر به سه هزار سال پیش از میلاد مسیح می رسد. کتیبه میخی معروف شوتروک ناهونته کشف شده در این محوطه نشان می دهد که ریشهر بخش مهمی از امپراطوری عیلام و پل ارتباطی آن با خارج از قلمرو اش بوده است. بعدها در زمان ساسانی برای باردیگر این منطقه اهمیتی فوق العاده می یابد در دوره اسلامی، و در اوج آن در زمان نادر افشار ریشهر از مهمترین بنادر تجاری کشور محسوب می شده است.

ریشهر در بخش مرکزی بندر بوشهر قرار دارد و قدمت آثار کشف شده آن به هزاره سوم تا هزاره اول پیش از میلاد می‌رسد. آثار بناها و اشیا مفرغی و سفال‌های نقش داری که از این منطقه تاریخی بدست آمده، قدمت و ارزش آن را نشان می دهند. از آجر نوشته‌های عیلامی معلوم می‌شود که این شهر در آن عصر به نام «لیان» خوانده می‌شده‌است.

 ظاهراً لیان به سبب موقعیت خاص جغرافیایی یکی از حلقه‌های ارتباطی تمدن‌های شرق و غرب دنیای قدیم  بوده‌است چرا که مرزهای جنوبی فلات ایران به سبب هم جواری با دریا و سایر شرایط جغرافیایی به ساکنان فلات هند اجازه می‌داد که از آب‌های ساحلی، برای ارتباط تجاری با تمدن‌های ایران و دشت بین النهرین استفاده کنند.

ویرانه‌هاى شاه‌نشین هم بین آبادى‌هاى ریشهر و رونى قرار دارد, تلى از سنگ‌هاى ساختمانى بنا موجود است و بین آنها آثار دیوارى زیگورات مانند وجود دارد که در منتهى‌الیه شرقى آن ورودى بزرگ با چهارطاقى باز مى‌شده است.

وقتی ریشهر، بوشهر شد

ریشهر بعد از اسلام تا سده‌هایی چند رونق داشت. گفته می‌شود که این شهر در قرن شانزدهم در حدود دو هزار خانه مسکونی داشته و دو منطقه باستانی «تل پی تل» و «شاه نشین» نیز در همان حوالی ریشهر شناسایی شده‌اند. بوشهر و ریشهر و چند قریه دیگر در شبه جزیره‌ای واقع که از سمت شمال محدود است به خور سلطانی و از مغرب به دریا و از جنوب به خلیج کوچک هلیله.

در واقع نوشته‌اند که در زمان نادر شاه جمعیت ری‌شهر به بوشهر منتقل شد و در نتیجه ری‌شهر متروک شد. منطقه ریشهر در تاریخ 24 شهریور 1310 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

ریشهر یعنی چه؟

نام ریشهر خلاصه شده «ریوارد اردشیر» است. اردشیر بابکان شهرهای متعددی در زمان حکومت خود برپا نمود که در واقع ریوارد اردشیر یکی از آن‌ها است. اما حمدالله مستوفی ساخت اولیه آن را به زمان لهراسب پادشاه اسطوره‌ای سلسله کیانی نسبت می‌دهد.

این شهر در دوران ساسانیان یکی از مهم‌ترین مراکز علمی و ادبی محسوب می‌شد و در آن جا جماعتی از دانشمندان و نویسندگان جای داشتند.